Przegląd Podatkowy - Nr 9/2021 [365]

Drodzy Czytelnicy, tematem miesiąca wrześniowego numeru czasopisma jest problematyka grupy VAT jako odrębnego podatnika oraz kwestia wpływu tej instytucji na podmiotowość prawną stałego zakładu na gruncie podatku od towarów i usług. Niejako z istoty przepisów pozwalających na tworzenie grup VAT wynika, że mogą one wpłynąć na zaistnienie nowych podmiotów opodatkowanych VAT. Z kolei regulacje dotyczące stałego zakładu (stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej) wprowadzają jedynie łączniki jurysdykcyjne wpływające na opodatkowanie transakcji w określonym państwie, nie służą natomiast powołaniu nowych podatników VAT. Zestawienie regulacji dotyczących grupy VAT i stałego zakładu może jednak skutkować traktowaniem stałego zakładu jako odrębnego podmiotu, a w konsekwencji prowadzić do zaistnienia czynności opodatkowanych w ramach jednego podmiotu prawa prywatnego. W artykule pt. Grupa VAT i stały zakład a zakres opodatkowania podatkiem od wartości dodanej zobrazowano takie sytuacje na tle orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Nie mniej ciekawe zarówno dla doktryny, jak i praktyków oraz przedsiębiorców są wnioski odnoszące się do przewidywanych kierunków ewolucji polskiej legislacji w zakresie sankcji w VAT przedstawione w artykule pt. Face lifting czy gruntowny remont w sankcjach VAT-owskich? Temat sankcji VAT-owskich jest w ostatnim czasie szeroko komentowany, głównie za sprawą wyroku TS z 15.04.2021 r., C-935/19, Grupa Warzywna przeciwko Dyrektorowi Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu, w którym zakwestionowano zgodność krajowych regulacji w zakresie sankcji VAT z zasadą proporcjonalności. Należy jednak zauważyć, że nie jest to jedyna przyczyna. W ostatnim bowiem czasie sądy administracyjne – powołując się także na zasadę proporcjonalności – coraz częściej uchylają decyzje organów podatkowych dotyczące ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego. Analiza wyroku TS C-935/19, Grupa Warzywna, i tych orzeczeń prowadzi do wniosku, że należy zastanowić się nad obecnym kształtem sankcji w VAT, bo o ile państwa członkowskie mają (na podstawie art. 273 dyrektywy Rady 2006/112/WE) kompetencje do dokonania wyboru sankcji, które uznają za odpowiednie w przypadku nieprzestrzegania warunków przewidzianych w przepisach Unii, o tyle są obowiązane wykonywać te kompetencje z poszanowaniem prawa unijnego i jego ogólnych zasad, w tym zasady proporcjonalności. Konieczna jest interwencja ustawodawcza celem stworzenia procedury dającej możliwość organom podatkowym miarkowania sankcji VAT, tak aby sprostać celom, jakim sankcja ta ma służyć, a mianowicie zapewnieniu prawidłowego poboru VAT i zapobieganiu oszustwom podatkowym.

W numerze zapraszamy ponadto do zapoznania się z podejściem, jakie OECD proponuje krajowym administracjom podatkowym w zakresie analizowania możliwości zaliczania kosztów usług świadczonych przez podmioty z tej samej grupy kapitałowej (lub też za pośrednictwem podmiotu z tej grupy). Temat ten wywołuje praktyczne problemy i kontrowersje u większości podatników działających w grupach kapitałowych. Zagadnienie badania usług wewnątrzgrupowych w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi jest w praktyce jednym z trudniejszych w obszarze cen transferowych. Gromadzenie i poszukiwanie dowodów wykonania usług jest źródłem wielu wątpliwości zarówno dla podatników, jak i dla organów administracji skarbowej. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na procedurę opisaną w Rozdziale VII Wytycznych OECD w sprawie Cen Transferowych dla Przedsiębiorstw Wielonarodowych oraz Administracji Podatkowych. Ustrukturyzowana procedura badania rynkowego charakteru usługi pozwala rozwiązać wiele problemów praktycznych dotyczących ustalenia, czy usługa może zostać uznana za wykonaną na warunkach, które ustaliłyby podmioty niezależne. Artykuł pt. Badanie usług wewnątrzgrupowych zgodnie z Wytycznymi OECD przedstawia analizę zapisów Wytycznych OECD oraz praktykę polską z przykładami z wybranych zagranicznych jurysdykcji podatkowych.

Aby ułatwić prowadzenie postępowań mających na celu wykrycie poważnych przestępstw karnych oraz zapobieganie ich skutkom, wprowadza się do polskiego porządku prawnego System Informacji Finansowej (SInF) będący bazą wszystkich zarejestrowanych rachunków bankowych. System ten będzie częściowo wykorzystywany przez organy Krajowej Administracji Skarbowej do wykonywanych przez nich zadań na etapie postępowań karnych skarbowych. Zgodnie z projektem ustawy o SInF planowane jest uruchomienie Systemu Informacji Finansowej, będącego wspólną bazą wszystkich rachunków bankowych podmiotów gospodarczych oraz prywatnych, stworzoną w celu zwiększenia wykrywalności poważnych przestępstw wymienionych w projekcie ustawy. Jak wynika z informacji przekazanych przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów, termin przyjęcia przez Radę Ministrów projektu ustawy o SInF przypadnie na IV kwartał 2021 r. Obecnie Rada Legislacyjna wyraziła się bardzo przychylnie na temat tego projektu. W artykule pt. Wpływ utworzenia Systemu Informacji Finansowej (SInF) na zwiększenie nadzoru nad podatnikami omówiono przyczyny stworzenia SInF, organy uprawnione do korzystania z bazy oraz związane z tym procedury. Poddano analizie nowe kompetencje przekazane organom KAS. W konkluzji stwierdzono, że uruchomienie SInF nie spowoduje zwiększenia nadzoru nad podatnikami, gdyż uniemożliwi korzystanie z tej bazy organom KAS na etapie czynności sprawdzających, kontroli, postępowań podatkowych, celno-skarbowych oraz egzekucyjnych, ograniczając tę możliwość tylko do postępowań karnych skarbowych.

Przedmiotem glosy pt. Czy prawo podatkowe materialne może działać wstecz? Kilka uwag o relacjach zasad lex retro non agit oraz tempus regit actum z zasadą powszechności opodatkowania są relacje zachodzące pomiędzy zasadą powszechności opodatkowania a dotychczas niekwestionowanymi zasadami ustalania podstawy materialnej rozstrzygnięcia podatkowego, wyrażającymi się w łacińskich sentencjach: lex retro non agit oraz tempus regit actum. Autor polemizuje z tezą glosowanego, prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 10.11.2016 r., I SA/Sz 796/16, jakoby retroaktywne działanie ustawy podatkowej było właściwym instrumentem realizacji zasady powszechności opodatkowania. Wskazuje bowiem, że zasada powszechności opodatkowania nie jest klauzulą antyabuzywną, zaś realizacja tej zasady dokonuje się w ramach ustawy podatkowej. Tym samym cel w postaci urzeczywistniania zasady powszechności opodatkowania nie może znosić zasad tworzenia i stosowania prawa podatkowego, zakotwiczonych w samej istocie państwa prawa i nadrzędności Konstytucji oraz uwzględniających specyfikę prawa podatkowego.