Przegląd Podatkowy - Nr 4/2025 [408]

"Przegląd Podatkowy" nr 4/2025

Drodzy Czytelniczki i Czytelnicy, fundacja rodzinna staje się w Polsce coraz bardziej docenianym narzędziem do ochrony majątku firmowego i osobistego, a zainteresowanie nią stale rośnie. Intencją ustawodawcy przy tworzeniu regulacji dotyczących fundacji rodzinnych – wzorowanych na rozwiązaniach obowiązujących w innych krajach – było przyznanie pewnych preferencji podatkowych fundacjom rodzinnym, co miało na celu skłonienie biznesu rodzinnego do ich zakładania oraz kontynuowania tradycji rodzinnych, zamiast sprzedawania spółek, których wartość była generowana niekiedy przez kilkadziesiąt lat. Po dwóch latach od uchwalenia ustawy o fundacji rodzinnej można zaobserwować duże zainteresowanie ze strony przedsiębiorców instytucją fundacji rodzinnej – do połowy stycznia 2025 r. zostało zarejestrowanych 1980 fundacji rodzinnych oraz złożono 3185 wniosków o ich rejestrację. Autor artykułu pt. Fundacja rodzinna po dwóch latach od uchwalenia ustawy szczegółowo omawia założenia procesu decyzyjnego, jaki powinien poprzedzać decyzję o założeniu fundacji rodzinnej, oraz wskazuje kwestie, które są kluczowe dla jej sukcesu nie tylko w momencie jej założenia, ale także dla przyszłych pokoleń. W związku z tym artykuł został podzielony na zagadnienia, z którymi potencjalni fundatorzy powinni się zmierzyć już na etapie projektowania statutu fundacji rodzinnej, takimi jak fundusz założycielski, lista potencjalnych beneficjentów, zasady wypłaty świadczeń, czy  działalność fundacji rodzinnej.

W artykule pt. Praca zdalna a zakład zagraniczny pracodawcy – studium przypadku przedstawiono zasady opodatkowania pracy zdalnej wykonywanej w biurze domowym (home office) w kontekście transgranicznym. Opodatkowanie pracy transgranicznej nie jest zharmonizowane na poziomie międzynarodowym, co może prowadzić do podwójnego opodatkowania dochodu pracownika, względnie braku opodatkowania, a także odpowiedzialności pracodawcy jako płatnika za niepobrany podatek. To zagadnienie rodzi szereg problemów, które występują z uwagi na możliwość wykonywania pracy spoza biura firmy, również w innych jurysdykcjach. W artykule uwypuklono również rozbieżności w podejściach państw do zasadniczych kwestii podatkowych związanych z pracą w systemie home office.

Ustawa z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych zobligowała pełnomocników  profesjonalnych  (doradców  podatkowych,  adwokatów  i  radców  prawnych)  do  posiadania od 1.01.2025 r. adresu do doręczeń elektronicznych, wpisanego do urzędowej bazy adresów elektronicznych (BAE). Od tego momentu obserwujemy w całej Polsce próby doręczeń korespondencji (aktów administracyjnych i pism procesowych) pełnomocnikom szczególnym na ich osobiste konta na platformie e-urząd skarbowy (https://www.podatki.gov.pl/e-urzad-skarbowy/). Niestety, takie próby powinny być prawnie bezskuteczne. Tę problematykę omawiamy w artykule pt. Nieskuteczność doręczeń przez e-urząd skarbowy na osobiste konto pełnomocnika szczególnego.

