ARTYKUŁY
Od redakcji
str. 5
ARTYKUŁY
Teresa Dębowska-Romanowska
str. 7
Joanna Jagoda
str. 12
Krzysztof Surówka
str. 21
Beata Zofia Filipiak
str. 32
Beata Guziejewska
str. 45
Zbigniew Ofiarski, Małgorzata Ofiarska
str. 53
Marek Dylewski
str. 69
Jarosław Neneman, Paweł Swianiewicz
str. 80
Monika Bogucka-Felczak
str. 92
Danuta Kamińska, Teresa Blacharska
str. 106
Marta Tartanus-Oryszczak
str. 110
Eugeniusz Gołembiewski
str. 114
DYSKUSJA
SESJA: Samodzielność finansowa samorządu terytorialnego
str. 120
Jadwiga Glumińska-Pawlic (s. 120), Lesław Fijał (s. 120), Beata Guziejewska (s. 121), Andrzej Borodo (s. 122), Krzysztof Surówka (s. 123)
SESJA: Kształt systemu podatkowego
str. 124
Andrzej Niezgoda (s. 124), Jadwiga Glumińska-Pawlic (s. 125), Teresa Dębowska-Romanowska (s. 126), Andrzej Borodo (s. 127), Lesław Fijał (s. 127), Monika Bogucka-Felczak (s. 128), Teresa Dębowska-Romanowska (s. 128)
SESJA: Subwencje i dotacje w finansowaniu JST
str. 129
Andrzej Porawski (s. 129), Ryszard Paweł Krawczyk (s. 131), Andrzej Niezgoda (s. 132), Jadwiga Glumińska-Pawlic (s. 133), Andrzej Borodo (s. 134)
SESJA: Indywidualny wskaźnik zadłużenia - przewidywane problemy wdrażania w samorządach i możliwe zmiany regulacji prawnych
str. 134
Ryszard Paweł Krawczyk (s. 134), Andrzej Porawski (s. 135), Ryszard Paweł Krawczyk (s. 136), Beata Guziejewska (s. 138), Lesław Fijał (s. 138), Marta Tartanus-Oryszczak (s. 141), Piotr Matwiej (s. 142), Ryszard Paweł Krawczyk (s. 143), Piotr Matwiej (s. 143), Lesław Fijał (s. 144), Ryszard Paweł Krawczyk (s. 144)
PREZENTACJE
Rynek Catalyst - Możliwości finansowania i promocji samorządów
str. 145
Indeks rzeczowy publikacji w "Finansach Komunalnych" w 2013 r.
str. 150
Indeks nazwisk Autorów publikacji w "Finansach Komunalnych" w 2013 r.
str. 154
Table of Contents & Abstracts
str. 156
Teresa Dębowska-Romanowska
Dylematy przekształceń ustroju finansów lokalnych
"Jeśli samorząd nie będzie mógł kreować własnych zadań, tylko będzie właściwie wykonawcą zadań przekazanych mu ustawowo, to nigdy nie będzie to czysta decentralizacja, tylko zawsze w pewnym stopniu także dekoncentracja zadań rządowych."
Początek strony
Joanna Jagoda
Granice samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego
Przedmiotem opracowania jest charakterystyka pojęcia samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego oraz jej ograniczeń. Autorka wskazuje na podstawowe determinanty samodzielności (w tym finansowej) samorządu oraz czynniki wpływające na jej zakres. Charakteryzuje także prawne środki ochrony samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego, do których należą m in. skarga do sądu administracyjnego na rozstrzygnięcie nadzorcze, pozew o odszkodowanie w związku z nieprzekazaniem w prawidłowej wysokości lub w ustawowo określonym terminie należnych jednostce samorządu terytorialnego dochodów publicznoprawnych czy wniosek o zbadanie konstytucyjności aktu normatywnego.
Początek strony
Krzysztof Surówka
Ograniczenia faktyczne samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego - degresja samodzielności finansowej
Samorząd terytorialny w Polsce, podobnie jak cały system finansów publicznych, przeżywa od 2008 r. kryzys finansowy. Przejawem trudności finansowych samorządów są spadająca nadwyżka operacyjna i znaczny wzrost zadłużenia; przyczyną zaś są przede wszystkim zmniejszające się dochody własne przy wzrastających zadaniach samorządowych. W konsekwencji zmusza to władze samorządowe do zaciągania przychodów zwrotnych. Prawne granice zadłużania się samorządów mają jednak za zadanie przeciwdziałać nadmiernemu ich zadłużaniu się. Zdaniem autora utrzymanie takiej tendencji przez dłuższy czas może doprowadzić do obniżenia jakości świadczonych usług, dlatego proponuje on podjęcie konkretnych działań mających na celu reformę systemu zasilania finansowego samorządu terytorialnego zapewniającego adekwatność dochodów samorządowych do zakresu realizowanych zadań. Powinno to spowodować spadek zadłużania się tego podsektora finansów publicznych.
