PRAWO HANDLOWE
Paweł Popardowski
str. 5
Maciej Mataczyński, Maksymilian Saczywko
str. 16
Leszek Kot, Angelina Stokłosa
str. 33
Jacek Krauss
str. 41
Bogusław Lackoroński
str. 48
Artur Mączyński
str. 56
WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA
Krystyna Szczepanowska-Kozłowska
str. 63
Krzysztof Czub
str. 83
OCHRONA KONKURENCJI
Marcin Ożóg
str. 88
Anna Piszcz
str. 96
PODATKI
Wojciech Morawski
str. 103
Tomasz Kolanowski
str. 111
Grzegorz Borkowski
str. 128
Table of Contents & Abstracts
str. 134
Paweł Popardowski
Organy spółek kapitałowych i ich członkowie w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego
W 2013 r. istotny obszar orzecznictwa Sądu Najwyższego (dalej jako SN) w sprawach z zakresu prawa spółek był związany z szeroko rozumianą problematyką funkcjonowania organów spółek kapitałowych. W tej materii dominowały przede wszystkim zagadnienia dotyczące zaskarżania uchwał organów właścicielskich spółek kapitałowych (zgromadzenia wspólników, walnego zgromadzenia akcjonariuszy). Charakterystyczne przy tym jest to, że w judykatach tych - odmienne niż w latach poprzednich - są eksponowane "istotowe" problemy prawne, które rzutują w sposób bezpośredni na określenie sposobu postrzegania przez SN ujętego w kodeksie spółek handlowych2 trybu zaskarżania uchwał organów właścicielskich spółek kapitałowych, w tym m.in. dotyczące kwalifikacji sankcji związanej ze sprzecznością uchwały z ustawą, skutków sprzeczności uchwały z zasadami współżycia społecznego, dopuszczalności uchylenia (stwierdzenia nieważności) uchwały w części. Poza problematyką zaskarżania uchwał w 2013 r. znaczące są również wypowiedzi SN dotyczące statusu członków zarządu i rady nadzorczej w spółkach kapitałowych, a w szczególności trybu powołania członków rady nadzorczej, odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. oraz rezygnacji członka rady nadzorczej z pełnionej funkcji. Niewątpliwie istotne odniesienia dla doktryny i praktyki dostrzeganych na tle orzecznictwa SN płaszczyzn problemowych związanych z funkcjonowaniem organów spółek kapitałowych uzasadniają poświęcenie niniejszego przeglądu tej właśnie problematyce.
Początek strony
Maciej Mataczyński, Maksymilian Saczywko
Wybór członków rady nadzorczej spółki akcyjnej przez oddzielne grupy akcjonariuszy - cel instytucji a praktyka i orzecznictwo sądowe
Wykładnia przepisów składających się na regulację instytucji wyboru członków rady nadzorczej spółki akcyjnej w drodze głosowania oddzielnymi grupami przez walne zgromadzenie akcjonariuszy jest przedmiotem kontrowersji, które pojawiają się w praktyce stosowania prawa przez same spółki, a następnie znajdują odbicie w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego (dalej jako SN). Przy rozstrzyganiu wielu problemów interpretacyjnych, związanych z omawianą instytucją, jednoznaczne rozwiązanie może przynieść dopiero wykładnia funkcjonalna. Opracowanie obejmuje analizę przepisów art. 385 kodeksu spółek handlowych w kontekście liczebności rady nadzorczej w tych spółkach, których statut określa liczbę piastunów tego organu "widełkowo" oraz omówienie kilku orzeczeń sądowych dotyczących instytucji wyboru członków rady nadzorczej spółki akcyjnej w drodze głosowania oddzielnymi grupami.
