ARTYKUŁY
Paweł Swianiewicz
str. 7
Marek Dylewski
str. 22
Mirosław Czekaj
str. 30
Elżbieta Kornberger-Sokołowska
str. 37
Jolanta Zawora
str. 43
Arkadiusz Kamiński
str. 55
Joanna M. Salachna
str. 61
Dariusz Woźniak
str. 68
Maria Jastrzębska
str. 72
Bogdan Nawrocki
str. 79
Grażyna Wróblewska
str. 99
Beata Zofia Filipiak
str. 110
Jan Czempas
str. 120
Agata Dambska
str. 137
VARIA
Grażyna Kozuń-Cieślak
str. 140
Indeks rzeczowy publikacji w "Finansach Komunalnych" w 2014 r.
str. 155
Indeks nazwisk Autorów publikacji w "Finansach Komunalnych" w 2014 r.
str. 158
Table of Contents & Abstracts
str. 160
Paweł Swianiewicz
Absorpcja funduszy strukturalnych przez samorządy - doświadczenia lat 2007-2013
Niniejszy artykuł to swego rodzaju podsumowanie odwołujące się do kilku realizowanych projektów badawczych. Przytaczane dane empiryczne pochodzą w większości z tych wcześniejszych badań, choć w niektórych przypadkach zostały uzupełnione oryginalnymi analizami i obliczeniami.
Artykuł rozpoczyna krótka analiza ilościowa wielkości pozyskiwanych funduszy. Następnie pokazano przestrzenne zróżnicowanie alokacji tych środków pomiędzy poszczególne samorządy. Dalsza część artykułu zawiera elementy pogłębionej interpretacji tego zróżnicowania oraz procesu uczenia się (czy też w szerszym rozumieniu: europeizacji) w działaniach instytucji samorządowych obejmującej: czynniki wpływające na szanse uzyskania dotacji, współpracę międzygminną przy realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych, ewolucję w postrzeganiu funduszy przez beneficjentów samorządowych widzianą przez pryzmat koncepcji europeizacji.
Początek strony
Marek Dylewski
Potencjał finansowy jednostek samorządu terytorialnego u progu nowej perspektywy finansowej
W artykule przedstawiono istotne problemy związane z oceną i pomiarem potencjału finansowego jednostek samorządu terytorialnego u progu nowej perspektywy finansowej UE. Celem opracowania jest wskazanie uwarunkowań w zakresie potencjału finansowego jednostek samorządu terytorialnego. Wskazano i zidentyfikowano także czynniki mające wpływ na potencjał finansowy jednostek samorządu terytorialnego z punktu widzenia lat przyszłych. Rozważania prowadzone są na tle uwarunkowań prawnych oraz ograniczeń w zakresie możliwości wykorzystania instrumentów dłużnych przez jednostki samorządu terytorialnego.
Początek strony
Mirosław Czekaj
Sytuacja samorządów u progu nowego etapu finansowania 2014-2020 - występujące ograniczenia
Zakładając średnie dofinansowanie z Unii Europejskiej do przedsięwzięć na poziomie 60% oraz utrzymanie obecnej sytuacji dochodowej, jednostki samorządu terytorialnego będą potrzebowały dodatkowo na wkład własny w nowej perspektywie około 26 mld zł, w większości do pozyskania w formach zwrotnych. W efekcie należy liczyć się z utrzymaniem dotychczasowego poziomu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w 2020 r., a przejściowo może też zwiększyć się ich zadłużenie, jeśli będą one korzystały z wyłączeń wskaźnikowych. Wprowadzenie do limitu zadłużenia możliwości wyłączenia kosztów oraz spłaty zadłużenia finansującego projekty z refundacją unijną na poziomie minimum 60% skoncentruje jednostki samorządu terytorialnego na realizacji projektów gwarantujących ten poziom dofinansowania.
Dla zmniejszenia ryzyka niewypłacalności jednostek samorządu terytorialnego powinny określać własne wewnętrzne limity zadłużeniowe uwzględniające wszystkie ryzyka wydatkowe.
W okresie historycznie niskich stóp procentowych realistycznie konstruowana wieloletnia prognoza finansowa powinna zawierać rezerwy na ryzyko wzrostu stóp procentowych, a jednostki samorządu terytorialnego powinny regularnie przeprowadzać stress-testy finansowe dla zweryfikowania możliwości utrzymania wysokości oraz struktury zadłużenia w długim okresie czasu.
Początek strony
Elżbieta Kornberger-Sokołowska
Wskaźnik zadłużenia a uwarunkowania funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego w warunkach zmiennej koniunktury gospodarczej
Możliwość uchwalenia budżetu samorządowego uwarunkowana jest spełnieniem wymogów dotyczących wskaźnika zadłużenia opartego na danych charakteryzujących sytuację finansową danej jednostki samorządu terytorialnego w okresie trzech lat poprzedzających rok budżetowy. Artykuł omawia zastrzeżenia dotyczące tego wskaźnika oraz wypracowywane przez samorządy metody "obchodzenia" ograniczeń w zaciąganiu zobowiązań dłużnych, a także braki w normatywnym ujęciu procesów racjonalizacji zarządzania długiem przez jednostki samorządu terytorialnego.
