Europejski Przegląd Sądowy - Nr 2/2023 [209]

Numer 2 „Europejskiego Przeglądu Sądowego” jest numerem specjalnym, poświęconym orzecznictwu ETPC w Strasburgu i jego potencjalnemu oddziaływaniu w Polsce. Przedstawiona problematyka jest szeroka i różnorodna.

W NUMERZE TYM POLECAMY:

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego (K 6/21) dotyczący orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Xero Flor, które rzekomo „nie istnieje”

prof. dr hab. Anna Wyrozumska – Uniwersytet Łódzki

W artykule analizie został poddany wyrok ETPC w głośnej sprawie Xero Flor z 2021 r. Analiza ta została dokonana pośrednio, poprzez przeprowadzoną z pasją, obszerną krytykę bulwersującego i zawstydzającego wyroku TK w sprawie K 6/21, będącego reakcją na powołany wyrok strasburski.

Proceduralna reakcja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na kryzys praworządności w Polsce

Magda Krzyżanowska-Mierzewska – radczyni prawna, emerytowana prawniczka w Sekretariacie Europejskiej Komisji Praw Człowieka i w Kancelarii Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (1993–2018)

W artykule autorka przedstawia wyzwania, jakie stanęły przed ETPC w ostatnich latach w wyniku dużej liczby skarg indywidualnych składanych na naruszanie prawa do rzetelnego procesu sądowego w Polsce (art. 6 EKPC). Ta sytuacja wywołała potrzebę zastosowania w Trybunale strasburskim różnorodnych i często nowatorskich rozwiązań proceduralnych, mających na celu przyspieszenie i uproszczenie rozstrzygania spraw. To doprowadziło z jednej strony do wydania w 2021 i 2022 r. kilku głośnych wyroków ETPC, stwierdzających naruszenie przez Polskę art. 6 Konwencji, a z drugiej – do wydania przez polski TK wyroków dezawuujących wyroki trybunału strasburskiego.

Fedotova i inni przeciwko Rosji, czyli sformowanie europejskiego standardu nakazującego prawne uznanie związków monoseksualnych

prof. dr hab. Leszek Garlicki – Uniwersytet Warszawski

Wyrok Wielkiej Izby w sprawie Fedotova i inni przeciwko Rosji a podwyższony standard ochrony dla związków osób tej samej płci

Mateusz Wąsik – adwokat i doradca podatkowy

W styczniu 2023 r. wielka izba ETPC wydała wyrok w sprawie Fedotova i inni przeciwko Rosji. Wyrok ten stanowi rozwinięcie i podsumowanie dotychczasowej wieloletniej judykatury strasburskiej dotyczącej pozytywnych obowiązków państw-stron Konwencji uznania związków tworzonych przez osoby tej samej płci i wypracowania w prawie krajowym adekwatnych standardów ochrony tych osób, uwzględniających jednak margines oceny. Warto dodać, że w ETPC czekają na rozpoznanie analogiczne skargi z Polski. Duże zainteresowanie wyrokiem w sprawie Fedotova skłoniło kolegium redakcyjne EPS do przyjęcia propozycji dwóch autorów, reprezentujących różne pokolenia badaczy praw człowieka, szybkiego skomentowania tego orzeczenia na naszych łamach.

Niniejszy numer EPS zawiera także glosy do dwóch innych wyroków ETPC. Pierwszy z tych wyroków, dotyczący relacji między obrazą uczuć religijnych a wolnością wypowiedzi, został wydany w 2022 r. w budzącej zainteresowanie w naszym kraju sprawie Rabczewska przeciwko Polsce – zob. Jan Kulesza, Marcin Mrowicki, Obraza uczuć religijnych a wolność wypowiedzi – glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 15.09.2022 r., 8257/13, Rabczewska przeciwko Polsce

Drugi wyrok ETPC, Gawlik przeciwko Liechtenstein z 2021 r., jest poświęcony warunkom ochrony tzw. sygnalistów i relacji między granicami przysługującej im wolności słowa a ochroną innych interesów, w tym praw przedsiębiorców – zob. Jakub Bouhnouni, Uzasadniona podstawa prawdziwości twierdzeń a objęcie ochroną sygnalisty – uwagi na tle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 16.02.2021 r., 23922/19, Gawlik przeciwko Liechtenstein.