Od Redakcji
str. 4
ARTYKUŁY
Joanna M. Salachna
str. 5
Dorota Wyszkowska, Adam Wyszkowski
str. 13
Arkadiusz Kamiński
str. 23
Beata Zofia Filipiak
str. 29
Mirosław Czekaj, Paweł Kondraszewicz
str. 41
Krzysztof S. Cichocki
str. 52
Mirosław Błażej
str. 69
Table of Contents & Abstracts
str. 79
Joanna M. Salachna
Czy prawna regulacja w zakresie wieloletniej prognozy finansowej ma sens?
Samo istnienie prawnych regulacji dotyczących instytucji wieloletniej prognozy finansowej wydaje się w aktualnych uwarunkowaniach funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego konieczne. Determinują to bowiem pośrednio lub wprost głównie względy ekonomiczno-zarządcze, ale także prawne (w tym zobowiązania międzynarodowe Polski dotyczące długu). To jednak ustalenie nie oznacza, że normatywna konstrukcja wieloletniej prognozy finansowej jest dowolna. Przeciwnie - powinna ona uwzględniać czynniki, które w dostateczny sposób biorą pod uwagę praktykę gospodarczą. W niniejszym artykule wskazano na istotne wadliwości obowiązujących regulacji dotyczących wieloletniej prognozy finansowej oraz zaproponowano kierunki zmian legislacyjnych w tym zakresie.
Początek strony
Dorota Wyszkowska, Adam Wyszkowski
Dylematy wieloletniej prognozy finansowej w jednostkach samorządu terytorialnego w ujęciu teoretycznym
Wieloletnia prognoza finansowa uchwalana w jednostkach samorządu terytorialnego stanowi instrument wieloletniego planowania finansowego, a obowiązek jej sporządzania wynika z uregulowań zawartych w ustawie z 27.08.2009 r. o finansach publicznych. Wieloletnie planowanie finansowe uznawane jest przez współczesną naukę za ważny instrument nowoczesnego zarządzania finansami publicznymi, w tym samorządowymi.
Pomimo istotnego ryzyka związanego z wieloletnim planowaniem dochodów i wydatków, uznaje się ten system planowania za taki, który pozwala osiągnąć optymalne warunki do stabilizacji polityki finansowej JST oraz określić perspektywiczne możliwości rozwojowe danej jednostki. Z założenia wieloletnie prognozy finansowe miały stać się nowoczesnym instrumentem zarządzania finansami samorządowymi, umożliwiającym długoterminowe planowanie rozwoju jednostek samorządu terytorialnego i kontrolowanie wielkości ich zadłużenia. W praktyce okazało się jednak, że nieprecyzyjność lub nadmierność uregulowań prawnych oraz różnego rodzaju problemy z realnością planowania sprawiły, iż znaczna część jednostek samorządu terytorialnego postrzega wieloletnie prognozy finansowe jako przejaw nadmiernej biurokratyzacji, a nie instrument zarządzania finansami. Problemy związane z wieloletnią prognozą finansową pojawią się zarówno na etapie jej przygotowania, zmian, jak i realizacji. Celem artykułu jest przedstawienie wieloletniego planowania finansowego w teorii oraz wybranych dylematów związanych z wieloletnią prognozą finansową.
Początek strony
Arkadiusz Kamiński
Realność parametrów finansowania i zadłużenia w wieloletniej prognozie finansowej
Można zaobserwować dużą niestabilność i niespójność parametrów finansowania, która przekłada się na małą realność planowania. Wprowadzone założenie budowy długoterminowych prognoz finansowych wynika nie tylko z rozkładu kosztów obsługi długu, lecz także z koniecznej spoistości z założonymi planami dochodów, wydatków, inwestycji i zadłużenia. Rozwiązaniem może być budowa scenariuszy tylko w krótkim, kilkuletnim okresie, tam gdzie limitowanie kosztów jest realne, w długim może zostać zastąpione zaleceniem ich minimalizacji. Dodatkową wartość zyskuje prognozowanie trendów oraz oparcie się na pewnych wzorcach, schematach i zależnościach popartych analizą stres testów. Nadal istotny pozostaje postulat wariantowości planowania finansowego oraz rozszerzanie zakresu stosowania dobrych praktyk i zaleceń. W obecnej - niepewnej i bardzo "deficytowej" - polityce budżetu państwa połączonej, paradoksalnie, z polityką zrównoważonego rozwoju, w związku z zagrożeniami wpływającymi na obniżenie zdolności kredytowej, parametry finansowania i zadłużenia skłaniają do budowy wielowariantowych scenariuszy i prognoz.
