WYKAZ SKRÓTÓW | str. 19

SŁOWO WSTĘPNE | str. 21

ROZDZIAŁ I
PODSTAWY WIEDZY O PRAWIE | str. 23
1. Prawo jako zespół norm | str. 23
1.1. Pojęcie prawa | str. 23
1.2. Praworządność | str. 25
1.3. Akt normatywny, przepis prawny, norma prawna | str. 28
1.3.1. Akt normatywny, jego budowa i ogłaszanie | str. 28
1.3.2. Przepis prawny, rodzaje przepisów prawnych | str. 31
1.3.3. Norma prawna i jej struktura | str. 33
2. Tworzenie prawa, źródła prawa | str. 35
2.1. Formy tworzenia prawa | str. 35
2.2. Źródła prawa i ich system | str. 37
3. Obowiązywanie prawa, stosowanie prawa, wykładnia prawa | str. 42
3.1. Obowiązywanie prawa | str. 42
3.2. Stosowanie prawa | str. 46
3.3. Wykładnia prawa | str. 49
4. Przestrzeganie prawa i odpowiedzialność prawna | str. 54
4.1. Przestrzeganie i nieprzestrzeganie prawa | str. 54
4.2. Odpowiedzialność prawna | str. 56
5. Stosunki prawne | str. 58
5.1. Pojęcie i rodzaje stosunków prawnych | str. 58
5.2. Fakty prawne jako przyczyny powstawania, zmian i wygasania stosunków prawnych | str. 61
5.3. Elementy stosunku prawnego | str. 64
5.3.1. Podmioty stosunku prawnego | str. 64
5.3.2. Treść stosunku prawnego | str. 66
5.3.3. Przedmiot stosunku prawnego | str. 68
6. System prawa | str. 68
6.1. Pojęcie systemu prawa, jego zasady i cechy | str. 68
6.2. Prawo wewnętrzne państwa a prawo międzynarodowe | str. 72
Literatura | str. 74

ROZDZIAŁ II
ELEMENTY PRAWA KONSTYTUCYJNEGO | str. 76
1. Pojęcie i przedmiot prawa konstytucyjnego | str. 76
2. Źródła prawa konstytucyjnego | str. 77
2.1. Uwagi ogólne o źródłach prawa konstytucyjnego | str. 77
2.2. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. | str. 78
2.3. Pozakonstytucyjne źródła prawa konstytucyjnego | str. 80
2.3.1. Ustawy | str. 80
2.3.2. Uchwały normatywne izb parlamentu | str. 80
2.3.3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe | str. 80
2.3.4. Akty prawa pochodnego Unii Europejskiej | str. 81
3. Konstytucyjne zasady ustroju państwa | str. 81
3.1. Pojęcie konstytucyjnych zasad ustroju państwa i ich rodzaje | str. 81
3.2. Konstytucyjne zasady ustroju politycznego państwa | str. 82
3.2.1. Zasada władzy zwierzchniej Narodu | str. 83
3.2.2. Zasada demokratycznego państwa prawnego | str. 84
3.2.3. Zasada łączenia przedstawicielskich i bezpośrednich form sprawowania władzy przez Naród | str. 85
3.2.4. Zasada podziału władzy i równowagi władz | str. 86
3.3. Konstytucyjne zasady ustroju społecznego-gospodarczego państwa | str. 87
3.3.1. Zasada społeczeństwa obywatelskiego | str. 87
3.3.2. Zasada społecznej gospodarki rynkowej | str. 88
4. Konstytucyjny status jednostki w Rzeczypospolitej Polskiej | str. 89
4.1. Uwagi wstępne | str. 89
4.2. Konstytucyjne zasady przewodnie statusu jednostki | str. 90
4.3. Konstytucyjny katalog wolności, praw i obowiązków jednostki | str. 91
4.4. Konstytucyjna ochrona statusu jednostki | str. 94
5. Prawo wyborcze | str. 96
5.1. Wybory i prawo wyborcze | str. 96
5.2. Podstawowe zasady prawa wyborczego | str. 98
5.2.1. Zasada powszechności praw wyborczych | str. 99
5.2.2. Zasada równości praw wyborczych | str. 100
