Glosa - Prawo Gospodarcze w Orzeczeniach i Komentarzach - Nr 2/2015 (163)

PRAWO HANDLOWE

Paweł Popardowski

• Umowa o roboty budowlane w orzecznictwie Sądu Najwyższego - przegląd orzecznictwa

str. 5

Przemysław Kwaśniewski

• Moment wydania postanowienia ustalającego wysokość kosztów postępowania w art. 269 o.p. oraz w art. 264 § 1 k.p.a. - przegląd orzecznictwa

str. 19

Aleksander Kappes

• Poręczenie a czynność prawna mająca na celu zmianę wierzyciela
  - glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 6.06.2014 r. (I CSK 428/13)

str. 28

Marian Kępiński, Jakub Kępiński

• Zasiedzenie udziału we współwłasności przez współwłaściciela
  - glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 26.06.2013 r. (II CSK 581/12)

str. 34

Angelina Stokłosa

• Odbiorca oświadczenia woli o rezygnacji z funkcji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej
  - glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 24.05.2013 r. (V CSK 313/12)

str. 40

Krzysztof Tapek

• Zakres kognicji sądu rejestrowego w stosunku do uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych
  - sposób reprezentacji spółki przez jednoosobowy zarząd
  - glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 24.07.2013 r. (III CNP 1/13)

str. 48

WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA

Mateusz Knecht

• Obliczanie biegu terminu przedawnienia roszczeń wynikających z naruszenia praw własności przemysłowej - przegląd orzecznictwa

str. 58

Jan Błeszyński, Maria Błeszyńska-Przybylska

• Dochodzenie i przysługiwanie twórcom tantiem audiowizualnych
  - glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22.05.2013 r. (I ACa 1359/12)

str. 68

Dorota Sokołowska

• Struktura utworu audiowizualnego i status twórców utworów wkładowych
  - glosa do uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 25.11.2008 r. (III CZP 57/08)

str. 86

PODATKI

Jacek Brolik

• Doręczanie indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego
  - znaczenie prawne doręczenia - przegląd orzecznictwa

str. 104

Maciej Wojtuń

• Odszkodowanie na rzecz byłego pracownika jako koszt uzyskania przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych - przegląd orzecznictwa

str. 116

Barbara Denisiuk

• Konwersja wierzytelności na kapitał zakładowy
  - glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14.11.2012 r. (III SA/Wa 427/12)

str. 120

Grzegorz Borkowski

• W sukurs dożywotnikom - orzeczenie kwartału

str. 125

Table of Contents & Abstracts
str. 134

Paweł Popardowski
Umowa o roboty budowlane w orzecznictwie Sądu Najwyższego
Problematyka umów w obrocie handlowym (gospodarczym) stanowi znaczący obszar aktywności orzeczniczej Sądu Najwyższego (dalej jako SN). Wiele wypowiedzi SN związanych z tą problematyką wyróżnia się przy tym walorem istotności z punktu widzenia praktyki oraz doktryny prawa. Uzasadnia to szersze ujęcie zagadnień dotyczących umów handlowych w przeglądach orzecznictwa publikowanych na łamach kwartalnika "Glosa". Jednocześnie prezentacja dorobku orzeczniczego SN związanego ze wskazanym obszarem tematycznym pozwoli na wyeksponowanie w ramach prowadzonej analizy zasadniczych problemów interpretacyjnych, jakie ujawniają się w obrocie w odniesieniu do poszczególnych typów umów handlowych. Z tego też względu przeglądy orzecznictwa poświęcone będą konkretnemu typowi umowy handlowej. W niniejszym przeglądzie omówione zostanie orzecznictwo SN dotyczące umowy o roboty budowlane (art. 647-658 ko deksu cywilnego). Przegląd obejmować będzie analizę judykatów wydanych w latach 2008-2014, w których SN odniósł się do istotnych zagadnień związanych z umową o roboty budowlane, w tym m.in. do kwestii: charakteru świadczeń stron umowy (podzielność świadczenia inwestora), sposobu określania wynagrodzenia wykonawcy z tytułu wykonanych robót i możliwości jego modyfikacji, relacji pomiędzy inwestorem a podwykonawcami, zakresu odpowiedzialności stron z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.

Początek strony

Przemysław Kwaśniewski
Moment wydania postanowienia ustalającego wysokość kosztów postępowania w art. 269 o.p. oraz w art. 264 § 1 k.p.a.
Podstawę opracowania stanowi teza, zgodnie z którą postanowienie ustalające wysokość kosztów postępowania w art. 269 Ordynacji podatkowej, podobnie jak postanowienie ustalające wysokość kosztów postępowania w art. 264 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego powinny być wydane jednocześnie z wydaniem decyzji. Konsekwencje wydania postanowienia ustalającego wysokość kosztów postępowania niejednocześnie z wydaniem decyzji zarówno w art. 269 o.p., jak i w art. 264 § 1 k.p.a., są sporne. W opracowaniu przedstawiono zestawienie orzecznictwa oraz poglądów doktryny dotyczących omawianego problemu.

