Scalenie i podział nieruchomości

Scalenie i podział polegają na wielokrotnym podziale uprzednio scalonych działek. Oznacza to, że czynności scaleniowe nie mogą być dokonane odrębnie, tj. bez połączenia ich następczo z podziałem. Można zatem powiedzieć, że instytucja ta dotyczy jednoczesnego podziału wielu nieruchomości, które wpierw muszą zostać scalone, aby dokonać możliwie najlepszego zgodnego z zapisami planu podziału umożliwiającego ich wykorzystanie. W wyniku dokonania scalenia i podziału mogą ulec zmianie granice i powierzchnie nieruchomości, jednak pozytywnym efektem tych czynności jest poprawa struktury przestrzennej i funkcjonalnej. Ten tzw. zbiorczy podział jest zatem jedynym prawnym instrumentem zagospodarowania nieruchomości w sposób zgodny z planem miejscowym, jeśli lokalne uwarunkowania obszarowe, założenia planistyczne oraz parametry działek nadanym obszarze wskazują, że oczekiwane założenia planistyczne nie mogłyby zostać realizowane, np. działki są zbyt wąskie. Scalenie i ponowny podział umożliwiają realizację celu, który nie byłby możliwy, a który został wskazany w planie.

Zatem ustawodawca w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1774 z późn. zm.) wskazał, że scalanie i podział mogą dotyczyć wyłącznie nieruchomości objętych planem, które nie mają charakteru nieruchomości rolnych lub leśnych, połączył procedurę scalenia i podziału z procedurą planistyczną, w ten sposób, że zachowując odrębność obu procedur, uzależnił możliwość przeprowadzenia scalenia i podziału od stosownych zapisów w planie miejscowym. Zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 8 u.p.z.p. w planie miejscowym obligatoryjnie należy określić kryteria scalania i podziału, natomiast granice obszarów, na których dokonuje się scalenia i podziałów, określa się fakultatywnie zgodnie z art. 15 ust. 3 pkt 1 u.p.z.p. Ten drugi fakultatywny przypadek oznacza, że jeśli rada gminy zdecyduje się ze względu na występujące uwarunkowania poprawy struktury geodezyjnej danego obszaru i włączy go do obszarów scalenia i podziału, to postępowanie scaleniowo-podziałowe będzie można przeprowadzić z urzędu. Jeśli natomiast taki obszar nie zostanie wskazany, co ma w praktyce miejsce w większości planów miejscowych, to scalenia i podziału można dokonać na wniosek, gdyż każdy plan obligatoryjnie wskazuje warunki scalania i podziału, jeśli nie okaże się to oczywiście bezzasadne ze względu na stan faktyczny.

Procedura scalania i podziału jako zadania gminnego właściwie należy dorady gminy, która przyjmuje w tej sprawie uchwałę inicjującą o przystąpieniu do scalania i podziału, a ostatecznie kończy tę procedurę uchwałą o dokonaniu scalenia i podziału. Uczestnikami postępowania są nie tylko właściciele i użytkownicy wieczyści, ale także samoistni posiadacze, czyli osoby nielegitymujące się prawem, gdyż posiadanie jest stanem faktycznym, władztwem nad rzeczą.

O przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości decyduje rada gminy w drodze uchwały, określając w niej granice zewnętrzne gruntów objętych scaleniem i podziałem. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta składa we właściwym sądzie wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej przystąpienia do scalenia i podziału nieruchomości, a gdy nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej, o złożenie do istniejącego zbioru dokumentów odpisu uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału.

Więcej sprawdź w publikacji