Początek strony
Leszek Kot, Angelina Stokłosa
Interes jako centralna kategoria systemu ochrony prawnej w prawie zamówień publicznych de lege lata
Posiadanie interesu w uzyskaniu zamówienia publicznego warunkuje skuteczne skorzystanie ze środków ochrony prawnej, o których mowa w przepisach art. 179-198 ustawy - Prawo zamówień publicznych. Do środków tych zaliczają się de lega lata odwołanie od niezgodnej z przepisami ustawy czynności zamawiającego podjętej w czasie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub zaniechania czynności, do której zamawiający był ustawowo zobowiązany, oraz skarga do sądu okręgowego wnoszona na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej (dalej też jako KIO), orzekającej w przedmiocie wspomnianego odwołania. Skuteczne uruchomienie środków ochrony prawnej, o których mowa, i - w konsekwencji - udzielanie ochrony na ich podstawie, jest możliwe, gdy zostaną spełnione łącznie trzy przesłanki: naruszenie przepisów o postępowaniu o udzielenie zamówienia, interes w uzyskaniu zamówienia przez podmiot wnoszący środek ochrony prawnej, który doznał lub może doznać szkody w wyniku takiego naruszenia, oraz istnienie związku przyczynowego między tym naruszeniem a powstaniem uszczerbku. W praktyce orzeczniczej problematyczna jest w szczególności rekonstrukcja pojęcia interesu w uzyskaniu zamówienia, zwłaszcza że wskutek dokonanej w 2009 r. nowelizacji prawa zamówień publicznych do wniesienia środka ochrony prawnej, wystarczające jest zagrożenie lub naruszenie interesu, nie zaś - jak dotychczas - uszczerbek w interesie prawnym. Ocena, czy doszło do naruszenia przepisów ustawy następuje ad casum, podobnie jak identyfikacja relacji kauzalnej między naruszeniem przepisów a zagrożeniem interesu odwołującego. W związku z powyższym, w opracowaniu podejmuje się wyłącznie próbę ustalenia adekwatnego sposobu rozumienia kategorii interesu w świetle przepisów art. 179 i n. p.z.p.
Początek strony
Jacek Krauss
Dopuszczalność stosowania przepisów o osobach prawnych do reprezentacji spółki jawnej
Glosa krytycznie ocenia możliwość zastosowania przepisów o osobach prawnych do reprezentacji spółki jawnej przez wspólnika. Prowadzi to do odrzucenia przyjmowanej konstrukcji przedstawicielstwa ustawowego. Autor glosy opowiada się za przedstawicielstwem ustawowym upatrując jego legitymację wprost w przepisach kodeksu spółek handlowych (art. 29), co wyklucza nawet odpowiednie zastosowanie przepisu o organach osób prawnych. Sąd Najwyższy (dalej jako SN) zakwestionował także dokonanie czynności prawnej przez wspólnika ze spółką oraz czynności procesowej tego wspólnika jako pozwanego, cofającego powództwo przeciw sobie w ramach reprezentacji spółki, stosując w drodze analogii art. 210 § 1 k.s.h. Sąd Najwyższy wywiódł ten zakaz z zakazu reprezentacji spółki z o.o. przez zarząd w sporach i umowach z członkiem zarządu. Glosa ocenia krytycznie to stanowisko SN. Autor glosy przyjmuje, że ten zakaz można również wywieść z przepisów o pełnomocnictwie. Zgodnie z art. 108 kodeksu cywilnego pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, co pozwala na zastosowanie tego przepisu zarówno do umowy wspólnika ze spółką, jak i do sporu wytoczonego przez spółkę przeciwko niemu.
Początek strony
Bogusław Lackoroński
Odpowiedzialność za szkody wspólników wynikłe z naruszenia dóbr spółki handlowej
Odpowiedzialność za szkody wynikłe z pośrednich naruszeń dóbr jest przedmiotem rozbieżności w doktrynie prawa cywilnego oraz w orzecznictwie. Osią rozbieżności w dyskusji dotyczącej tego wielopłaszczyznowego zagadnienia jest kwestia dopuszczalności dochodzenia roszczenia o naprawienie szkód wynikłych z pośrednich naruszeń dóbr na ogólnych podstawach takich, jak w szczególności art. 415 w zw. z art. 361 kodeksu cywilnego1. Zagadnienie to występuje w szczególności w stosunkach z udziałem spółek handlowych, w których zdarzenia naruszające dobra spółek handlowych mogą naruszać pośrednio również dobra wspólników. W glosowanym wyroku Sądu Najwyższego (dalej jako SN) autor opowiada się za stanowiskiem, zgodnie z którym jest dopuszczalne dochodzenie na ogólnych podstawach roszczeń o naprawienie szkód wynikłych z pośrednich naruszeń dóbr, w tym w szczególności szkód wspólników wynikłych z naruszenia dóbr spółki handlowej.
Początek strony
Artur Mączyński
Nadanie na podstawie art. 7781 k.p.c. klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność bez ograniczenia całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki osobowej
Nie można się zgodzić ze stanowiskiem Sądu Najwyższego (dalej jako SN), zgodnie z którym wykreślenie spółki jawnej z rejestru przedsiębiorców nie wyłącza nadania, na podstawie artykułu 7781 kodeksu postępowania cywilnego, tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce, klauzuli wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność za zobowiązania wymienione w tytule egzekucyjnym. Glosowana uchwała SN dotyczy niezwykle istotnego dla praktyki gospodarczej art. 7781 k.p.c., który pozostaje w ścisłym związku z odpowiednimi przepisami kodeksu spółek handlowych odnoszącymi się do odpowiedzialności subsydiarnej wspólników spółek osobowych. Uchwała ta jest istotna także dlatego, że może być odpowiednio powoływana również w odniesieniu do tych sytuacji gdy wniosek o nadanie klauzuli wykonalności został złożony przeciwko wspólnikowi, który wystąpił z handlowej spółki osobowej albo został z niej wyłączony.
