Wykaz skrótów | str. 17

Wstęp | str. 21

Rozdział I
Prawo podatnika do zapłaty podatku tylko w wysokości wynikającej z przepisów prawa | str. 27

1. Uwagi ogólne | str. 27

2. Prawo podatnika do zapłaty podatku tylko w wysokości wynikającej z przepisów prawa a prawo unijne | str. 31

2.1. Uwagi ogólne | str. 31

2.2. Przepisy i reguły stanowiące materialną i formalną podstawę uwolnienia się od ciężaru podatkowego | str. 35

2.3. Bezpośrednie zastosowanie przepisów unijnych jako mechanizm uwolnienia się przez podatnika od ciężaru podatkowego | str. 39

3. Prawo podatnika do zapłaty podatku tylko w wysokości wynikającej z przepisów prawa a przepisy międzynarodowe | str. 43

4. Prawo podatnika do zapłaty podatku tylko w wysokości wynikającej z przepisów prawa a przepisy konstytucyjne | str. 47

5. Prawo podatnika do zapłaty podatku tylko w wysokości wynikającej z przepisów prawa a regulacje wewnętrzne | str. 49

Wnioski | str. 51

Rozdział II
Uprawnienia podatkowe wynikające z prawa podatnika do zapłaty podatku tylko w wysokości wynikającej z przepisów prawa | str. 55

1. Uwagi ogólne | str. 55

2. Istota uprawnień podatkowych stanowiących podstawę dochodzenia należności od podmiotów publicznych | str. 55

3. Nadpłata i zwrot podatku jako uprawnienia podatkowe | str. 57

4. Uprawnienia podatkowe a roszczenia podatkowe | str. 59

5. Uprawnienia podatkowe a obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe | str. 63

Wnioski | str. 64

Rozdział III
Charakterystyka i funkcjonowanie nadpłat | str. 66

1. Uwagi ogólne | str. 66

2. Pojęcie nadpłaty | str. 67

2.1. Defi nicje legalne nadpłaty | str. 67

2.2. Charakter defi nicji nadpłaty w ordynacji podatkowej | str. 72

2.3. Świadczenie wpłacone nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej jako nadpłata dochodzona w trybie ordynacji podatkowej | str. 73

2.4. Zwrot podatku przekazany podatnikowi w wysokości niższej od należnej jako nadpłata | str. 81

2.5. Nienależnie uiszczone świadczenia na podstawie ordynacji podatkowej traktowane na równi z nadpłatą | str. 83

3. Rodzaje i przyczyny powstania nadpłaty | str. 85

3.1. Uwagi ogólne | str. 85

3.2. Nadpłata jako wynik działań sprzecznych z prawem unijnym i międzynarodowym | str. 87

3.2.1. Uwagi ogólne | str. 87

3.2.2. Nadpłata powstała w związku z bezpośrednim zastosowaniem przepisów ponadkrajowych | str. 89

3.2.3. Nadpłata powstała w wyniku uchylenia przepisów krajowych sprzecznych z prawem unijnym | str. 91

3.2.4. Mechanizmy przeciwdziałania powstaniu nadpłaty związanej z naruszeniem prawa unijnego | str. 93

3.3. Uzasadnione lub nieuzasadnione retroaktywne działanie prawa podatkowego a nadpłata | str. 95

3.4. Brak powstania nadpłaty pomimo działań sprzecznych z konstytucją | str. 98

3.5. Nadpłata jako wynik mechanizmów wprowadzonych przez państwo | str. 100

4. Podmioty uprawnione do odzyskania nadpłaty | str. 106

4.1. Podmiot dokonujący zapłaty podatku zamiast podatnika | str. 106

4.2. Podatnik a płatnik jako podmioty uprawnione do dochodzenia nadpłaty | str. 111

4.3. Następcy prawni, spadkobiercy, osoby trzecie jako podmioty uprawnione do ubiegania się o zwrot nadpłaty zamiast podatnika | str. 113