Początek strony
Beata Zofia Filipiak
Adekwatność źródeł finansowania jednostek samorządu terytorialnego
W artykule autorka podejmuje próbę dyskusji nad szerokim podejściem do adekwatności źródeł finansowania. Celem rozważań jest odpowiedź na pytanie: czy można mówić o adekwatności podejścia do zewnętrznych źródeł finansowania, i jeżeli tak, to w jakim zakresie powinno się rozpatrywać tę adekwatność. Autorka prezentuje pragmatyczne przesłanki rozważań nad adekwatnością źródeł finansowania na podstawie przeprowadzonych badań empirycznych, omawia również podejście do adekwatności doboru zewnętrznych źródeł finansowania.
Początek strony
Beata Guziejewska
Dochody transferowe dla samorządu terytorialnego w polityce finansowej państwa. Aspekty teoretyczne a wyzwania bieżące
W relacjach fiskalnych państwo-samorząd podstawowe znaczenie mają pionowy podział dochodów publicznych oraz polityka zasilania zewnętrznego budżetów jednostek samorządu terytorialnego z budżetu państwa. Rozważania zawarte w artykule koncentrują się wokół drugiego z wymienionych elementów. Problem jest o tyle istotny, o ile w aktualnie ukształtowanym systemie dochodów samorządowych w Polsce są one oparte w przeważającej mierze na dochodach o charakterze transferowym (na subwencjach i dotacjach oraz udziałach w podatkach państwowych). Autorka przedstawia teoretyczne, alternatywne formy dotowania samorządu terytorialnego w nurcie teorii federalizmu fiskalnego i konfrontuje je z aspektami polityki finansowej państwa. Duży zakres dochodów o charakterze transferowym skutkuje bowiem nie tylko ograniczeniem samodzielności finansowej, lecz także iluzjami fiskalnymi związanymi z zakłóceniami bezpośredniej odpowiedzialności fiskalnej na szczeblu lokalnym, zerwaniem szeroko rozumianych związków wickselliańskich, a w konsekwencji szkodami dla demokracji lokalnej.
Początek strony
Zbigniew Ofiarski, Małgorzata Ofiarska
Kryteria oraz formy podziału dotacji i subwencji dla jednostek samorządu terytorialnego
Ustawodawca - zdaniem autorów artykułu - w zasadzie sformułował podstawowe i obiektywne kryteria podziału kwot należnych podmiotom subwencjonowanym w ramach subwencji ogólnej, z wyjątkiem rezerwy subwencji ogólnej. Kwoty są przekazywane beneficjentom sukcesywnie, tj. w ratach, przez Ministra Finansów. Tryb przekazywania kwot dotacji dla jednostek samorządu terytorialnego jest oparty bardziej na kryteriach uznaniowych, a ponadto - w zależności od rodzaju finansowanych lub dofinansowywanych zadań - polega na stosowaniu różnych form prawnych, tzn. porozumienia, umowy dotacyjnej lub decyzji donatora. Podmiotowi, który udziela dotacji, nie pozostawiono jednak swobody wyboru formy prawnej wykorzystywanej do uruchomienia dotacji.
Początek strony
Marek Dylewski
Problemy polityki wydatkowej jednostek samorządu terytorialnego w świetle uwarunkowań prawnych i ekonomicznych
Kolejne zmiany legislacyjne, zwłaszcza ustawy o finansach publicznych, coraz bardziej wpływają na politykę wydatkową jednostek samorządu terytorialnego. Widoczna jest duża swoboda i samodzielność samorządów w zakresie wydatkowania środków publicznych, ale także coraz mocniej jest ona ograniczana poprzez regulacje prawne. W artykule autor dokonuje oceny spójności systemu wydatkowania środków publicznych oraz skutków podejmowanych działań legislacyjnych na przyszłość. Zaprezentowana analiza wskazuje na chaotyczność i brak kompleksowego podejścia do problematyki związanej z realizacją zadań publicznych.
