Przegląd Podatkowy - Nr 5/2024 [397]

Drodzy Czytelnicy, wykonując zawód zaufania publicznego, doradca podatkowy ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji pozyskanych w ramach świadczenia usług na rzecz klienta. Tajemnica zawodowa, do której odnosi się rota ślubowania doradców podatkowych, jest immanentną częścią wykonywania zawodu. Obowiązek jej zachowania, jak i ochrona tej tajemnicy stanowią gwarancję ochrony zaufania pomiędzy klientem a doradcą, a jej naruszenie może mieć dotkliwe konsekwencje. Doradcy podatkowi ponoszą bowiem w tym zakresie odpowiedzialność dyscyplinarną, ponoszą ją również za czyny sprzeczne z zasadami etyki zawodowej. Systemowa ochrona poufności informacji o swojej sytuacji prawnej i faktycznej przekazanych przez podatnika podmiotowi świadczącemu pomoc prawną jest zatem niezbędna. Daje rękojmię należytego wykonywania zadań przez przedstawicieli zawodów zobowiązanych do dyskrecji. Jakie są granice tajemnicy zawodowej doradców podatkowych i jak wygląda jej ochrona? Ten niezbyt często poruszany na łamach prasy temat podejmujemy w artykule pt. Granice tajemnicy zawodowej doradcy podatkowego. Doradcy podatkowi mają bowiem szereg wątpliwości, jak powinni zachować się w określonych sytuacjach i czego mogą się domagać.

W Glosie do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27.10.2023 r., I FSK 1586/21, Brak konsumpcji, a nie brak rejestracji samochodu stanowi podstawę do zwrotu podatku akcyzowego Autorzy omawiają znaczenie poglądu wyrażonego przez NSA w serii wyroków wydanych 27.10.2023 r. (oprócz tytularnego również I FSK 1243/21, I FSK 1639/21, I FSK 1658/21, I FSK 1678/21, I FSK 1699/21, I FSK 1981/21, I FSK 2071/21, I FSK 2484/21, I FSK 2488/21, I FSK 68/22), w których Sąd uchylił wyroki WSA w Warszawie oraz przekazał sprawy do ponownego rozpoznania. Glosa wskazuje na argumentację oraz najważniejsze poglądy wyrażone przez NSA. Poza odwołaniem się do konieczności szerszego rozumienia art. 107 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym niż tylko jego literalna wykładnia, istotne jest też podkreślenie kluczowego dla wykładni tego przepisu konsumpcyjnego charakteru akcyzy, a dodatkowo konieczności oderwania określania zasadności zwrotu akcyzy od rejestracji (niezależnie od jej rodzaju), stanowiącej domniemanie dokonania konsumpcji (użytkowania pojazdu na terytorium kraju) w państwie rejestracji, i powiązanie możliwości zwrotu z oceną dokonania konsumpcji. W tym zakresie należy zwrócić uwagę na ustawodawstwo UE oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które nakazują interpretować regulacje krajowe zgodnie z wymogami stawianymi przez rynek wewnętrzny, w szczególności zasadą swobody przepływu towarów, a także przez naczelne zasady podatku akcyzowego, tj. jednofazowość oraz konsumpcyjność.

Kluczowym elementem polskiej instytucji odpowiedzialności podatkowej członków zarządu spółek kapitałowych jest brak możliwości weryfikowania właściwej wysokości zobowiązania podatkowego spółki, za którą ponoszą odpowiedzialność w postępowaniu, w którym są stroną. Budzi to największe kontrowersje w sytuacji, gdy te osoby nie miały wcześniej możliwości wypowiedzenia się oraz przedstawienia okoliczności na poparcie tez o rzeczywistej wysokości zobowiązania podatkowego. Problem ten został dostrzeżony przez sądy administracyjne (m.in. ostatnio zostały skierowane w tym zakresie wnioski o wydanie orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości w trybie prejudycjalnym). Rozwiązaniem wydaje się wyposażenie ww. osób w uprawnienie do wykazywania właściwej wysokości zobowiązania podatkowego w postępowaniu, w którym są stroną (mimo że już zostało ono określone w decyzji wydanej w stosunku do spółki) – w zakresie, w jakim miałaby im zostać przypisana odpowiedzialność. Przyjęcie takiego modelu wpisuje się we właściwą relację pomiędzy zasadą prawdy materialnej oraz proporcjonalności a szybkości i ekonomii postępowania. Prowadzi również do zapewnienia członkowi zarządu faktycznej możliwości obrony i przez to realizuje zasadę prawa do sądu. Zagadnienie to omawiamy w artykule pt. Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu spółek kapitałowych – orzecznictwo a zasady prawa do sądu, proporcjonalności i prawdy materialnej.

W 2022 r. polski ustawodawca, implementując art. 9b dyrektywy 2016/1164 z 12.07.2016 r. ustanawiającej przepisy mające na celu przeciwdziałanie praktykom unikania, wprowadził do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych art. 16r stanowiący normę przeciwdziałającą wykorzystaniu rozbieżności hybrydowych związanych z podwójną rezydencją. Celem artykułu pt. Podwójna rezydencja jako źródło rozbieżności hybrydowych jest omówienie wskazanej regulacji, przedstawienie tła, które stało za jej wprowadzeniem, oraz wyjaśnienie wybranych wątpliwości, które mogą powstać na gruncie jej stosowania. Dotychczas art. 16r u.p.d.o.p. oraz art. 9b dyrektywy 2016/1164 nie doczekały się ani w polskiej, ani w międzynarodowej doktrynie bardziej szczegółowej analizy. Pewnych wskazówek co do ich stosowania dostarcza jedynie raport OECD z 2015 r. „Przeciwdziałanie efektom uzgodnień prowadzących do rozbieżności hybrydowych”. W świetle motywu 28 dyrektywy Rady 2017/952 z 29.05.2017 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2016/1164 w zakresie rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych dotyczących państw trzecich – państwa członkowskie powinny brać pod uwagę wyjaśnienia i przykłady z raportu OECD jako źródło ilustracji i implementacji przepisów dyrektywy w takim zakresie, w jakim pozostaje on zgodny z postanowieniami dyrektywy i prawem unijnym. W efekcie wydaje się, że raport OECD może stanowić istotną wskazówkę interpretacyjną przy analizie brzmienia art. 16r u.p.d.o.p.

Celem artykułu pt. Leasing operacyjny kosztem kwalifikowanym w Polskiej Strefie Inwestycji jest analiza przesłanek umożliwiających kwalifikowanie kosztów leasingu operacyjnego ponoszonych przez podatników prowadzących działalność w ramach Polskiej Strefy Inwestycji. W ocenie Autora przeprowadzone badania wskazują, że poprawnym podejściem jest stosowanie definicji leasingu finansowego określonej w ustawie o rachunkowości. Stanowisko to wynika zarówno z analizy treści ustawy o wspieraniu nowych inwestycji i rozporządzenia o wspieraniu nowych inwestycji, jak również zasad dotyczących pomocy publicznej obowiązujących w UE. Stosowanie podejścia alternatywnego, czyli przyjmowania na potrzeby określenia kosztów kwalifikowanych definicji leasingu finansowego zgodnie z przepisami prawa podatkowego, nie wynika z treści obowiązujących aktów prawnych dotyczących pomocy publicznej.

Iwona Strzelec

Redaktor Naczelna "Przeglądu Podatkowego"