Początek strony

Aleksander Kappes
Poręczenie a czynność prawna mająca na celu zmianę wierzyciela
Sąd Najwyższy (dalej jako SN) uznał, że poręczenie wierzytelności przysługującej do publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (dalej jako ZOZ) stanowi czynność mającą na celu zmianę wierzyciela, a w konsekwencji umowa taka jest nieważna ze względu na sankcję nieważności przewidzianą dla czynności mających na celu zmianę wierzyciela takiego zakładu. Autor glosy, nie zgadzając się ze stanowiskiem SN, krytykuje je zarówno z punktu widzenia dogmatycznego, jak i z uwagi na niekorzystne skutki gospodarcze, jakie mogą powstać dla tych zakładów na skutek trudności w finansowaniu dostaw leków i materiałów medycznych w wyniku glosowanego wyroku.
Wyrok Sądu Najwyższego z 6.06.2014 r. (I CSK 428/13)
Nieważne jest poręczenie udzielone za zobowiązania zakładu opieki zdrowotnej bez wymaganej zgody organu założycielskiego (art. 53 ust. 6 ustawy z 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej; tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.; obecnie - art. 54 ust. 5 ustawy z 15.04.2011 r. o działalności leczniczej; tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 217 ze zm.). Poręczenie takie może bowiem należeć do grupy "czynności prawnych mających na celu zmianę wierzyciela" w rozumieniu tych przepisów.

Początek strony

Marian Kępiński, Jakub Kępiński
Zasiedzenie udziału we współwłasności przez współwłaściciela
Glosowane postanowienie Sądu Najwyższego (dalej jako SN) dotyczy możliwości zasiedzenia udziału we współwłasności przez jednego ze współwłaścicieli. Orzeczenie wpisuje się w linię orzeczniczą SN, która prowadzi w konsekwencji do stwierdzenia, że zasiedzenie udziału we współwłasności przez współwłaściciela jest obecnie praktycznie niemożliwe. Stoi to w sprzeczności z funkcją instytucji zasiedzenia, której celem jest dostosowywanie stanu prawnego do układu stosunków faktycznych i ma na celu stabilizację stosunków własnościowych, w tym także stosunków pomiędzy współwłaścicielami.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 26.06.2013 r. (II CSK 581/12)
Zasiedzenie udziału we współwłasności przez jednego ze współwłaścicieli, mimo iż teoretycznie możliwe, nie jest praktycznie w świetle obecnej wykładni SN możliwe do zrealizowania.

Początek strony

Angelina Stokłosa
Odbiorca oświadczenia woli o rezygnacji z funkcji członka rady nadzorczej spółki akcyjnej
Problematyka składania rezygnacji z funkcji w organach spółek kapitałowych jest od pewnego czasu chętnie poruszana w literaturze przedmiotu. Z reguły analizuje się ją w kontekście rezygnacji członka zarządu. Należy przychylić się jednak do poglądu, że brakuje normatywnych podstaw do przyjęcia odrębnych reguł składania rezygnacji przez członków zarządów i członków rad nadzorczych (komisji rewizyjnych). Dotyczy to m.in. odbiorcy tego oświadczenia woli w imieniu spółki, zwanego niekiedy adresatem. Wbrew prezentowanym odmiennym stanowiskom, odbiorcą rezygnacji z funkcji w radzie powinien być zarząd spółki (co najmniej jeden członek zarządu wieloosobowego), niezależnie od okoliczności jej złożenia. Reguły tej nie powinien modyfikować wzgląd na interes spółki, jakim jest niezakłócone funkcjonowanie spółki kapitałowej, które - co do zasady - gwarantują w pełni obsadzone organy.
Wyrok Sądu Najwyższego z 24.05.2013 r. (V CSK 313/12)
W sytuacji gdy rezygnacja członka rady nadzorczej spółki akcyjnej prowadzi do tego, że liczba członków spada poniżej minimum określonego w ustawie lub statucie, uznać należy, iż rezygnacja wtedy staje się skuteczna, gdy zapozna się z nią walne zgromadzenie. Członek rady nadzorczej, składając rezygnację, musi się więc liczyć z tym, że jego stosunek członkostwa w radzie nadzorczej ustanie dopiero w chwili, gdy walne zgromadzenie zapozna się z jego oświadczeniem woli w tej sprawie. Takie rozwiązanie zapobiega nadużywaniu uprawnienia do rezygnacji w celu dezorganizacji funkcjonowania spółki. Adresatem oświadczenia o rezygnacji powinien być ten, kto powołuje członka rady (walne zgromadzenie, osoba wskazana w statucie). Natomiast, jeżeli rezygnacja nie powoduje dekompozycji rady nadzorczej, to wystarczy, aby zapoznał się z nią zarząd i podjął decyzję, czy ze względu na ochronę interesów spółki, rezygnacja jest skuteczna z tą chwilą, czy też członek rady ma pełnić swą funkcję do czasu, gdy z jego oświadczeniem zapozna się ten, kto go powołał.