Początek strony
Jarosław Neneman, Paweł Swianiewicz
Co PIT komunalny znaczy dla finansów samorządowych?
Wprowadzenie PIT komunalnego, a więc oddanie we władanie jednostkom samorządu terytorialnego części bazy podatkowej PIT, oznaczałoby nie tylko istotne zwiększenie autonomii podatkowej gmin, ale miałoby duże konsekwencje dla rozkładu dochodów z tego podatku. Założenie liniowego charakteru tego podatku - jak zauważają autorzy - powoduje znacznie bardziej równomierny rozkład dochodów podatkowych z PIT niż obecnie, co zmniejsza zapotrzebowanie na wyrównywanie poziome - spadają wpłaty i wypłaty "janosikowego". Bezpośrednimi beneficjentami omawianej koncepcji PIT komunalnego jest 88% gmin, głównie biednych, w których zamieszkuje 74% mieszkańców Polski.
Początek strony
Monika Bogucka-Felczak
System korekcyjno-wyrównawczy - postulaty de lege ferenda
Wpłaty korekcyjno-wyrównawcze, jakich dokonują jedne jednostki samorządu terytorialnego na rzecz innych, są instytucją mocno antagonizującą samorządy i wywołującą wiele negatywnych skutków dla budżetów płatników tzw. janosikowego. W opracowaniu autorka wskazuje na dysfunkcje tej instytucji oraz przedstawia propozycje zmian regulacji prawnej w tym zakresie. Obecnie obowiązujące unormowania dotyczące wpłat korekcyjno-wyrównawczych na część równoważącą i regionalną subwencji ogólnej powodują, że budzi ona uzasadnione wątpliwości co do jej funkcjonalności oraz zgodności z Konstytucją RP. Wspieranie biedniejszych samorządów stanowi zadanie państwa, które może wybierać między różnymi rozwiązaniami, a jego obowiązkiem jest poszukiwanie takich, które respektują pionowy podział dochodów pomiędzy państwo a samorząd oraz nie ingerują nadmiernie w dochody własne samorządów dokonujących wpłat.
Początek strony
Danuta Kamińska, Teresa Blacharska
Finanse miasta od nowa
Samorządowcy, a już na pewno większość skarbników, są przekonani o konieczności gruntownej zmiany systemu finansów samorządowych. Autorki w tekście postulują konieczność przyjrzenia się temu systemowi od podstaw, podkreślając, że dotychczasowa droga doprowadziła samorządy do ściany. Prawie 70% deficytu podsektora samorządowego zostało wygenerowane przez 12 miast Unii Metropolii Polskich. Oczekując szerokiej debaty, autorki stawiają tezy do dyskusji, które motywują pytaniami: czy samorządy żyją ponad stan, czy też może największe gminy, oprócz zadań lokalnych, finansują także zadania regionalne i krajowe? Standaryzacja zadań i kosztów powinna ten fakt uwzględnić.
Początek strony
Marta Tartanus-Oryszczak
Indywidualny wskaźnik zadłużenia samorządów terytorialnych - znaczenie dla dalszego rozwoju i propozycja korekty
Artykuł traktuje o skutkach nowelizacji ustawy o finansach publicznych, a w szczególności o wprowadzonym nowym indywidualnym wskaźniku zadłużenia dla jednostek samorządu terytorialnego. Nie kwestionując potrzeby wprowadzenia legislacji dotyczącej prawnych ograniczeń zadłużania się samorządów, autorka wskazuje istotne ograniczenia obowiązujących od początku tego roku regulacji w tym zakresie, przedstawiając jednocześnie propozycję modyfikacji sposobu wyliczania limitu zadłużenia opracowaną przez korporacje samorządowe.
Początek strony
Eugeniusz Gołembiewski
Finansowanie miast i gmin - najwyższy czas na zmiany
Artykuł odnosi się do przyczyn postępującego procesu pogarszania się stanu finansów samorządowych w Polsce. Wiele miejsca autor poświęca podatkom lokalnym pod kątem koniecznych zmian, w tym likwidacji podatkowych nonsensów, w celu uczynienia z podatków lokalnych bardziej wydajnego źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Konieczne zmiany w ustawie o podatkach lokalnych autor proponuje połączyć z jednoczesną korektą systemu wyrównawczego dochodów samorządowych w celu uczynienia go bardziej sprawiedliwym i wymagającym dla samorządów będących beneficjentami tego systemu.
Początek strony
