Przegląd Podatkowy - Nr 12/2022 [380]

Drodzy Czytelnicy, dyskusje między podatnikami a organami podatkowymi w zakresie kwalifikacji do kosztów podatkowych wydatków na alkohol trwają od wielu lat. Tego rodzaju wydatki są ponoszone przez podatników w różnych okolicznościach i celach, najczęściej w przypadku imprez integracyjnych oraz spotkań z kontrahentami. Konsekwentnie odmawia im się jednak miana kosztów podatkowych. Czy praktyka stosowania prawa w odniesieniu do wydatków na alkohol na pewno jest prawidłowa, czy nie wykazuje ona braku konsekwencji i logiki organów podatkowych i sądów administracyjnych w kontekście rozliczania wydatków związanych z alkoholem?  Celem artykułu pt. Wydatki na alkohol jako koszty podatkowe jest przedstawienie oraz krytyczna ocena praktyki organów podatkowych i orzecznictwa odnośnie do kwalifikowania wydatków na alkohol jako kosztów uzyskania przychodów w podatkach dochodowych. Wydatki te bezsprzecznie stanowią element obrotu gospodarczego i są ponoszone przez podatników w różnych okolicznościach i celach. Konsekwentnie odmawia im się jednak miana kosztów podatkowych. Rozstrzygnięcia w tej kwestii są uzasadniane przez brak istnienia związku przyczynowego z przychodami, przypisywanie wydatkom na alkohol charakteru kosztów reprezentacyjnych czy też powoływanie się na etykę i moralność. Artykuł omawia ugruntowane schematy interpretacyjne organów podatkowych oraz sądów i wskazuje ich niekonsekwencję oraz niedociągnięcia metodologiczne. Przeprowadzona analiza uwidacznia wadliwość praktyki stosowania prawa w odniesieniu do wydatków na alkohol, która narusza reguły wykładni prawa podatkowego oraz zasady konstytucyjne, wpływając przy tym niekorzystnie na interesy podatników.

W numerach październikowym i listopadowym „Przeglądu Podatkowego”  omówiono zmiany wynikające z pakietu SLIM VAT 3 . Publikowany w numerze grudniowym artykuł pt. SLIM VAT 3 – w kierunku ujednolicenia procedur WIS i WIA zamyka ten cykl i koncentruje się wyłącznie na zmianach zawartych w tym pakiecie, dotyczących wiążących informacji stawkowych (WIS) i wiążących informacji akcyzowych (WIA). W polskim systemie podatkowym istnieją dwie instytucje klasyfikacyjne o charakterze podatkowym: WIS i WIA. Pierwsza z nich dokonuje klasyfikacji towaru, usługi lub świadczenia kompleksowego według Nomenklatury scalonej (CN), Polskiej Klasyfikacji Towarów i Usług (PKWiU) oraz Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) – dla celów określenia stawki VAT oraz zastosowania innych niż stawka przepisów o VAT . Druga natomiast – co do zasady – dokonuje klasyfikacji wyrobów akcyzowych albo samochodu osobowego według CN dla celów zastosowania przepisów o podatku akcyzowym . Instytucje te powinny mieć bardzo zbliżony charakter, aczkolwiek w niektórych obszarach – z uwagi na specyfikę VAT i podatku akcyzowego – uzasadnione jest odmienne ich ukształtowanie. Jednakże zbyt duża odmienność (nieuzasadniona specyfiką danej instytucji) procedur występowania o wiążące informacje, różny zakres i czas ochrony przypisany tym informacjom, charakter związania daną informacją, odmienność procesu ich wygasania i możliwości wzruszania mogą stanowić dla przedsiębiorców biurokratyczną barierę. Brak możliwości dokonywania zmiany wiążących informacji – w określonych okolicznościach – może również zaburzyć konkurencyjność na rynku i być przyczyną nieuzasadnionego uprzywilejowania niektórych przedsiębiorstw w stosunku do innych (przykładowo w procedurach zamówień publicznych). Pakiet SLIM VAT 3 w części poświęconej wiążącym informacjom skupia się właśnie na ujednoliceniu regulacji dotyczących tych informacji oraz skonsolidowaniu kompetencji do obsługi wiążących informacji o charakterze podatkowym (WIS i WIA). W pakiecie zaproponowano też zmiany doprecyzowujące czy modyfikujące istniejące regulacje, których konieczność wprowadzenia została zidentyfikowana w dotychczasowej praktyce wydawania WIS i WIA. Wskazana modernizacja jest jak najbardziej uzasadniona po ponad siedmioletnim okresie obowiązywania WIA i blisko trzyletnim okresie obowiązywania instytucji WIS. Pakiet SLIM VAT 3 przewiduje wejście w życie tych zmian z dniem 1.04.2023 r.