Początek strony
Krystyna Szczepanowska-Kozłowska
Ewolucja koncepcji wyczerpania prawa ochronnego na znak towarowy w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości
Ostatnich kilka lat pokazało, że wyczerpanie prawa ochronnego na znak towarowy to temat ciągle aktualny w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości (dalej jako TS). Sformułowanie przyczyn niesłabnącego zainteresowania zagadnieniem wyczerpania nie jest proste. Z pewnością nie bez znaczenia pozostaje fakt, że wyczerpanie prawa ochronnego na znak towarowy, w obecnie funkcjonującym kształcie, jest dziełem TS i dokonywanych przez niego interpretacji. Być może to powoduje, że orzekające w sprawach wyczerpania sądy, w przypadku występowania stanów faktycznych odmiennych od tych, które były przedmiotem rozstrzygnięcia, kierują pytania w trybie prejudycjalnym. Jednocześnie formułowane przez TS poglądy nierzadko otwierają dalsze pytania. Może to być zarówno konsekwencją nieuwzględnienia przez Trybunał luksemburski w swoim rozumowaniu skutków, jakie w praktyce pociągnie zarówno stosowanie interpretacji zaproponowanej w orzeczeniu, jak i z reguły bardzo wąskiego ujęcia tezy orzeczenia, powodując wspomniane już powyżej wątpliwości stosowania tych poglądów na tle odmiennych stanów faktycznych.
Początek strony
Krzysztof Czub
Status prawny twórców projektów racjonalizatorskich chronionych oraz niechronionych wyłącznymi prawami własności przemysłowej
Glosa dotyczy problematyki twórczości racjonalizatorskiej, w szczególności praw podmiotowych (majątkowych i osobistych) twórców projektów racjonalizatorskich w przypadku zgłoszenia ich jako wynalazki (wzory użytkowe) w celu uzyskania patentu (prawa ochronnego), a także w sytuacji gdy nie dokonano takiego zgłoszenia. W kontekście glosowanego wyroku omówiono zarówno teoretyczne i praktyczne aspekty związane z nabyciem oraz wykonywaniem praw do tego typu projektów, jak i zagadnienia legitymacji procesowej twórców.
Początek strony
Marcin Ożóg
Karencja znaku towarowego w orzecznictwie Urzędu Patentowego RP i sądów administracyjnych
W ustawie - Prawo własności przemysłowej za przeszkodę do udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy uznane zostało przysługiwanie na tym oznaczeniu prawa ochronnego innemu przedsiębiorcy w okresie 2 lat poprzedzających datę powtórnego zgłoszenia oznaczenia do ochrony (art. 133 p.w.p.). Przedmiotem artykułu jest analiza tej instytucji, powszechnie określanej jako instytucja karencji znaku towarowego.
Początek strony
Anna Piszcz
Kara pieniężna za zwłokę w wykonaniu decyzji Prezesa UOKiK o wyrażeniu warunkowej zgody na dokonanie koncentracji
Glosowany wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie dotyczy nakładania przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako Prezes UOKiK) kar pieniężnych za zwłokę w wykonaniu decyzji Prezesa UOKiK o wyrażeniu warunkowej zgody na dokonanie koncentracji. Sąd Apelacyjny w Warszawie dokonał w nim m.in. oceny charakteru odpowiedzialności administracyjnoprawnej przedsiębiorcy z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z ustawy z 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Winie przedsiębiorcy (umyślności bądź nieumyślności naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów) wyznaczono w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie ograniczoną rolę, która została sprowadzona do roli okoliczności wpływającej na wysokość nakładanej kary pieniężnej, ale nie przesłanki odpowiedzialności przedsiębiorcy. Stanowisko sądu apelacyjnego stanowi kolejny niekorzystny dla przedsiębiorców głos w dyskusji, kontynuację debaty na temat interpretacji umieszczonych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów określeń takich, jak "zwłoka", "umyślnie albo nieumyślnie" oraz "choćby nieumyślnie".
