Glosa - Prawo Gospodarcze w Orzeczeniach i Komentarzach - Nr 1/2013 (154)

PRAWO HANDLOWE

Paweł Popardowski

• Reprezentacja spółek kapitałowych w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego
  - przegląd orzecznictwa

str. 5

Tomasz Czech

• Błąd co do renomy nabywanej spółki akcyjnej
  - glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 29.10.2010 r. (I CSK 595/09)

str. 20

Robert Szyszko

• Jurysdykcja krajowa dotycząca sporów ze stosunku spółki na tle rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 (Bruksela I)
  - glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 26.01.2011 r. (IV CSK 284/10)

str. 25

Monika Dziewulska

• Zastosowanie art. 823 k.p.c. do egzekucji świadczeń alimentacyjnych prowadzonej z nieruchomości
  - glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 18.07.2012 r. (III CZP 38/12)

str. 32

Jarosław Szewczyk

• Forma umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie a jej skuteczność względem masy upadłości
  - glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 28.10.2011 r. (III CZP 33/11)

str. 36

Małgorzata Sekuła-Leleno

• Status prawny urządzeń wodnych
  - glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 25.10.2012 r. (I CSK 145/12)

str. 46

Łukasz Ciszewski, Paweł Michalski

• Widoczność urządzenia jako przesłanka zasiedzenia służebności na podstawie art. 292 k.c.
  - glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 26.07.2012 r. (II CSK 752/11)

str. 58

Michał Pyka

• Niedopuszczalność stosowania art. 58 k.c. do oceny skutków prawnych nieważności uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych
  - glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 20.10.2011 r. (III CSK 5/11) oraz glosa do postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18.10.2011 r. (I OSK 1783/11)

str. 65

Tomasz Szanciło

• Koszty dojazdu pełnomocnika profesjonalnego do sądu
  - glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 18.07.2012 r. (III CZP 33/12)

str. 72

Maciej Rzewuski

• Realizacja zasady słuszności w zakresie orzekania o kosztach procesu
  - glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 26.01.2012 r. (III CZ 10/12)

str. 77

WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA

Krzysztof Czub

• Ochrona zarejestrowanego znaku towarowego w kontekście wykazu towarów i usług
  - glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 19.06.2012 r. w sprawie C-307/10 The Chartered Institute of Patent Attorneys v. Registrar of Trade Marks

str. 81

OCHRONA KONKURENCJI

Piotr Adamczewski, Dorota Karczewska

• Pojęcie "usługi użyteczności publicznej" na tle prawa ochrony konkurencji
  - glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 3.09.2009 r. (III SK 9/09)

str. 86

Małgorzata Kowalewska-Łaguna

• Podział majątku wspólnego małżonków a prawo pierwokupu nieruchomości
  - glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 25.11.2011 r. (III CZP 71/11)

str. 94

Grzegorz Materna

• Znaczenie częstotliwości naruszenia przepisów ustawy antymonopolowej przy nakładaniu kar pieniężnych
  - glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 11.08.2009 r. (III SK 17/09)

str. 102

PODATKI

Adam Mariański

• Koszty uzyskania przychodu z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych - sukcesja podatkowa spadkobierców
  - glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2.12.2011 r. (II FSK 2557/10)

str. 107

Michał Nowakowski

• Opodatkowanie dróg wewnętrznych podatkiem od nieruchomości
  - glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29.10.2009 r. (II FSK 854/08)

str. 112

Mariusz Korpalski

• Premia opcyjna jako element istotny umowy opcji
  - glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28.06.2012 r. (VI ACa 169/12)

str. 117

Grzegorz Borkowski

• Nie było podatku od aportu? - uchwała składu 7 sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19.11.2012 r. (II FPS 1/12)
  - orzeczenie kwartału