5.2.3. Zasada bezpośredniości wyborów | str. 101
5.2.4. Zasada tajności głosowania | str. 102
5.2.5. Zasady ustalania wyników wyborów | str. 102
5.3. Organizacja i tryb przeprowadzania wyborów | str. 103
5.3.1. Zarządzenie wyborów | str. 104
5.3.2. Podział na okręgi wyborcze i obwody głosowania | str. 104
5.3.3. Organy wyborcze | str. 104
5.3.4. Zgłaszanie kandydatów | str. 105
5.3.5. Termin wyborów i głosowanie | str. 105
5.3.6. Ustalenie wyników głosowania i wyników wyborów | str. 105
5.3.7. Weryfikacja ważności wyborów | str. 105
6. Formy bezpośredniego sprawowania władzy przez Naród | str. 106
6.1. Referendum | str. 106
6.1.1. Uwagi wstępne | str. 106
6.1.2. Referendum ogólnokrajowe | str. 106
6.1.3. Referendum lokalne | str. 107
6.2. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza | str. 108
7. Organy władzy ustawodawczej - Sejm i Senat | str. 109
7.1. Charakterystyka ogólna pozycji prawnoustrojowej Sejmu i Senatu | str. 109
7.2. Status prawny posła i senatora | str. 110
7.3. Organizacja wewnętrzna Sejmu i Senatu | str. 112
7.3.1. Marszałkowie izb | str. 113
7.3.2. Prezydia izb | str. 113
7.3.3. Konwenty seniorów w izbach | str. 114
7.3.4. Komisje izb | str. 114
7.4. Funkcje Sejmu i Senatu | str. 115
7.4.1. Funkcja ustawodawcza | str. 115
7.4.2. Funkcja kontrolna | str. 118
7.4.3. Funkcja kreacyjna | str. 121
7.5. Tryb pracy Sejmu i Senatu | str. 121
7.6. Zgromadzenie Narodowe | str. 122
8. Organy władzy wykonawczej - Prezydent i Rada Ministrów | str. 122
8.1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej | str. 123
8.1.1. Charakterystyka ogólna pozycji prawnoustrojowej Prezydenta | str. 123
8.1.2. Akty urzędowe Prezydenta | str. 124
8.1.3. Kompetencje Prezydenta | str. 125
8.2. Rada Ministrów | str. 127
8.2.1. Charakterystyka ogólna pozycji prawnoustrojowej Rady Ministrów | str. 127
8.2.2. Powoływanie Rady Ministrów i dokonywanie zmian w jej składzie | str. 128
8.2.3. Skład i struktura Rady Ministrów | str. 130
8.2.4. Funkcje ustrojowe i kompetencje Rady Ministrów | str. 131
8.2.5. Zasady organizacji pracy i funkcjonowania Rady Ministrów | str. 133
8.2.6. Odpowiedzialność parlamentarna i prawna członków Rady Ministrów | str. 134
9. Organy władzy sądowniczej - sądy i trybunały | str. 135
9.1. Uwagi ogólne o władzy sądowniczej | str. 135
9.2. Sądy | str. 136
9.2.1. Charakterystyka ogólna pozycji prawnoustrojowej sądów | str. 136
9.2.2. Struktura i właściwość sądów | str. 137
9.2.3. Konstytucyjne zasady organizacji i funkcjonowania sądów | str. 139
9.2.4. Krajowa Rada Sądownictwa | str. 139
9.3. Trybunał Konstytucyjny | str. 140
9.3.1. Charakterystyka ogólna pozycji prawnoustrojowej Trybunału Konstytucyjnego | str. 140
9.3.2. Funkcje Trybunału Konstytucyjnego | str. 140
9.3.3. Funkcja kontroli norm | str. 141
9.4. Trybunał Stanu | str. 142
9.4.1. Charakterystyka ogólna pozycji prawnoustrojowej Trybunału Stanu | str. 142
9.4.2. Kompetencje Trybunału Stanu | str. 143
9.4.3. Tryb pociągania do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu | str. 143
10. Organy kontroli państwowej i ochrony prawa | str. 144