4.4. Były wspólnik jako podmiot uprawniony do ubiegania się o stwierdzenie nadpłaty | str. 114

4.5. Syndyk jako podmiot ubiegający się o nadpłatę | str. 118

5. Nadpłata przysługująca zubożonemu podatnikowi | str. 120

5.1. Uwagi ogólne | str. 120

5.2. Przyznanie nadpłaty a wykładnia językowa przepisów dotyczących nadpłaty | str. 122

5.3. Przyznanie nadpłaty a pozajęzykowa wykładnia przepisów dotyczących nadpłaty | str. 125

5.4. Przyznanie nadpłaty a wykładnia przepisów dotyczących nadpłaty w świetle prawa unijnego | str. 131

5.5. Przyznanie nadpłaty a sprzeczność z celem nadpłaty i nadpłata w okolicznościach nadużycia prawa przysługującego podatnikowi | str. 133

5.6. Przyznanie nadpłaty a pomoc publiczna przyznana nielegalnie | str. 138

5.7. Przyznanie nadpłaty a ochrona interesów wierzyciela podatkowego i konsumenta | str. 141

5.8. Mechanizmy odzyskania nienależnie zapłaconego podatku przez konsumenta | str. 142

5.9. Pojęcie zubożenia podatnika | str. 144

5.10. Zubożenie podatnika jako przesłanka wystąpienia nadpłaty w podatkach obrotowych | str. 147

5.11. Zubożenie podatnika jako przesłanka zwrotu nadpłaty | str. 150

5.12. Możliwość badania zubożenia podatnika w ramach postępowania w sprawie stwierdzenia nadpłaty | str. 151

5.13. Zubożenie podatnika i sposoby weryfi kacji tej przesłanki | str. 152

5.14. Zubożenie podatnika lub konsumenta a sposoby weryfi kacji tej przesłanki | str. 155

6. Procedura dochodzenia nadpłaty | str. 160

6.1. Funkcjonowanie wniosku i korekty deklaracji podatkowej w procesie dochodzenia nadpłaty | str. 160

6.1.1. Relacje wniosku o stwierdzenie nadpłaty i korekty deklaracji | str. 160

6.1.2. Korekta deklaracji bez wniosku o stwierdzenie nadpłaty | str. 164

6.1.3. Brak złożonej korekty deklaracji jako brak formalny wniosku o stwierdzenie nadpłaty | str. 169

6.1.4. Kwota nadpłaty jako obligatoryjny element wniosku o stwierdzenie nadpłaty | str. 171

6.1.5. Dokumenty uzupełniające wniosek o stwierdzenie nadpłaty | str. 175

6.1.6. Wykazanie powstania nadpłaty jako obowiązek wnioskodawcy | str. 176

6.2. Stwierdzenie nadpłaty na podstawie art. 75 o.p. | str. 178

6.2.1. Wniosek o stwierdzenie nadpłaty a wszczęcie postępowania podatkowego | str. 178

6.2.2. Zakres postępowania podatkowego - ogólne założenia | str. 181

6.2.3. Zakres postępowania podatkowego w przypadku braku potrzeby określenia wysokości zobowiązania podatkowego | str. 183

6.2.4. Zakres postępowania podatkowego wyznaczony korektą deklaracji | str. 187

6.2.5. Możliwość określenia wysokości zobowiązania podatkowego w ramach postępowania dotyczącego stwierdzenia nadpłaty | str. 189

6.2.6. Zakres przedmiotowy decyzji kończącej postępowanie wszczęte na skutek złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty w trybie art. 75 o.p. | str. 196

6.2.7. Podstawa prawna decyzji kończącej postępowanie wszczęte na skutek złożenia wniosku na podstawie art. 75 o.p. | str. 198

6.2.8. Rodzaj decyzji niekorzystnej dla podatnika kończącej postępowanie wszczęte na wniosek złożony w trybie art. 75 o.p. | str. 199

6.3. Określenie nadpłaty na podstawie art. 74a o.p. | str. 202

6.3.1. Przesłanki złożenia wniosku o określenie nadpłaty w trybie art. 74a o.p. | str. 202

6.3.2. Określenie nadpłaty z urzędu na podstawie art. 74a o.p. | str. 203

6.3.3. Przedmiot i zakres postępowania podatkowego prowadzonego na podstawie art. 74a o.p. | str. 206

6.3.4. Forma rozstrzygnięcia na podstawie art. 74a o.p. | str. 207

6.4. Określenie nadpłaty na podstawie art. 74 o.p. w przypadku eliminacji preferencji podatkowych w sprzeczności z Konstytucją RP | str. 208