str. 125

Table of Contents & Abstracts str. 133

Paweł Popardowski
Reprezentacja spółek kapitałowych w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego
W 2012 r., poza tradycyjnie dominującymi w judykaturze Sądu Najwyższego (dalej jako SN) na tle kodeksu spółek handlowych zagadnieniami dotyczącymi zaskarżania uchwał w spółkach kapitałowych oraz odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółek z o.o. (art. 299 k.s.h.), istotny obszar aktywności orzeczniczej SN był związany z problematyką reprezentacji spółek kapitałowych. Eksponowane w tej materii problemy prawne odgrywają znaczącą rolę w praktyce, co uzasadnia poświęcenie zagadnieniu reprezentacji spółek kapitałowych niniejszego przeglądu orzecznictwa. W przeglądzie zostanie przedstawionych 6 orzeczeń SN zapadłych w 2012 r. Pod względem merytorycznym omawiane orzeczenia dotyczą zróżnicowanych problemów prawnych: reprezentacji biernej spółki przy składaniu przez członka rady nadzorczej rezygnacji z pełnionej funkcji, charakteru prawnego pełnomocnictwa udzielonego na podstawie art. 210 § 1 k.s.h., sposobu reprezentacji spółki kapitałowej przez radę nadzorczą, skuteczności czynności procesowych podjętych przez spółkę kapitałową bez uchwały określonej w art. 228 pkt 2 k.s.h. (art. 393 pkt 2 k.s.h.), reprezentacji spółki w postępowaniu sądowym wszczętym wskutek wystąpienia przez kuratora ustanowionego na podstawie art. 42 § 1 kodeksu cywilnego wnioskiem o jej rozwiązanie.

Początek strony

Tomasz Czech
Błąd co do renomy nabywanej spółki akcyjnej
Glosowany wyrok stanowi jedną z nielicznych wypowiedzi Sądu Najwyższego (dalej jako SN) na temat zagadnień prawnych pojawiających w transakcjach fuzji i przejęć (M&A). Wyrok ten pokazuje dobitnie, że polski system prawny w niedostatecznym stopniu uwzględnia specyfikę tego rodzaju transakcji i nie zapewnia nabywcom akcji odpowiedniej ochrony na wypadek późniejszego wykrycia okoliczności, które mogą negatywnie oddziaływać na wartość przedsiębiorstwa spółki akcyjnej.

Początek strony

Robert Szyszko
Jurysdykcja krajowa dotycząca sporów ze stosunku spółki na tle rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 (Bruksela I)
Postępująca internacjonalizacja obrotu gospodarczego powoduje, że wspólnikami spółek polskich są coraz częściej podmioty z innych niż Polska państw członkowskich UE. Kwestie jurysdykcji w przypadku sporów pomiędzy podmiotami z Unii reguluje rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z 22.12.2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych. Obejmuje ono swoim zakresem także problematykę sporów ze stosunku spółki prawa polskiego, pomiędzy wspólnikami będącymi podmiotami z innego niż Polska państwa członkowskiego. W komentowanym orzeczeniu, zapadłym w odniesieniu do regulacji rozporządzenia nr 44/2001/WE, Sąd Najwyższy (dalej jako SN) wyraził swoje stanowisko w odniesieniu do dwóch istotnych kwestii: (i) charakteru stosunku prawnego spółki handlowej, a także (ii) możliwości zastosowania do sporów ze stosunku spółki art. 5 ust. 1 lit. a oraz art. 22 ust. 2 rozporządzenia nr 44/2001/WE.

Początek strony

Monika Dziewulska
Zastosowanie art. 823 k.p.c. do egzekucji świadczeń alimentacyjnych prowadzonej z nieruchomości
Autorka przedstawia w glosie problematykę zastosowania art. 823 kodeksu postępowania cywilnego1 do egzekucji świadczeń alimentacyjnych prowadzonej z nieruchomości. Poddaje analizie przebieg egzekucji z nieruchomości ze szczególnym uwzględnieniem bezczynności wierzyciela, omawia zagadnienia związane z działaniem komornika sądowego z urzędu w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Zwraca uwagę na sytuację dłużnika alimentacyjnego, który nie ma możliwości doprowadzenia do umorzenia egzekucji prowadzonej w celu zaspokojenia nie tylko alimentów zaległych, lecz także bieżących w momencie skierowania egzekucji do nieruchomości - co powoduje problemy natury praktycznej i ekonomicznej.