Początek strony

Krzysztof Tapek
Zakres kognicji sądu rejestrowego w stosunku do uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych - sposób reprezentacji spółki przez jednoosobowy zarząd
Glosowane postanowienie Sądu Najwyższego (dalej jako SN) dotyczy dwóch kwestii, bardzo istotnych dla ładu korporacyjnego w spółkach kapitałowych. Pierwszą z nich jest możliwość badania zgodności z prawem uchwał zgromadzeń spółek. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że sąd rejestrowy ma kompetencje dla oceny legalności tych uchwał, co znalazło odzwierciedlenie w tezie glosowanego orzeczenia. Drugim rozważanym problemem jest skuteczność postanowień umowy spółki (statutu) przewidujących reprezentację łączną w przypadku, gdy w skład organu reprezentacji wchodzi tylko jedna osoba.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 24.07.2013 r. (III CNP 1/13)
W ramach kognicji określonej w art. 23 ust. 1 ustawy z 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1203) sąd rejestrowy może samodzielnie oceniać zgodność z prawem uchwały zgromadzenia wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, stanowiącej podstawę wpisu w rejestrze.

Początek strony

Mateusz Knecht
Obliczanie biegu terminu przedawnienia roszczeń wynikających z naruszenia praw własności przemysłowej
Problematyka przedawnienia roszczeń powstałych w wyniku naruszenia praw własności przemysłowej, choć ma podstawowe i fundamentalne znaczenie praktyczne, nadal wywołuje żywe spory w doktrynie i orzecznictwie. Rozbieżności poglądów występują m.in. w kwestii katalogu roszczeń, które ulegają przedawnieniu na podstawie art. 289 prawa własności przemysłowej (co jest konsekwencją sporu o majątkowy bądź niemajątkowy charakter poszczególnych roszczeń przysługujących uprawnionemu), a także co do konsekwencji wystąpienia przesłanek rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia w okresie pomiędzy zgłoszeniem prawa wyłącznego a jego udzieleniem. W opracowaniu będzie rozważane zagadnienie wywołujące największe kontrowersje, tj. obliczanie biegu terminu przedawnienia roszczeń wynikających z naruszenia praw własności przemysłowej o charakterze powtarzalnym bądź ciągłym. Pomimo wzmożonego w ostatnich latach zainteresowania doktryny i judykatury, dotychczas nie udało się wypracować w tej kwestii jednolitego stanowiska.

Początek strony

Jan Błeszyński, Maria Błeszyńska-Przybylska
Dochodzenie i przysługiwanie twórcom tantiem audiowizualnych
Według glosowanego wyroku tzw. tantiemy audiowizualne do utworów wykorzystanych (wkładowych) w utworze audiowizualnym, zwane także wynagrodzeniami dodatkowymi, o których mowa w art. 70 ust. 21 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, służące współtwórcom utworu audiowizualnego z tytułu wykorzystania utworu audiowizualnego na polach eksploatacji wymienionych w tym przepisie, wymagają obalenia domniemania prawnego z art. 70 ust. 1 p.a.p.p. nabycia praw do tych utworów przez producenta audiowizualnego. Stanowisko to nie ma jednak oparcia w wykładni zarówno gramatycznej, systemowej, jak i celowościowej tych przepisów. Tantiemy audiowizualne, niezależnie od tego, jak należy rozumieć pojęcie "współtwórcy utworu audiowizualnego", stanowią fragment prawa do wynagrodzenia tych twórców, ex lege ukształtowanego jako niezbywalne, niepodlegające zrzeczeniu się i egzekucji. Z umocowania ustawowego tantiemy audiowizualne podlegają dochodzeniu jedynie przez właściwą organizację zbiorowego zarządzania. D ochodzenie i przysługiwanie twórcom tantiem audiowizualnych nie jest uzależnione od tego, komu przysługuje prawo do korzystania z utworów wkładowych w utworze audiowizualnym.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22.05.2013 r. (I ACa 1359/12)
Dopóki domniemanie z art. 70 ust. 1 p.a.p.p. nie zostanie obalone, należy przyjmować, że to producent, a nie twórcy poszczególnych tzw. utworów wkładowych, jest uprawniony do eksploatacji utworu audiowizualnego jako całości. Twórcy, którzy przenieśli na producenta autorskie prawa majątkowe (wśród nich także prawo do wynagrodzenia), nie są już uprawnieni do rozporządzania tymi prawami, w tym do wyrażania zgody na ich eksploatację w ramach utworu audiowizualnego jako całości.