7. Oprocentowanie nadpłat | str. 211

7.1. Decyzje dotyczące oprocentowania nadpłat oraz przypadki, w których powinny być one wydawane | str. 211

7.2. Mechanizmy umożliwiające podatnikowi dochodzenie oprocentowania nadpłaty | str. 216

7.3. Oprocentowanie nadpłat powstałych na skutek wydania decyzji o zmianie, uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności decyzji podatkowych | str. 219

7.4. Oprocentowanie nadpłat, w przypadku gdy organ nie przyczynił się do powstania przesłanki zmiany lub uchylenia decyzji | str. 220

7.5. Oprocentowanie nadpłat związanych z orzeczeniami TSUE w związku z wnioskami złożonymi przed publikacją tych rozstrzygnięć | str. 223

7.6. Oprocentowanie nadpłaty a odszkodowanie | str. 225

8. Zagadnienia dotyczące przekazania stwierdzonych nadpłat | str. 229

8.1. Moment powstania nadpłat u podatników składających kwartalne deklaracje VAT | str. 229

8.2. Zwrot pośredni nadpłaty a wielość podmiotów, którym przysługuje nadpłata lub na których ciąży zaległość podatkowa | str. 232

8.3. Brak rozstrzygnięcia dotyczącego określenia nadpłaty i jej wysokości a możliwość wydania postanowienia o zaliczeniu nadpłaty na poczet innych należności podatkowych | str. 235

8.4. Wpływ braku nadpłat, zaległości lub bieżących zobowiązań podatkowych na postanowienie o zaliczeniu nadpłaty na ww. należności podatkowe | str. 236

9. Funkcjonowanie mechanizmów dotyczących nadpłaty w świetle danych statystycznych | str. 237

9.1. Rola stwierdzenia nadpłaty w trybie art. 75 i 74a o.p. | str. 237

9.2. Rola nadpłat incydentalnych i konstrukcyjnych | str. 239

9.3. Forma zwrotu nadpłat, oprocentowanie nadpłaty, a także koszty zwrotu nadpłat | str. 240

Wnioski | str. 242

Rozdział IV
Charakterystyka i funkcjonowanie zwrotów podatku | str. 261

1. Uwagi ogólne | str. 261

2. Charakter, definicja i istota zwrotu podatku | str. 262

3. Zwrot podatkowy jako element konstrukcji podatku lub mechanizm prawa podatkowego | str. 264

4. Rodzaje zwrotów podatku | str. 266

5. Podmioty uprawnione do zwrotu podatku | str. 269

6. Funkcje zwrotu podatku | str. 272

6.1. Zwrot podatku jako element zapewniający neutralność VAT | str. 272

6.2. Zwrot podatku jako instrument wprowadzający preferencję podatkową | str. 273

6.3. Zwrot podatku jako element uzupełniający preferencje podatkowe | str. 279

6.4. Zwrot podatku jako instrument umożliwiający eliminację podwójnego opodatkowania | str. 281

7. Zasady kształtowania zwrotów podatku na gruncie Konstytucji RP | str. 287

8. Zwrot podatku w świetle ordynacji podatkowej - wybrane zagadnienia | str. 289

8.1. Zwrot podatku a stosowanie przepisów ordynacji podatkowej | str. 289

8.2. Pośredni tryb zwrotu podatku na gruncie ordynacji podatkowej a możliwość zastosowania innych rozwiązań | str. 290

8.3. Warunki zastosowania pośredniego zwrotu podatku | str. 292

8.4. Zwrot podatku spadkobiercy | str. 296

8.5. Zmiany regulacji dotyczących zwrotów podatku zawartych w ordynacji podatkowej | str. 297

8.5.1. Zwrot podatku przysługującego spółce osobowej po jej likwidacji | str. 297

8.5.2. Zwrot podatku podmiotom wskazanym przez benefi cjenta | str. 299

8.5.3. Kontrola podatkowa w zakresie zwrotów podatku w uproszczonym trybie | str. 301

9. Kierunki zmian dotyczących zwrotu podatku akcyzowego | str. 302

9.1. Implementacja rozwiązań obowiązujących w prawie unijnym | str. 302

9.2. Wprowadzenie zwrotów nieobjętych implementacją | str. 304

9.3. Modyfi kacje w zakresie kręgu podmiotów uprawnionych do zwrotu | str. 305

9.4. Zmiany w zakresie terminów składania wniosków w sprawie zwrotów i w odniesieniu do rodzaju dołączanych dokumentów | str. 307