10.1. Najwyższa Izba Kontroli | str. 144
10.1.1. Charakterystyka ogólna pozycji prawnoustrojowej NIK | str. 144
10.1.2. Zakres kompetencji kontrolnych NIK | str. 145
10.2. Rzecznik Praw Obywatelskich | str. 146
10.2.1. Charakterystyka ogólna pozycji prawnoustrojowej Rzecznika Praw Obywatelskich | str. 146
10.2.2. Zakres zadań Rzecznika Praw Obywatelskich | str. 146
10.2.3. Tryb i formy działania Rzecznika Praw Obywatelskich | str. 147
10.3. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji | str. 148
10.3.1. Charakterystyka ogólna pozycji prawnoustrojowej Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji | str. 148
10.3.2. Skład i organizacja Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji | str. 148
10.3.3. Zadania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji | str. 148
Literatura | str. 149

ROZDZIAŁ III
ELEMENTY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO | str. 153
1. Pojęcie administracji | str. 153
2. Pojęcie i przedmiot prawa administracyjnego | str. 155
2.1. Prawo o ustroju administracji publicznej | str. 156
2.2. Prawo administracyjne materialne | str. 156
2.3. Prawo administracyjne proceduralne | str. 157
3. Źródła prawa administracyjnego | str. 158
3.1. Klasyfikacja źródeł prawa administracyjnego | str. 158
3.2. Źródła powszechnie obowiązującego prawa | str. 158
3.2.1. Konstytucja RP | str. 158
3.2.2. Ustawy | str. 158
3.2.3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe | str. 159
3.2.4. Rozporządzenia | str. 159
3.2.5. Akty prawa miejscowego | str. 160
3.3. Źródła prawa o charakterze wewnętrznym | str. 162
3.4. Źródła prawa Unii Europejskiej | str. 163
4. Stosunek administracyjnoprawny | str. 164
4.1. Pojęcie stosunku administracyjnoprawnego | str. 164
4.2. Elementy stosunku administracyjnoprawnego | str. 165
4.3. Nawiązanie stosunku administracyjnoprawnego | str. 165
4.4. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych | str. 166
5. Podziały terytorialne państwa | str. 167
6. Organy administracji publicznej i ich klasyfikacja | str. 168
7. Administracja rządowa | str. 170
7.1. Naczelne organy administracji rządowej | str. 170
7.1.1. Rada Ministrów | str. 170
7.1.2. Prezes Rady Ministrów | str. 170
7.1.3. Ministrowie | str. 171
7.2. Centralne organy administracji rządowej | str. 172
7.3. Terenowe organy administracji rządowej | str. 173
7.3.1. Wojewoda | str. 174
7.3.2. Zespolona administracja rządowa | str. 175
7.3.3. Organy administracji niezespolonej | str. 176
8. Samorząd terytorialny | str. 176
8.1. Istota samorządu terytorialnego | str. 176
8.2. Struktura terytorialna samorządu | str. 178
8.3. Zakres działania i zadania jednostek samorządu terytorialnego | str. 179
8.4. Organy jednostek samorządu terytorialnego | str. 180
8.4.1. Organy stanowiące i kontrolne | str. 180
8.4.2. Organy wykonawcze | str. 181
9. Prawne formy działania administracji | str. 182
9.1. Akty normatywne | str. 183
9.2. Akty administracyjne | str. 184
9.3. Ugody administracyjne | str. 187
9.4. Porozumienia administracyjne | str. 187
9.5. Czynności cywilnoprawne | str. 187