Początek strony
Beata Zofia Filipiak
Instrumenty i narzędzia zarządzania długiem - ocena spójności z wieloletnią prognozą finansową
Kontekst wykorzystania wieloletniej prognozy finansowej przez jednostki samorządu terytorialnego do celów zarządzania samorządowym długiem publicznym jest złożony oraz kontrowersyjny. Zasadniczym celem artykułu jest ocena spójności instrumentów i narzędzi zarządzania samorządowym długiem publicznym z wieloletnią prognozą finansową przez pryzmat potencjalnych możliwości realnego wykorzystania tego dokumentu jako narzędzia zarządzania samorządowym długiem publicznym w ujęciu wieloletnim. Przedstawiono w nim zakres, cele i instrumenty zarządzania samorządowym długiem publicznym. Pozycja wieloletniej prognozy fi nansowej jako instrumentu zarządzania długiem jednostki samorządu terytorialnego została zaprezentowana w ujęciu obowiązującego prawa i praktyki. Na tym tle poszukiwano odpowiedzi na pytanie o powiązanie instrumentów i narzędzi zarządzania samorządowym długiem publicznym z wieloletnią prognozą finansową.
Początek strony
Mirosław Czekaj, Paweł Kondraszewicz
Wieloletnia prognoza finansowa - narzędzie administracyjne czy zarządcze?
W artykule zostały przedstawione zagadnienia omówione przez dr Mirosława Czekaja na VIII Konferencji "Finansów Komunalnych" pt. "Planowanie wieloletnie w finansach samorządowych", która odbyła się 6-7.06.2016 r. w Rawie Mazowieckiej. Potrzeba planowania finansowego w perspektywie wieloletniej w jednostkach samorządu terytorialnego została ukształtowana i utrwalona zarówno w wyniku współpracy sektora samorządowego z instytucjami Unii Europejskiej, jak i ze względu na zmieniającą się rzeczywistość, w tym skutki procesów globalizacyjnych. W efekcie wieloletnia prognoza finansowa staje się dokumentem strategicznym, w którym identyfikuje się i przewiduje ryzyka ekonomiczne, obejmujące m.in. ocenę możliwości zapewnienia pełnej i terminowej obsługi zobowiązań oraz utrzymania płynności finansowej przez JST w całym horyzoncie prognozy. Prognozy długoterminowe wymagają ustawicznego monitorowania zmian otoczenia oraz opracowania indywidualnych modeli minimalizacji ryzyk budżetowych dla zapewnienia bezpieczeństwa finansowego i odporności na nieprzewidziane sytuacje.
Początek strony
Krzysztof S. Cichocki
Wybrane modele wspomagające wieloletnie planowanie finansowe w jednostkach samorządu terytorialnego
W artykule omówiono zastosowanie modeli - przede wszystkim optymalizacyjnych, z jednym i wieloma kryteriami - służących do wieloletniego planowania finansowego. Modele optymalizacyjne umożliwiają równoczesne prognozowanie wielu zmiennych. W modelu optymalizacji wielokryterialnej decydent, kierując się ustalonym celem i awersją do ryzyka, wybiera Pareto optymalne rozwiązanie modelu (prognozę inwestycji i długu), wykorzystując teorię Herberta Simona poszukiwania rozwiązania "satysfakcjonującego". Podano przykłady prognoz dla konkretnych jednostek samorządu terytorialnego przy jednoczesnej maksymalizacji skumulowanych inwestycji i minimalizacji kosztów obsługi długu lub maksymalizacji funduszy na inwestycje.
Początek strony
Mirosław Błażej
Wpływ sytuacji demograficznej na planowanie wieloletnie w jednostkach samorządu terytorialnego
Celem artykułu jest uporządkowanie i usystematyzowanie podejścia oraz metod prognoz podstawowych kategorii finansów jednostek samorządu terytorialnego wykorzystywanych w przygotowywaniu wieloletnich planów finansowych, wskazanie zakresu, w jakim jest możliwe wykorzystanie prognoz demograficznych Głównego Urzędu Statystycznego, i sposobu, w jaki mogą one rozwiązać niektóre z problemów pojawiających się przy przygotowywaniu prognoz, szczególnie w dłuższym horyzoncie czasowym. Przedstawiono założenia i wyniki prac Głównego Urzędu Statystycznego w zakresie prognozy ludności na lata 2014-2050 oraz prognozy dla powiatów i miast na prawach powiatów oraz podregionów w tym horyzoncie czasowym, zwłaszcza zagadnienia mające istotne znaczenie dla finansów jednostek samorządu terytorialnego.
Przedyskutowano wybrane aspekty metod prognostycznych mających zastosowanie przy przygotowywaniu przez jednostki samorządu terytorialnego wieloletnich prognoz finansowych. Zaproponowano podział tych metod na te, dla których uwzględnienie zagadnień demograficznych jest właściwe i może prowadzić do znacznej poprawy jakości prognoz. Przedstawiono także metodę uwzględnienia wpływu zmian systemowych. Zagadnienie to jest rzadko podnoszone w literaturze dotyczącej opracowywania wieloletnich prognoz finansowych oraz zgodnie z wiedzą autora systematyczne i szczegółowe podejście do tego problemu dla prognozowania dochodów i wydatków dla jednostek samorządu terytorialnego nie było omawiane w polskiej literaturze.
W podsumowaniu ujęto wnioski z przeprowadzonej analizy oraz sformułowano postulaty zarówno co do możliwości rozwoju oprzyrządowania metodologicznego prognoz wieloletnich planów finansowych, zakresu i szczegółowości prognoz demograficznych, jak i rozwiązań prawnych oraz organizacyjnych dotyczących procesu opracowywania wieloletnich planów finansowych.
Początek strony