Początek strony
Jolanta Zawora
Uwarunkowania wykorzystania funduszy Unii Europejskiej wynikające z sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego
Zdolność jednostki samorządu do aplikowania o dofinansowanie środkami unijnymi jest uwarunkowana możliwością zapewnienia współfinansowania unijnego wsparcia. Celem opracowania jest próba oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, a także jej zróżnicowania w ujęciu regionalnym w latach 2007-2013. Szczególnej ocenie poddano kondycję finansową gmin i miast na prawach powiatu. Przyjęty w opracowaniu okres badań pozwoli ocenić kondycję finansową samorządów na tle zmieniających się uwarunkowań makroekonomicznych, a także w kontekście przejścia do nowego etapu finansowania w ramach programów UE (2014-2020).
Początek strony
Arkadiusz Kamiński
Długoterminowe finansowanie dłużne w rozwoju samorządu lokalnego
Podejście do tego tematu wydaje się proste i nasuwa się samo, zarówno w kontekście obecnych regulacji prawnych, jak i stosowanych w samorządach sposobów finansowania inwestycji. Organizatorzy konferencji, sugerując temat "Pozyskiwanie finansowania dłużnego długoterminowego dla rozwoju samorządu lokalnego", świadomie pragnęli uwypuklić jego znaczenie i potencjał, jaki się z nim wiąże dla samorządów w kolejnych latach. Jednocześnie samo finansowanie dłużne i wykorzystanie środków z budżetu nowej perspektywy unijnej, powinno opierać się na dotychczasowych dokonaniach i doświadczeniach, przy wykorzystaniu zaleceń uznawanych za korzystne i prowadzonych zgodnie ze strategią całego sektora publicznego.
Początek strony
Joanna M. Salachna
Dlaczego należy poprawić mechanizmy wieloletniej prognozy finansowej?
Zmiana prawnej konstrukcji wieloletniej prognozy finansowej uchwalanej przez jednostki samorządu terytorialnego wydaje się konieczna, szczególnie gdy zważy się na postulaty: gospodarności (oszczędności) gospodarowania, zachowania równowagi finansowej czy sprawności zarządzania finansami jednostki samorządu terytorialnego. Dokonanie zmian na lepsze nie będzie jednak możliwe bez uwzględnienia podstawowych zasad tworzenia przepisów prawa. W artykule zaprezentowano kryteria oceny wadliwości obowiązujących regulacji wieloletniej prognozy finansowej. Poza tym omówiono najistotniejszą wadę przepisów - ich niedostosowanie do podstawowej zasady, jaką jest realność planowania.
Początek strony
Dariusz Woźniak
Wieloletnie planowanie na podstawie wieloletnich prognoz finansowych
Umiejętność poprawnego planowania finansów w perspektywie wieloletniej będzie niewątpliwie jednym z elementów efektywnej absorpcji środków unijnych z kolejnego siedmioletniego budżetu Unii Europejskiej. Wieloletnie prognozy finansowe w samorządach - mimo ustawowego wymogu dotyczącego realistyczności - charakteryzują się jednakże znacznymi odchyleniami od planu. Co zatem zrobić, żeby poprawić realizm planowania? Czy nadmiar formalizmu i coraz bardziej rozbudowane formularze pomagają osiągnąć ten cel? Czy wyłączanie kolejnych kategorii długu z pozycji zadłużenia to dobre rozwiązanie? Na te pytania autor stara się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Początek strony
Maria Jastrzębska
Zarządzanie - podejście normatywne do zagadnienia pod kątem procesów decyzyjnych i ryzyka
Celem artykułu jest ocena dotychczasowego podejścia jednostek samorządu terytorialnego (JST) do zarządzania ryzykiem oraz analiza uwarunkowań tego zarządzania. Zwrócono również uwagę na konieczność doskonalenia procesu formułowania celów JST i pomiaru ich realizacji (zarządzania przez cele) oraz zastąpienie podejścia funkcjonalnego podejściem procesowym w zarządzaniu JST, co warunkuje podniesienie skuteczności i efektywności jej działania, w tym zarządzania ryzykiem. Podjęto również próbę określenia poziomu dojrzałości zarządzania ryzykiem JST w kontekście poziomu dojrzałości procesowej JST. W artykule przedstawiono wyniki badań teoretycznych z wykorzystaniem metody analizy opisowej.
