Rebus sic stantibus

Rebus sic stantibus jest zasadą stosowaną przy nadzwyczajnej zmianie stosunków. Stanowi o niej art. 357¹ Kodeksu cywilnego. Jest również doktryną prawie traktatów.

Rebus sic stantibus (łac. „w takim stanie rzeczy”) to klauzula, która dopuszcza zmianę umowy, jeśli okoliczności, w jakich została zawarta uległy zmianie. Odnosi się do innej klauzuli – pacta sunt servanda (łac. „umów należy dotrzymywać) i jednocześnie stanowi odstępstwo od niej. Rebus sic stantibus daje stronie umowy podstawę i prawo do zmiany warunków wykonania wcześniej zawartej umowy. Te jednak muszą być poparte konkretnymi przesłankami. Zmiana stosunków dotyczy okoliczności i rzeczy nadzwyczajnych, rzadko występujących, które trudno przewidzieć – np. gwałtowne wzrosty cen surowców. Przesłanką drugą jest ewidentne narażenie na straty w przypadku dopełnienia warunków umowy bądź nadmierne trudności wynikłe z konieczności jej dopełnienia. Wykazanie związku przyczynowego pomiędzy przesłankami jest niezbędne, by móc powołać się na klauzulę.