Początek strony

Jarosław Szewczyk
Forma umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie a jej skuteczność względem masy upadłości
Nieprecyzyjność regulacji dotyczącej daty pewnej (art. 81 kodeksu cywilnego) skutkuje kontrowersyjną praktyką rozciągania pojęcia formy czynności prawnej. Zagadnienie formy pisemnej z datą pewną komplikuje się dodatkowo przez dość swobodne nawiązywanie do zagadnienia daty pewnej w różnych przepisach prawa. Wydaje się, że rozwiązaniem powstających problemów byłoby wyraźne oddzielenie pojęcia formy czynności prawnej od zagadnienia daty pewnej. Restrykcyjna wykładnia pojęcia formy pisemnej z datą pewną oznacza, że redakcja przepisu art. 84 ust. 2 prawa upadłościowego i naprawczego jest błędna i wymaga nowelizacji. W świetle tym zapadła uchwała Sądu Najwyższego (dalej jako SN) stanowi działanie ad hoc jedynie częściowo rozwiązujące powstałe problemy.

Początek strony

Małgorzata Sekuła-Leleno
Status prawny urządzeń wodnych
Komentowany wyrok rozstrzyga istotny problem statusu prawnego urządzeń wodnych. Sąd Najwyższy (dalej jako SN) słusznie przyjął, że prawo wodne stanowi lex specialis wobec prawa cywilnego oraz przewiduje w stosunku do bliżej w nim określonych urządzeń wodnych, postawionych na gruncie pokrytym wodą bieżącą, wyjątek od zasady superficies solo cedit.

Początek strony

Łukasz Ciszewski, Paweł Michalski
Widoczność urządzenia jako przesłanka zasiedzenia służebności na podstawie art. 292 k.c.
Zgodnie z art. 292 kodeksu cywilnego koniecznym warunkiem nabycia służebności w drodze zasiedzenia jest korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia. Wyjaśnieniem znaczenia tego ostatniego zwrotu zajął się Sąd Najwyższy (dalej jako SN) w glosowanym orzeczeniu. Sąd Najwyższy przyjął w nim, że spełnienie warunku "widoczności urządzenia" nie musi polegać na obiektywnej, fizycznej obecności urządzenia na gruncie, lecz może polegać również na subiektywnej świadomości właściciela co do faktu "pobudowania urządzenia podziemnego, fizycznej możliwości stwierdzenia obecności tego urządzenia oraz możliwości zapoznania się z mapami dokumentującymi jego przebieg". Takie rozumienie przedmiotowego zwrotu odbiega od dotychczasowej literalnej wykładni, znacząco liberalizując przesłanki nabycia służebności poprzez zasiedzenie.

Początek strony

Michał Pyka
Niedopuszczalność stosowania art. 58 k.c. do oceny skutków prawnych nieważności uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych
Problematyka nieważności uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych stała się ostatnio przedmiotem dwóch orzeczeń wydanych niemal w tym samym czasie przez Sąd Najwyższy (dalej jako SN) oraz Naczelny Sąd Administracyjny (dalej jako NSA). W tezach obu orzeczeń sądy w sposób odmienny odniosły się do możliwości zastosowania art. 58 kodeksu cywilnego do oceny skutków prawnych wadliwych uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych. Przedmiotem rozważań podjętych w ramach glosy będzie analiza obu orzeczeń pod kątem możliwości wypracowania przez którekolwiek z nich reguły ogólnej, dotyczącej stosowania art. 58 k.c. do skutków nieważności uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych.