Początek strony
Bogdan Nawrocki
Podejście do procesów decyzyjnych i ryzyka w praktyce zarządzania na przykładzie decyzji finansowych dotyczących wielkości oraz parametrów zadłużenia, podejmowanych w m.st. Warszawie
Zmienność uwarunkowań gospodarczych, prawnych i interpretacyjnych oraz złożoność relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi decyzjami wymaga stosowania przez jednostki samorządu terytorialnego (JST) jasno sprecyzowanego systemu decyzyjnego pozwalającego na płynne dostosowywanie wyboru optymalnej decyzji do zmieniających się prawdopodobieństw zidentyfikowanych scenariuszy rozwoju. Przy tworzeniu i doskonaleniu systemów decyzyjnych w JST pomocna może być analiza porównawcza rozwiązań stosowanych w m.st. Warszawie
Początek strony
Grażyna Wróblewska
Zarządzanie długiem jednostki samorządu terytorialnego - problemy praktyczne
Artykuł przedstawia występujące w praktyce nadzorczej regionalnych izb obrachunkowych problemy związane z zarządzaniem długiem przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym związane z oceną realistyczności wieloletniej prognozy finansowej, a także nieprawidłowości ujawniane w toku kontroli zadłużenia.
Początek strony
Beata Zofia Filipiak
Zasadność powoływania jednostki budżetowej - o istocie problemu
W artykule przedstawiono idee powoływania jednostki budżetowej jako formy organizacyjnej sektora finansów publicznych. Celem opracowania jest odpowiedź na pytanie o zasadność powoływania tej formy organizacyjnej. Wskazano na problemy związane ze sprawnym i efektywnym wydatkowaniem środków na realizację zadań publicznych przez jednostki budżetowe. Zamierzeniem autora było również wskazanie na przesłanki alternatywnej alokacji zadań poza formę jednostki budżetowej.
Początek strony
Jan Czempas
Struktury i procesy demograficzne jako determinanty decyzji podejmowanych przez samorządy terytorialne
Rozwój gospodarczy krajów i jednostek terytorialnych jest w dużym stopniu zależny od stanu potencjału demograficznego. Można wskazać takie jednostki, w których rozwój demograficzny przebiega w sposób zaburzony i dysproporcjonalny, jak również takie, w których potencjał demograficzny ulega stopniowemu wzrostowi. Dzięki analizie potencjału demograficznego jednostek samorządu terytorialnego (JST) otrzymuje się obraz zachodzących w społeczeństwie procesów, zależności i tendencji związanych z ruchem naturalnym i wędrówkowym. Odpowiednia polityka gospodarcza, w tym inwestycyjna i działania prospołeczne, jest w stanie zniwelować negatywne efekty przedsiębranych lub zaniechanych działań dotyczących sfery indywidualnych i zbiorowych zachowań ludzkich. Dla zobrazowania zachodzących i przewidywanych zjawisk demograficznych warto skorzystać z takich narzędzi analiz statystycznych, jak np. piramidy wieku i wskaźniki demograficzne.
Początek strony
Agata Dambska
Możliwość optymalizacji kosztów samorządowych. Od oszczędniejszego back office do lepszego front office
Teza, że w każdych warunkach należy dążyć do racjonalnego wykorzystania zasobów będących w dyspozycji gmin, powiatów i województw, jest oczywista. Zgodzi się z nią każdy praktyk i teoretyk zarządzania. Powstaje jednak pytanie, czemu ma ona służyć, jak ją projektować i wdrażać. Niniejszy tekst zawiera propozycję strategii racjonalizowania zasobów przez wspólnoty. Zakłada ona stopniową transformację działania struktur samorządowych. Optymalizacja czynności obsługowych (ang. back office) przyniesie oszczędności, ale przede wszystkim dostarczy doświadczenia, wiedzy i pomysłów na całościowe rozwiązania. Dzięki temu jednostki samorządu terytorialnego (JST) będą mogły odegrać kluczową rolę w ponownym, lepszym ukształtowaniu centralnych regulacji w najważniejszych i najdroższych sferach działalności, m.in. oświacie, pomocy społecznej, polityce rynku pracy (ang. front office).
Początek strony
Grażyna Kozuń-Cieślak
Obligacje municypalne - czego uczą doświadczenia amerykańskie
Rynek amerykański jest uważany za najlepiej rozwinięty rynek obligacji municypalnych na świecie, a mnogość różnego rodzaju papierów wartościowych emitowanych przez władze lokalne różnych szczebli wskazuje na dużą atrakcyjność tego sposobu pozyskiwania środków finansowych dla pożyczkobiorców, jak również na niesłabnące zainteresowanie inwestorów tą formą lokowania pieniędzy. Przepisy prawne regulujące aktywność polskich jednostek samorządu terytorialnego na rynku dłużnych papierów wartościowych były wzorowane właśnie na modelu amerykańskim. Dlatego doświadczenia płynące z tego rynku mogą - zdaniem autorki artykułu - stanowić ważny przyczynek do dyskusji nad potrzebą dalszych zmian instytucjonalno-prawnych, mających na celu ożywienie rozwoju rynku obligacji komunalnych w Polsce.
Początek strony