Początek strony
Wojciech Morawski
Zmienne koleje opodatkowania elektrofiltrów podatkiem od nieruchomości
Poglądy sądów administracyjnych w zakresie opodatkowania podatkiem od nieruchomości obiektów przemysłowych charakteryzują się brakiem stabilności. Orzecznictwo w zakresie opodatkowania elektrofiltrów jest tego dobrym przykładem. Wyroki sadów administracyjnych prezentują kilka poglądów na temat zasad opodatkowania elektrofiltrów, a dodatkowo - są niespójne z wyrokami dotyczącymi opodatkowania innych obiektów przemysłowych.
Początek strony
Tomasz Kolanowski
Zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego
Jedną z funkcji, jakie spełnia instytucja przedawnienia zobowiązania podatkowego jest związana z jej gwarancyjnym charakterem. Po upływie terminu przedawnienia podatnik zyskuje pewność, że nie będzie ponosił konsekwencji w postaci konieczności zapłaty podatku. Charakter gwarancyjny mają w szczególności przepisy odnoszące się do długości terminu przedawnienia, w tym zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Ordynacja podatkowa przewiduje wiele przesłanek skutkujących wydłużeniem terminu przedawnienia poprzez jego zawieszenie. Większość z nich zostało wprowadzonych do systemu prawnego w ciągu ostatnich kilku lat. Z tego względu orzecznictwo sądów administracyjnych w tym zakresie zaczęło się dopiero kształtować. W tej sytuacji istotne jest bieżące analizowanie sporów rozstrzyganych w zakresie tego zagadnienia, tym bardziej że ukazują one praktyczne aspekty stosowania tej stosunkowo młodej instytucji prawa podatkowego. Opracowanie jest przedstawieniem dotychczasowego dorobku orzeczniczego sądów administracyjnych dotyczącego zawieszenia terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Część z prezentowanych wyroków wojewódzkich sądów administracyjnych jest nieprawomocna. Warto się jednak z nimi zapoznać, gdyż wskazują na realne problemy w stosowaniu przez organy podatkowe przepisów, odnoszących się do poszczególnych przesłanek zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.
Początek strony
Grzegorz Borkowski
Podzwonne dla podatku od dochodów nieujawnionych
Trybunał Konstytucyjny (dalej jako TK) rozniósł "w proch i w pył" najbardziej dolegliwy dla nierzetelnych podatników przepis art. 20 ust. 3 ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wypełnienie powstałej luki z zachowaniem określonych w wyroku standardów legislacyjnych to przysłowiowy "orzech do zgryzienia" dla ustawodawcy. Publikujemy orzeczenie o wielkiej doniosłości i to zarówno dla legislacji podatkowej, jak i orzecznictwa. Nie często się bowiem zdarza, by przepisy podatkowe zostały poddane tak wnikliwej i wszechstronnej ocenie i by ocena ta była tak miażdżąca dla ustawodawcy. Dostało się też sądom administracyjnym, które przez ponad 20 lat nie dostrzegły wytkniętych przez TK wadliwości przepisów. Doprowadziło to w konsekwencji do naruszenia wypracowanej przecież przez te sądy i utrwalonej w orzecznictwie zasady in dubio pro tributario. Krytykę tę przyjmuję z pokorą, bom sam "grzeszny i pełen winy". Reguła dura lex sed lex nie powinna być bezkrytycznie stosowana w państwie prawnym. Uzasadnienie wyroku liczy 85 stron - co uniemożliwia jego opublikowanie w całości. Powołuje tu jedynie końcowe fragmenty motywów stanowiących podsumowanie wieloaspektowej analizy przepisów w świetle "podwyższonego standardu poprawności legislacyjnej". Następstwem wyroku jest już uchylenie wielu decyzji wymiarowych zarówno przez sądy administracyjne, jak i w postępowaniach podatkowych. Utrata mocy obowiązującej art. 20 ust. 3 u.p.d.o.f. z 28.10.2013 r. (publikacja wyroku w Dzienniku Ustaw z 27.10.2013 r. poz. 985) uniemożliwia prowadzenie postępowań zmierzających do opodatkowania nieujawnionych dochodów. Wprawdzie TK, będąc związanym ograniczeniami skargi konstytucyjnej, ocenił przepis w nieobowiązującym już brzemieniu, to jednak zauważył, że znowelizowany art. 20 ust. 3 u.p.d.o.f. jest obarczony tymi samymi mankamentami, które były powodem stwierdzenia niekonstytucyjności jego poprzedniej wersji. Do czasu uchwalenia nowych przepisów nieuczciwi podatnicy skorzystają zatem ze swoistej amnestii podatkowej, co jest także skutkiem (niepożądanym) omawianego wyroku. Zapraszam do naprawdę fascynującej lektury rozważań TK..
Początek strony
