Przegląd Podatkowy - Nr 3/2023 [383]

Drodzy Czytelnicy, problem prawa do odzyskania błędnie zapłaconego VAT oraz mechanizm jego zwrotu jest przedmiotem rozwijającego się orzecznictwa zarówno sądów europejskich, jak i krajowych. W przypadku gdy dostawca towaru lub usługi wpłacił VAT na rzecz organu podatkowego w wyniku błędu, może on żądać jego zwrotu, jego nabywca może zaś wnieść przeciwko dostawcy powództwo cywilne o zwrot nienależnego świadczenia. Co do zasady, system taki umożliwia nabywcy towaru lub usługi, który poniósł ciężar podatku wykazanego w fakturze, otrzymanie zwrotu kwot zapłaconych nienależnie. Bywa jednak, że odzyskanie kwoty VAT na drodze sądowej jest niemożliwe lub nadmiernie trudne, w szczególności w sytuacji gdy wystawca faktury został postawiony w stan likwidacji lub ogłosił upadłość. Powstaje wówczas pytanie, czy wymogi wynikające z zasad neutralności i skuteczności zobowiązują państwa członkowskie do przyjęcia krajowych środków prawnych, które pozwolą nabywcy na zwrócenie się z wnioskiem o zwrot VAT bezpośrednio do krajowego organu podatkowego. W przypadku zaś pozytywnej odpowiedzi – od spełnienia jakich warunków istnienie takiego roszczenia jest uzależnione. W artykule pt. Prawo do zwrotu VAT bezpośrednio od organu podatkowego w sytuacji braku możliwości odzyskania podatku niesłusznie naliczonego od kontrahenta dokonano znakomitej analizy tego zagadnienia.

W numerze komentujemy także nowy, restrykcyjny i fiskalny wyrok TS z 8.12.2022 r., C-247/21. Dotyczy on braków na fakturze wystawionej w ramach dostawy trójstronnej uproszczonej. Dotychczas w praktyce polskich organów podatkowych dopuszczano skorygowanie błędnie wystawionej faktury w celu skorzystania z modelu rozliczeń w ramach transakcji uproszczonej. W świetle omawianego wyroku TS wystawienie korekty do wadliwej faktury (która pierwotnie nie zawierała informacji „odwrotne obciążenie”) nie przywraca prawa do rozliczenia transakcji trójstronnej. Procedura uproszczona wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej (WTT) to bardzo duże ułatwienie w rozliczeniu VAT w ramach transakcji łańcuchowych w obrocie międzynarodowym w obrębie UE. Pośrednik (tj. podmiot środkowy odsprzedający towar) nie jest bowiem zobowiązany do rozliczenia VAT, gdyż przenosi ten obowiązek na ostatniego w kolejności nabywcę. Istotą WTT jest więc możliwość uniknięcia rejestracji na potrzeby VAT podmiotu środkowego w łańcuchu dostawy. Niemniej dla zastosowania tego uproszczenia konieczne jest spełnienie zarówno kryteriów materialnych, jak i warunków formalnych (w tym w zakresie fakturowania). Celem artykułu pt. Błędy na fakturze dotyczące transakcji trójstronnej uproszczonej – restrykcyjne podejście Trybunału Sprawiedliwości jest omówienie konkluzji, które płyną z tego orzeczenia oraz ich wpływu na rozliczenia podatników stosujących WTT.

Bardzo ważne jest także zagadnienie dotyczące możliwości uzyskiwania przez organy KAS informacji o rachunkach bankowych i transakcjach na nich dokonywanych. Stało się ono szczególnie istotne na fali zmian odnoszących się do uprawnień organów w tym zakresie, które weszły w życie od 1.07.2022 r. Zmiana miała rozwiązywać problemy zgłaszane przez urzędników, wynikłe na gruncie kilkuletniego stosowania przedmiotowego instrumentu. Wydaje się jednak, że wobec braku jej korelacji z odpowiednią zmianą w ustawie – Prawo bankowe okazała się ona nie do końca skuteczna, o czym świadczą pierwsze sygnały płynące z niektórych banków, co może niebawem zacząć generować istotne problemy w praktyce organów KAS. W artykule pt. Dostęp organów KAS do tajemnicy bankowej – praktyczne problemy przybliżono kluczowe zagadnienia związane z dostępem do tajemnicy bankowej organów postępowania przygotowawczego, w tym organów skarbowych, oraz przeprowadzono analizę ostatnich zmian w tym przedmiocie w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej, sygnalizując wadliwość dokonanych modyfikacji i ich nieskuteczność z punktu widzenia zakładanego celu oraz konieczność dokonania w tym zakresie stosownych korekt legislacyjnych.

Problemem, którym doradcy podatkowi z pewnością będą zajmować się przez wiele lat, jest również opodatkowanie urządzeń technicznych podatkiem od nieruchomości. Najnowsza uchwała siedmiu sędziów NSA z 10.10.2022 r., III FPS 2/22, rozstrzyga kwestię opodatkowania urządzeń technicznych powiązanych funkcjonalnie z siecią gazową. Przyjęte w niej, niekorzystne dla podatników, stanowisko może budzić poważne wątpliwości, jeśli chodzi o zgodność z wytycznymi Trybunału Konstytucyjnego w sprawie interpretacji przepisów prawa budowlanego na potrzeby podatkowe. Mimo że uchwała dotyczy stanu prawnego obowiązującego przed 28.06.2015 r., zawarte w niej tezy mogą w istotny sposób wpłynąć na zakres opodatkowania budowli również w aktualnym stanie prawnym. Opodatkowanie urządzeń technicznych to jeden z najczęstszych obszarów sporów w zakresie podatku od nieruchomości. Źródłem problemu są nie zawsze precyzyjne pojęcia użyte w treści kluczowych definicji: obiektu budowlanego, budowli i urządzenia budowlanego. Zapraszam do lektury glosy pt. Czy definicja budowli nie ma granic? O możliwym wpływie uchwały NSA, III FPS 2/22, na zakres opodatkowania podatkiem od nieruchomości.

Celem artykułu pt. Wybrane problemy związane z transakcjami między spółką opodatkowaną ryczałtem od dochodów spółek a podmiotami powiązanymi w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest prezentacja kilku wybranych problemów, jakie pojawiają się przy stosowaniu ryczałtu od dochodów spółek oraz równoległym podejmowaniu transakcji z podmiotami powiązanymi w rozumieniu przepisów o cenach transferowych. W artykule omówiono problemy z wykładnią pojęcia wartości dodanej pod względem ekonomicznym większej niż znikoma, braku prawa do tzw. zwolnienia krajowego z obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych przez spółki opodatkowane estońskim CIT oraz niekorzystne skutki korzystania z uproszczenia safe harbour na tle regulacji o dochodzie z tytułu ukrytych zysków. Dodatkowo w artykule zaproponowano odpowiednie postulaty de lege ferenda, będące odpowiedzią na przedstawione problemy.