W praktyce orzeczniczej na gruncie art. 138e ustawy – Ordynacja podatkowa powstała wątpliwość co do tego, czy dla swojej skuteczności pełnomocnictwo szczególne powinno zostać ponownie złożone w postępowaniu podatkowym, jeżeli zostało już złożone do akt kontroli podatkowej. Kwestia ta była przedmiotem licznych sporów sądowych. Zagadnienie to zostało rozstrzygnięte w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25.04.2022 r., II FPS 1/22, w której przyjęto, że do wywołania skutku procesowego konieczne jest złożenie pełnomocnictwa szczególnego do akt sprawy w konkretnym postępowaniu prowadzonym przed organem podatkowym. Prawidłowość tego stanowiska budzi jednak wątpliwości w świetle wykładni funkcjonalnej i językowej, a także ze względów gwarancyjnych. Polecam lekturę glosy do ww. uchwały NSA pt. Konieczność złożenia pełnomocnictwa szczególnego do akt sprawy w konkretnym postępowaniu – kwestia pełnomocnictw szczególnych wciąż należy do jednych z najbardziej kontrowersyjnych zagadnień, a dotychczas dominująca linia orzecznictwa była odmienna od podjętej uchwały.

Celem artykułu pt. Projekt dyrektywy o zapobieganiu nadużywaniu przedsiębiorstw fasadowych do celów podatkowych jest przybliżenie rozwiązań legislacyjnych planowanych na poziomie Unii Europejskiej, mających na celu walkę z korzyściami podatkowymi uzyskiwanymi poprzez wykorzystanie tzw. przedsiębiorstw fasadowych (shell entities). Wprowadzenie rozwiązań w tym zakresie przewiduje opublikowany 22.12.2021 r. projekt dyrektywy Rady ustanawiającej przepisy mające na celu zapobieganie niewłaściwemu wykorzystywaniu przedsiębiorstw fasadowych do celów podatkowych oraz zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE (dyrektywa unshell). Zgodnie z założeniami wskazanymi w projekcie dyrektywa powinna być implementowana do 30.06.2023 r., a jej przepisy stać się skuteczne od 1.01.2024 r. Mimo że wskazana data może wydawać się odległa, projekt wymaga już dziś omówienia, m.in. biorąc pod uwagę fakt, iż w jego myśl działania podejmowane przez spółki dziś mogą oddziaływać na to, jak podmioty te zostaną zakwalifikowane po wejściu w życie dyrektywy.

Opinia o stosowaniu preferencji ma stanowić mechanizm ograniczający ryzyko podatkowe po stronie podatników i płatników w zakresie podatku u źródła. Analiza szczegółowych regulacji prowadzi jednak do wniosku, że nie są one w wielu przypadkach wystarczająco rozbudowane i precyzyjne. Może to rodzić wątpliwości co do sposobu ich prawidłowego zastosowania, a nawet podważać sens całej instytucji. Artykuł pt. Opinia o stosowaniu preferencji (zwolnienia) w zakresie podatku u źródła – wątpliwości związane z zastosowaniem instytucji w praktyce porusza kwestię ważnych z perspektywy praktyki gospodarczej zagadnień, wskazując na wątpliwości związane ze skutecznością i zakresem ochrony wynikającej z faktu uzyskania opinii, a także przedstawia propozycje zmian legislacyjnych, które przyczyniłyby się do zwiększenia efektywności tej instytucji.