Przegląd Podatkowy - Nr 9/2022 [377]

Drodzy Czytelnicy, w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych VAT rekompensaty strat wynikających ze świadczenia usług publicznego transportu zbiorowego otrzymane przez spółki komunalne od gmin nie podlegają opodatkowaniu VAT, a tym samym nie podlegają zaliczeniu do podstawy opodatkowania VAT. Z kolei ustalenia poczynione w artykule pt. Opodatkowanie VAT rekompensat przyznawanych operatorom publicznego transportu zbiorowego w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz orzecznictwa sądów administracyjnych prowadzą jego Autorkę do stanowiska o konieczności opodatkowania VAT owych rekompensat, który to pogląd pozostaje w opozycji do orzecznictwa sądów administracyjnych. Kwestia ta ma oczywiście istotne znaczenie, gdyż przyznana rekompensata prowadzi do uniknięcia przychodu z tytułu VAT. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, co decyduje o włączeniu do podstawy opodatkowania VAT otrzymanej – przez dostarczającego towary lub usługi – zapłaty (w postaci pieniężnej czy też innej).

W ramach Polskiego Ładu od 1.01.2022 r. weszły w życie nowe zasady opodatkowania restrukturyzacji spółek, na które składają się czynności takie jak łączenie, podział spółek oraz wymiana udziałów. Polski Ład wprowadził nowe, restrykcyjne warunki neutralności podatkowej takich transakcji. Celem artykułu pt. Wymiana udziałów po 1.01.2022 r. jest omówienie zmian w opodatkowaniu wymiany udziałów. Przedstawiono w nim obowiązujące od 1.01.2022 r. zasady opodatkowania wymiany udziałów, aby następnie dokonać oceny ich zgodności z dyrektywą Rady 2009/133/WE. Artykuł opiera się na analizie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i wskazuje równocześnie odpowiadające im przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która zawiera zbliżone regulacje. Te zagmatwane regulacje wprowadzone z początkiem 2022 r. pozwalają zrozumieć m.in. bardzo przydatne przykłady praktyczne.

Możliwość wprowadzenia przez państwa członkowskie Unii Europejskiej grup VAT przewiduje art. 11 dyrektywy 2006/112/WE. Opcja przewidziana w tym przepisie zakłada uznanie za jednego podatnika osoby mające siedzibę na terytorium tego samego państwa członkowskiego, które będąc niezależnymi pod względem prawnym, są ściśle powiązane pod względem finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym. Od 2023 r. polscy przedsiębiorcy będą mieli możliwość przystąpienia do grupy VAT w celu wspólnego rozliczenia podatku, czy przygotowania zbiorczej deklaracji i JPK dla grupy VAT. Polska jest bowiem kolejnym krajem, który zdecydował się na skorzystanie z opcji przewidzianej przepisem art. 11 dyrektywy 2006/112/WE. Artykuł pt. Grupa VAT – ocena wybranych aspektów polskiego rozwiązania z perspektywy orzecznictwa europejskiego i praktyki innych państw ma na celu porównanie oraz próbę oceny wybranych aspektów polskiego rozwiązania z punktu widzenia orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, prac Komisji Europejskiej oraz praktyki innych krajów członkowskich UE.

Artykuł 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p. nie jest podstawą prawną do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów kar z tytułu nieterminowego dostarczenia towaru lub nieterminowego wykonania robót i usług. Uznanie, że tego rodzaju kary nie stanowią – na podstawie tego przepisu – kosztu uzyskania przychodu, wynika przede wszystkim z zastosowania rozszerzającej interpretacji przepisów prawa podatkowego. Pomimo że art. 16 ust. 1 pkt 22 u.p.d.o.p. obowiązuje już od ponad 30 lat, co powinno pozwolić na wypracowanie przez podmioty stosujące prawo podatkowe jego jednolitej wykładni, istnieje rozbieżność w zakresie objęcia tą normą prawną  kar umownych wynikających z nieterminowego wykonania usług lub dostarczenia towarów pomiędzy stanowiskiem prezentowanym przez orzecznictwo sądowoadministracyjne a stanowiskiem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. W artykule pt. Wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów kar umownych za nieterminowe dostarczenie towarów lub nieterminowe wykonanie usług wskazano na istotę tych rozbieżności oraz przedstawiono wykładnię przedmiotowego przepisu.

Polski Ład wprowadził wiele zmian w warunkach opodatkowania, w tym także w stosunku do przedsiębiorstw korzystających ze zwolnień podatkowych w ramach Polskiej Strefy Inwestycji. Powstały w związku z tym obawy o sposób stosowania zwolnienia z opodatkowania w przypadku inwestycji o charakterze brownfield związanych ze zwiększeniem możliwości produkcyjnych istniejącego zakładu. Jak wynika ze znowelizowanych przepisów, zwolnieniu podlegają dochody podatników z działalności gospodarczej osiągnięte z realizacji nowej inwestycji określonej w decyzji o wsparciu i uzyskane na terenie określonym w tej decyzji o wsparciu. Wskazane brzmienie przepisu, który obowiązuje od 1.01.2022 r., może wzbudzać pewne obiekcje w zakresie możliwości zwolnienia całości dochodu wygenerowanego przez zakład, w którym doszło do rozbudowy mocy przerobowych. Można bowiem próbować doszukać się w tym miejscu ryzyka uznania, że zwolnieniu może podlegać dochód wygenerowany wyłącznie z „nowej inwestycji” – koncepcja tzw. podejścia projektowego. W ramach artykułu pt. Zasady dobrej legislacji – czy Polski Ład faktycznie wprowadził podejście projektowe w ramach Polskiej Strefy Inwestycji? wskazano argumenty świadczące o braku uregulowania tego podejścia wprost w przepisach. Poddając bowiem całość znowelizowanych przepisów wykładni literalnej, celowościowej oraz systemowej, nie doszukano się jednoznacznych sformułowań, które prowadziłyby do udowodnienia takiej hipotezy. Należy stwierdzić, że pogłębiona analiza tego zagadnienia doprowadziła do odwrotnego skutku – wskazano bowiem na liczne aspekty przeczące temu twierdzeniu.