Początek strony

Tomasz Szanciło
Koszty dojazdu pełnomocnika profesjonalnego do sądu
Koszty procesu stanowią jeden z elementów, jaki powinno zawierać rozstrzygnięcie sądowe kończące postępowanie w sprawie, przy uwzględnieniu wymogów określonych w art. 108 i art. 109 kodeksu postępowania cywilnego. Jedną z kategorii kosztów są wydatki związane ze stawiennictwem strony i jej pełnomocnika do sądu. Mając na uwadze treść art. 98 k.p.c., powstaje pytanie, jak daleko sięga zróżnicowanie sytuacji strony, która reprezentowana jest przez pełnomocnika profesjonalnego, od sytuacji strony, która w toku procesu jest reprezentowana przez innego pełnomocnika lub występuje przed sądem osobiście. Chodzi tu mianowicie o koszty należne jej od drugiej strony w przypadku wygrania sprawy sądowej. Rozróżnienie tych dwóch sytuacji skutkuje powstaniem wątpliwości, czy koszty przejazdu do sądu pełnomocnika zawsze mieszczą się w pojęciu kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, czy jedynie w niektórych przypadkach.

Początek strony

Maciej Rzewuski
Realizacja zasady słuszności w zakresie orzekania o kosztach procesu
Tytułowe zagadnienie budzi w praktyce wiele wątpliwości. Z uwagi na brak wyraźnej regulacji ustawowej, decyzja o zastosowaniu przepisu art. 102 kodeksu postępowania cywilnego1 należy do sędziego rozpoznającego daną sprawę. Trudna sytuacja majątkowa strony procesowej nie stanowi wyłącznej przesłanki wykorzystania zasady słuszności. Wydając postanowienia w przedmiocie koszów procesowych należy uwzględnić wiele okoliczności prawnych i faktycznych, także spoza postępowania.

Początek strony

Krzysztof Czub
Ochrona zarejestrowanego znaku towarowego w kontekście wykazu towarów i usług
Glosa dotyczy problematyki interpretacji i oceny charakteru sformułowań zawartych w wykazach towarów/usług dla zgłaszanych znaków towarowych, w szczególności określeń przejmowanych z tzw. nagłówków klasyfikacji nicejskiej. Omawia także praktyczne wskazówki sformułowane przez Trybunał Sprawiedliwości (dalej jako TS) w zakresie metodologii konstruowania specyfikacji towarów/usług stanowiących jeden z głównych elementów dokumentacji zgłoszeniowej znaków.

Początek strony

Piotr Adamczewski, Dorota Karczewska
Pojęcie "usług użyteczności publicznej" na tle prawa ochrony konkurencji
Glosowany wyrok jest bodaj pierwszym orzeczeniem przesądzającym, że pojęcie "usług użyteczności publicznej", zawarte w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, jest autonomiczne w stosunku do innych ustaw. Jednocześnie SN wskazał przesłanki interpretacyjne ułatwiające prawidłowe wyodrębnienie usług o charakterze użyteczności publicznej w drodze zastosowania reguł ochrony konkurencji. Orzeczenie odgrywa istotną rolę dla praktyki stosowania ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i zasługuje na pełną aprobatę.

Początek strony

Małgorzata Kowalewska-Łaguna
Podział majątku wspólnego małżonków a prawo pierwokupu nieruchomości
Glosowana uchwała Sądu Najwyższego (dalej jako SN) zasługuje na szczególną uwagę. Po pierwsze, należy przewidywać, że w znaczący sposób wpłynie ona na ukształtowanie praktyki notarialnej w zakresie sprzedaży nieruchomości gruntowych, objętych hipotezą art. 109 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Po drugie, zaprezentowana w uzasadnieniu uchwały argumentacja SN stoi w sprzeczności zarówno z literalną wykładnią przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, jak i z ugruntowaną dotychczas - w judykaturze i doktrynie - zasadą niepodzielności prawa pierwokupu.