Początek strony

Dorota Sokołowska
Struktura utworu audiowizualnego i status twórców utworów wkładowych
Pomimo ponad 20 lat obowiązywania ustawy z 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych uregulowanie dotyczące utworu audiowizualnego nadal jest przedmiotem licznych wątpliwości wyrażanych w judykaturze i doktrynie prawa autorskiego. Przede wszystkim kontrowersje budzi natura prawna i budowa utworu audiowizualnego oraz status twórców utworów wkładowych, jak również interpretacja domniemania z art. 70 p.a.p.p. Ten stan rzeczy bezpośrednio rzutuje na poglądy formułowane odnośnie do przysługiwania tzw. współtwórcom utworu audiowizualnego prawa do wynagrodzenia ujętego obecnie w art. 70 ust. 21 p.a.p.p. Za istotne źródło wielu wypowiedzi można uznać uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego (dalej jako SN) z 25.11.2008 r., do której należy się odnieść krytycznie.
Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 25.11.2008 r. (III CZP 57/08)
Pojęcie "nadawanie utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworu" użyte w art. 70 ust. 2 pkt 3 ustawy z 4.02.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (...) nie obejmowało reemisji utworu przez operatorów sieci kablowych.

Początek strony

Jacek Brolik
Doręczanie indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego - znaczenie prawne doręczenia
Podstawowym przedmiotem artykułu jest problematyka doręczania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego. Została ona przeanalizowana z różnych punktów widzenia, w oparciu o dorobek doktryny prawa oraz oceny prawne Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej jako NSA) i Trybunału Konstytucyjnego (dalej jako TK). Przy tej okazji przedstawione zostały rozważania prawne na temat istoty, znaczenia, funkcji i możliwości wykorzystania interpretacji przepisów prawa podatkowego, w szczególności w kontekście ochrony prawnej, którą tworzy zastosowanie się do interpretacji.

Początek strony

Maciej Wojtuń
Odszkodowanie na rzecz byłego pracownika jako koszt uzyskania przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych
W orzecznictwie sądów administracyjnych przeważa stanowisko, że odszkodowanie wynikające z art. 45 § 1 kodeksu pracy, wypłacone byłemu pracownikowi przez podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, stanowi koszt uzyskania przychodu.

Początek strony

Barbara Denisiuk
Konwersja wierzytelności na kapitał zakładowy
Konwersja wierzytelności to szczególny sposób podwyższenia kapitału zakładowego nieunormowany w przepisach kodeksu spółek handlowych. Instytucja ta wynika z połączenia praktyki, doktryny oraz orzecznictwa sądowego. Brak jednoznacznej regulacji spotyka się z wieloma problemami prawnymi, a przede wszystkim zagadnieniem związanym z formą wierzytelności jako wkładu na kapitał zakładowy. Przyjęcie określonego stanowiska może zaś prowadzić do znaczących skutków w świetle prawa podatkowego, co znajduje wyraz w niniejszej glosie.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14.11.2012 r. (III SA/Wa 427/12)
Z tytułu konwersji wierzytelności na kapitał spółki zależnej po stronie spółki powstaje przychód w wysokości wartości nominalnej udziałów objętych w zamian za wkład niepieniężny w postaci własnych wierzytelności pożyczkowych spółki, czyli wartości nominalnej udziałów objętych za "wkład" (art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Początek strony

Grzegorz Borkowski
W sukurs dożywotnikom
Artykuł 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nakazujący opodatkowanie dochodu uzyskanego z tytułu odpłatnego zbycia m.in. nieruchomości przed upływem 5 lat od jej nabycia, miał - w założeniu - przeciwdziałać spekulacji. W obecnych realiach gospodarczych pełni wyłącznie funkcję fiskalną. Jako anachroniczny, a przy tym nasuwający poważne wątpliwości co do zgodności z wartościami konstytucyjnie chronionymi, już dawno powinien zostać wyeliminowany z katalogu "źródeł przychodów".
Uchwała składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.11.2014 r. (II FPS 4/14)
W przypadku zbycia nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie nie jest możliwe określenie przychodu ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a u.p.d.o.f., na zasadach wynikających z art. 19 ust. 1 i ust. 3 tej ustawy.

Początek strony

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top