Przegląd Podatkowy - Nr 2/2023 [382]

Drodzy Czytelnicy, w minionym roku ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych była nowelizowana kilkakrotnie. Natomiast od 2023 r. ustawodawca postanowił złagodzić przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Część regulacji została uchylona, część odroczona w czasie, a jeszcze inne regulacje zliberalizowano. Uchwalony Polski Ład 3.0 to wielka korekta przepisów wprowadzonych zaledwie kilka miesięcy wcześniej, w ramach Polskiego Ładu 1.0. I choć zmiany te należałoby ocenić pozytywnie, to nie można nie zauważyć, że wiele przepisów nie doprecyzowano w wystarczającym stopniu i nie rozwiano wszystkich wątpliwości interpretacyjnych. Przykładem jest choćby nieczytelna siatka pojęciowa w przypadku podatku od przerzuconych dochodów. Przedmiotem artykułu pt. Jedyną stałą rzeczą w prawie podatkowym jest zmiana, czyli nowości w CIT jest przedstawienie wybranych, najistotniejszych zmian w CIT będących skutkiem wejścia w życie Polskiego Ładu 3.0. W szczególności omówiono znowelizowane przepisy dotyczące: kosztów finansowania dłużnego (w tym wyłączania z kosztów uzyskania przychodów kosztów finansowania dłużnego dotyczących transakcji kapitałowych), podatku od przerzuconych dochodów, podatku minimalnego od straty i niskiej rentowności, opodatkowania polskiej spółki holdingowej, ryczałtu od dochodów spółek (estoński CIT), cen transferowych, ukrytej dywidendy.

Kwestia możliwości odliczania podatku naliczonego z faktur, na których wskazany dostawca nie był rzeczywistym dostawcą towarów lub usług, stała się jednym z tematów najczęściej powracających na wokandę Trybunału Sprawiedliwości w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Patrząc po sądach krajowych, które przedstawiały pytania prejudycjalne, sprawa dotyczyła postępowań prowadzonych w szczególności w państwach, które przystąpiły do UE w 2004 r. lub później. Fałszywi dostawcy na fakturach to nie był jednak tylko problem nowych państw członkowskich . Interesujące jest, że analiza orzecznictwa TS wskazuje na istotne doprecyzowanie stanowiska Trybunału w 2021 r., którego nie można uzasadnić jedynie rozpatrywanymi stanami faktycznymi, na tle których zadano pytania prejudycjalne. Nowe podejście TS w pełni zaprezentował w wyroku z 9.12.2021 r., C-154/20, Kemwater ProChemie s.r.o. przeciwko Odvolací finanční ředitelství, którego tezy pokrótce chcielibyśmy zestawić z wyrokiem z 22.10.2015 r., C-277/14, PPUH Stehcemp sp.j. Florian Stefanek, Janina Stefanek, Jarosław Stefanek przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi. Kilkanaście wyroków i postanowień dotyczących omawianego problemu obrazuje skalę problemów, przed którymi stanęli podatnicy, organy podatkowe i sądy krajowe w różnych państwach członkowskich. Wydawałoby się, że ostatnie wyroki, w których TS doprecyzował stanowisko, zamykają ostatecznie dyskusję na ten temat. W naszej jednak ocenie stanowisko TS zaprezentowane w wyrokach w 2021 r. oznacza, że w niektórych przypadkach, w których odliczenie z faktury od fałszywego dostawcy nie było – na podstawie wcześniejszej linii orzeczniczej TS – kwestionowane, może obecnie zostać przez organy podatkowe podważone. W artykule pt. Prawo do odliczenia w VAT – przypadek fałszywych dostawców wskazano, jakie trudności i ryzyka niesie ze sobą uwzględnienie ostatnich tez TS. Zaproponowano również praktyczne podejście do rozwiązania problemu, które może zapoczątkować dyskusję nad wypracowaniem optymalnego rozwiązania w zakresie odliczania podatku z faktur wystawionych przez fałszywych dostawców.

Organy udzielające interpretacji indywidualnych nie dokonują analizy tego, czy będące przedmiotem interpretacji indywidualnej przepisy prawa podatkowego są zgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej (względnie, czy przepisy wykonawcze są zgodne z ustawą). Autor artykułu pt. Kontrola przez sądy administracyjne konstytucyjności przepisów objętych interpretacją indywidualną zastanawia się, czy takiej analizy powinny dokonywać sądy administracyjne kontrolujące wydawane interpretacje indywidualne. Zagadnienie zakresu kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne w odniesieniu do interpretacji indywidualnych jest dyskusyjne i nie można wykluczyć, że przedmiotowy artykuł może spowodować ciekawą dyskusję w tym przedmiocie.

Zasada zakazu nadużycia prawa w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości została początkowo sformułowana na kanwie spraw niedotyczących prawa podatkowego. Z czasem została ona odniesiona do podatków dochodowych. Celem artykułu pt. Ewolucja pojęcia nadużycia prawa w podatkach dochodowych w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości w kontekście postępującej internacjonalizacji prawa podatkowego jest prześledzenie ewolucji pojęcia nadużycia prawa w podatkach dochodowych. Analiza została przeprowadzona w kontekście postępującej internacjonalizacji prawa podatkowego, z zaznaczeniem, że zasada zakazu nadużycia prawa w podatkach dochodowych istotnie wpisuje się w ten proces.

W dniu 16.11.2022 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wniósł o podjęcie uchwały przez NSA w spra­wie zwolnień podatkowych dotyczących darowizn otrzymanych od najbliższych. Ma ona na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Czy za dowód dopuszczający skorzystanie ze zwolnienia podatkowego dla osób najbliższych uznaje się dokonanie wpłaty lub przelewu środków pieniężnych, będących przedmiotem czynności prawnej darowizny, wyłącznie przez darczyńcę na konto obdarowanego, czy też wystarczające jest doko­nanie wpłaty środków pieniężnych przez obdarowanego na własną rzecz w imieniu darczyńcy? Celem artykułu pt. Udokumentowanie dokonania darowizny jako warunek zwolnienia od podatku od spadków i darowizn jest przedstawienie rozbieżności w interpretacji przepisu art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. Ich przejawem jest przede wszystkim sprzeczność dominującego poglądu wyrażanego w orzecznictwie sądów administracyjnych z praktyką organów podatkowych. Uchwała abstrakcyjna NSA ma na celu rozstrzygnięcia sporów w tej kwestii. Rezultatem pogłębionej analizy celu, jaki ma spełniać ta regulacja, jest poparcie stanowiska, zgodnie z którym do skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a u.p.s.d. wystarczy wpłata otrzymanych pieniędzy przez obdarowanego na własny rachunek w imieniu darczyńcy.