9.5. Ograniczenie zakresu zwrotu podatku akcyzowego | str. 308

9.6. Podwyższenie lub wprowadzenie minimalnej kwoty zwrotu | str. 309

9.7. Modyfi kacja warunków dotyczących wysokości kwot zwrotu przysługujących benefi cjentowi | str. 311

9.8. Porządkowanie i upraszczanie konstrukcji poszczególnych zwrotów oraz procedury jej dochodzenia | str. 313

9.9. Eliminowanie mankamentów poszczególnych zwrotów podatkowych | str. 318

9.10. Eliminacja poszczególnych zwrotów podatku, w związku z ich niewielką przydatnością w praktyce | str. 321

10. Kierunki zmian dotyczących zwrotu podatku od towarów i usług | str. 324

10.1. Modyfi kowanie zwrotów w związku z implementacją przepisów unijnych | str. 324

10.2. Umożliwienie Ministrowi Finansów wprowadzania nowych zwrotów podatkowych | str. 325

10.3. Ograniczanie zakresu przedmiotowego zwrotu i stworzenie zwrotu warunkowego | str. 326

10.4. Rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do zwrotu | str. 327

10.5. Wprowadzanie mechanizmu ograniczenia kwoty zwrotu | str. 328

10.6. Porządkowanie i upraszczanie konstrukcji poszczególnych zwrotów lub procedury jej dochodzenia | str. 329

10.7. Skracanie terminów dotyczących zwrotu podatku | str. 334

10.8. Wprowadzanie nowych form zwrotu podatku | str. 338

10.9. Wprowadzanie regulacji określających konsekwencje otrzymania zwrotu nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej | str. 340

10.10. Kwota zwrotu podatku i minimalna kwota, której może domagać się określony podmiot | str. 343

11. Kierunki zmian dotyczące zwrotu podatku w innych podatkach | str. 344

11.1. Skracanie terminów podejmowania rozstrzygnięć dotyczących zwrotów i przyspieszanie terminów składania wniosków dotyczących zwrotów | str. 344

11.2. Eliminacja mankamentów w konstrukcji zwrotów podatku | str. 345

12. Konstrukcja nowo wprowadzonych zwrotów podatku | str. 346

12.1. Uwagi ogólne | str. 346

12.2. Maksymalne kwoty zwrotu | str. 347

12.3. Minimalne kwoty zwrotu | str. 348

12.4. Wniosek o zwrot oraz dokumenty mu towarzyszące | str. 348

12.5. Samoobliczenie zwrotu | str. 350

12.6. Zwrot na podstawie decyzji | str. 350

12.7. Termin złożenia wniosku | str. 351

12.8. Postępowanie z dokumentami dołączonymi do wniosku o zwrot | str. 352

12.9. Zwrot podatku na rachunek bankowy jako podstawowa forma realizacji tego uprawnienia | str. 353

12.10. Terminy zwrotu podatku | str. 353

12.11. Konsekwencje naruszenia terminu zwrotu podatku | str. 354

12.12. Szczególna procedura zwrotu podatku pobranego nienależnie | str. 355

12.13. Fakultatywne zwroty podatku | str. 356

13. Funkcje i funkcjonowanie zwrotów podatku w prawie polskim | str. 356

13.1. Zwrot podatku jako mechanizm mający zapewnić neutralność podatku od towarów i usług | str. 356

13.2. Zwrot podatku jako instrument unikania podwójnego opodatkowania | str. 361

13.3. Zwrot podatku jako preferencja podatkowa | str. 363

Wnioski | str. 366

Podsumowanie | str. 387

Bibliografia | str. 423

Tabele
Dane z urzędów skarbowych w zakresie nadpłat i zwrotów podatku | str. 433

2007 | str. 435

2008 | str. 437

2009 | str. 483