Początek strony

Grzegorz Materna
Znaczenie częstotliwości naruszenia przepisów ustawy antymonopolowej przy nakładaniu kar pieniężnych
Glosowany wyrok Sądu Najwyższego (dalej jako SN) dotyczy zasad odpowiedzialności przedsiębiorcy za zwłokę w wykonaniu decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako Prezes UOKiK). Spośród kilku poruszonych w nim kwestii na szczególną uwagę zasługuje dokonana przez SN interpretacja przesłanki uprzedniego naruszenia przepisów ustawy, którą zgodnie z art. 111 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów organ antymonopolowy uwzględnia przy ustalaniu wysokości nakładanych kar pieniężnych. Ponieważ fakt uprzedniego naruszenia przepisów ustawy powszechnie uznawany jest za okoliczność obciążającą, mogącą odczuwalnie zwiększyć dolegliwość kary pieniężnej nakładanej na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, dotyczące tej przesłanki stanowisko SN jest bez wątpienia ważne z punktu widzenia praktyki stosowania przepisów. Tym bardziej, że wyrok SN prowadzi - zdaniem autora glosy niesłusznie - do zawężenia zakresu zastosowania rozpatrywanej przesłanki.

Początek strony

Adam Mariański
Koszty uzyskania przychodu z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych - sukcesja podatkowa spadkobierców
Glosowane orzeczenie dotyka kilku istotnych kwestii związanych z możliwością wstąpienia w ogół praw i obowiązków podatkowych poprzednika prawnego w wyniku spadkobrania. W uzasadnieniu zawarte zostało kilka tez, które przeczą nie tylko dotychczasowej interpretacji dotyczącej zasad i zakresu sukcesji podatkowej, lecz także oznaczają powrót do profiskalnej wykładni przepisów prawa podatkowego, zwłaszcza dotyczących kosztów podatkowych.

Początek strony

Michał Nowakowski
Opodatkowanie dróg wewnętrznych podatkiem od nieruchomości
Przepis art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych1 w brzmieniu obowiązującym od 19.12.2003 r. do 31.12.2006 r. wyłączał z opodatkowania podatkiem od nieruchomości wszystkie drogi, zarówno publiczne, jak i niepubliczne (tj. wewnętrzne), w rozumieniu, jakie przypisały tym budowlom przepisy ustawy o drogach. Analizując zasady stosowania wyłączenia zawartego w art. 2 ust. 3 pkt 4 u.p.o.l. Naczelny Sąd Administracyjny (dalej jako NSA) wywiódł, że badając możliwość zastosowania wyżej wymienionego wyłączenia, organ podatkowy powinien się odwoływać do odpowiednich wpisów w ewidencji gruntów i budynków, dotyczących kwalifikacji gruntów i wyłącznie na ich podstawie ustalić stan faktyczny sprawy. Brakuje jednak podstaw dla twierdzeń NSA, że w okresie od 19.12.2003 r. do 31.12.2006 r. budowla, jaką jest droga, stanowiąca element drogi wewnętrznej (innej niż publiczna), nie mogła być posadowiona na gruncie sklasyfikowanym w ewidencji gruntów pod symbolem innym niż "dr".

Początek strony

Mariusz Korpalski
Premia opcyjna jako element istotny umowy opcji
W 2008 r. doszło do zawarcia wielu umów opcji walutowych, powiązanych w "struktury zerokosztowe". Umowy opcyjne powiązane w takie struktury nie występowały wcześniej w polskim obrocie prawnym, a przynajmniej nie występowały na tzw. rynku "klientowskim", czyli pomiędzy przedsiębiorstwami finansowymi a ich klientami niefinansowymi. Ocena prawna umów opcyjnych powiązanych w struktury nie była też wcześniej przedmiotem dociekań doktryny. Wykładnia takich umów w dalszym ciągu nastręcza wiele problemów. Z tym większym zainteresowaniem należy więc powitać każde rozstrzygnięcie sądowe, zajmujące się ich istotą. Glosowany wyrok dotyczy powiązania zawarcia transakcji walutowej "spot" (natychmiastowej) z wystawieniem opcji walutowej przez klienta. Motywy wyroku opierają się na istotności premii jako elementu konstrukcyjnego umowy opcji.

Początek strony

Grzegorz Borkowski
Nie było podatku od aportu?
Kolejna kontrowersja podatkowa usunięta na korzyść podatników. Można oczekiwać, że uchwała spowoduje "wysyp" żądań o zwrot nadpłaty podatku. Części słusznych - co do zasady - roszczeń stanie zapewne na przeszkodzie ich przedawnienie.

Początek strony

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top

Back to top