Przedmiotem glosy pt. Czy przejazd służbowy taksówką może podlegać opodatkowaniu? jest krytyczna analiza wyroku NSA z 19.11.2024 r., II FSK 230/22, dotyczącego opodatkowania przejazdów służbowych taksówką przez pracownika. W tym ważnym dla przedsiębiorców orzeczeniu odnoszącym się do praktyki powszechnie stosowanej przez firmy Sąd uznał, że gdy pracodawca zwraca pracownikowi koszty służbowego przejazdu taksówką, to co do zasady powstaje u niego przychód ze stosunku pracy opodatkowany podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Autor wskazuje na błąd Sądu polegający na niewłaściwym zastosowaniu art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f. W ocenie NSA korzyścią po stronie pracownika jest świadczenie pieniężne w postaci zwrotu tymczasowo udostępnionych przez pracownika pracodawcy środków finansujących służbowy przejazd taksówką. W glosie wykazano, że kwoty przekazywane pod tytułem zwrotnym nie mają charakteru definitywnego i nie stanowią przychodu ani pracownika, ani pracodawcy. Dlatego przedmiotem oceny Sądu powinno być świadczenie nieodpłatne w postaci przejazdu służbowego taksówką (a nie zwrot kosztów za przejazd taksówką), przy uwzględnieniu wytycznych wyroku TK z 8.07.2014 r., K 7/13. Zgodnie z tym orzeczeniem przejazd służbowy taksówką nie stanowi przychodu w rozumieniu art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f.

Następstwem opodatkowania spółek komandytowych oraz spółek komandytowo-akcyjnych podatkiem dochodowym od osób prawnych jest podwójne ekonomiczne opodatkowanie zysku wypłacanego wspólnikom. Opodatkowanie występuje na poziomie zarówno spółek, jak i wspólników. Spółki są bowiem zobowiązane do opłacania podatku od uzyskiwanych dochodów, co pomniejsza kwotę zysku do podziału wśród wspólników, natomiast wspólnicy są opodatkowani w związku z osiąganymi przychodami z udziału w zyskach spółki. Jednak w odniesieniu do komplementariuszy wprowadzono tzw. mechanizm pomniejszenia, pozwalający na pomniejszenie podatku od przychodów komplementariusza z udziału w zyskach spółki o podatek należny od dochodów spółki. Uzasadnieniem tej regulacji jest okoliczność, że komplementariusz ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, więc jego status jest zbliżony do wspólników spółek jawnych i spółek partnerskich, które są transparentne podatkowo. W konsekwencji przy zastosowaniu mechanizmu pomniejszenia ekonomiczne podwójne opodatkowanie zysku dystrybuowanego do komplementariusza ma zostać zniwelowane i efektywne opodatkowanie zysku przypadającego komplementariuszowi ma być zbliżone do wysokości opodatkowania wspólnika spółki transparentnej podatkowo. Niestety, przepisy dotyczące mechanizmu pomniejszenia są dość lakoniczne oraz, jak się wydaje, nie są dostosowane do innych regulacji podatkowych. Dodatkowo dotychczas tylko niektóre kwestie związane z opodatkowaniem udziału komplementariuszy w zyskach spółek były przedmiotem wyroków sądów administracyjnych oraz interpretacji indywidualnych, a zagadnienie to nie było przedmiotem licznych rozważań w doktrynie prawa podatkowego W związku z tym mechanizm pomniejszenia wywołuje liczne wątpliwości w praktyce stosowania prawa, czego skutkiem może być podwójne ekonomiczne opodatkowanie zysku spółek dystrybuowanego do komplementariuszy. Jest to zjawisko niepożądane, a problem ten musi zostać rozwiązany za pomocą odpowiedniej wykładni przepisów, uwzględniającej cel wprowadzonych regulacji. Mechanizm odliczania podatku przez komplementariuszy omawiamy w artykule pt. Opodatkowanie przychodów komplementariuszy z udziału w zyskach spółki – analiza mechanizmu pomniejszenia. W drugiej części artykułu, która zostanie opublikowana w majowym numerze czasopisma, zostaną z kolei przedstawione szczegółowe zagadnienia mechanizmu pomniejszenia.

Iwona Strzelec

Redaktor Naczelna "Przeglądu Podatkowego"