9.6. Czynności faktyczne | str. 188
10. Postępowanie administracyjne ogólne | str. 188
10.1. Wprowadzenie | str. 188
10.2. Zasady postępowania administracyjnego | str. 189
10.3. Organy w postępowaniu administracyjnym | str. 191
10.4. Strony i uczestnicy postępowania | str. 192
10.5. Załatwianie spraw w postępowaniu administracyjnym | str. 193
10.6. Przebieg postępowania | str. 193
10.7. Kontrola rozstrzygnięć w postępowaniu administracyjnym | str. 195
10.8. Sądowa kontrola decyzji administracyjnych | str. 196
Literatura | str. 199

ROZDZIAŁ IV
ELEMENTY PRAWA CYWILNEGO | str. 201
1. Charakterystyka ogólna prawa cywilnego | str. 201
1.1. Zakres prawa cywilnego | str. 203
1.2. Zasady prawa cywilnego | str. 204
1.3. Źródła prawa cywilnego | str. 206
2. Podmioty prawa cywilnego | str. 209
2.1. Rodzaje podmiotów | str. 209
2.2. Osoba fizyczna jako podmiot prawa cywilnego | str. 210
2.2.1. Pojęcie | str. 210
2.2.2. Zdolność prawna osoby fizycznej | str. 211
2.2.3. Zdolność osoby fizycznej do czynności prawnych | str. 213
2.2.4. Ustanie zdolności prawnej osoby fizycznej | str. 214
2.3. Osoby prawne | str. 215
2.3.1. Pojęcie | str. 215
2.3.2. Tworzenie osób prawnych | str. 217
2.3.3. Zdolność prawna osób prawnych | str. 217
2.3.4. Zdolność osób prawnych do czynności prawnych | str. 218
2.3.5. System organów osoby prawnej | str. 218
2.3.6. Indywidualizacja osoby prawnej w obrocie | str. 219
2.3.7. Nadużycie formy osoby prawnej | str. 219
2.3.8. Rodzaje osób prawnych | str. 220
2.3.9. Ustanie osoby prawnej | str. 221
2.4. Podmioty funkcjonalne | str. 221
2.4.1. Przedsiębiorcy i konsumenci | str. 221
2.4.2. Przedstawiciele ustawowi i przedstawiciele umowni (pełnomocnicy) | str. 223
2.4.3. Pracodawcy i pracownicy | str. 224
3. Prawo podmiotowe jako podstawowa konstrukcja ochronna prawa cywilnego | str. 225
3.1. Pojęcie | str. 225
3.2. Rodzaje praw podmiotowych | str. 226
3.3. Wykonywanie praw podmiotowych | str. 226
3.4. Zakaz nadużywania prywatnych praw podmiotowych | str. 227
3.5. Sądowa ochrona prywatnych praw podmiotowych | str. 228
4. Czynności prawne | str. 228
4.1. Pojęcie | str. 228
4.2. Rodzaje czynności prawnych | str. 230
4.3. Istota oświadczenia woli | str. 230
4.4. Forma oświadczenia woli | str. 232
4.5. Forma elektroniczna jako ekwiwalent zwykłej formy pisemnej | str. 234
4.6. Forma elektroniczna a autonomiczne formy pisemne | str. 235
4.7. Znakowanie czasem dokumentu elektronicznego (podpisu elektronicznego) jako ekwiwalent formy pisemnej z datą pewną | str. 236
4.8. Forma elektroniczna a akt notarialny | str. 236
4.9. Podstawowe rodzaje formy pisemnej pod kątem skutków prawnych jej niezachowania | str. 237
4.9.1. Powiązanie rodzaju form czynności prawnych z rygorem prawnym ich niezachowania | str. 237
4.9.2. Skutki prawne niedochowania formy ad solemnitatem | str. 238
4.9.3. Skutki prawne niezachowania formy ad eventum | str. 238
4.9.4. Niezachowanie formy ad probationem | str. 239
4.10. Podstawowe reguły interpretacji oświadczeń woli (czynności prawnych) | str. 240
4.11. Wady oświadczenia woli | str. 241
5. Instytucja przedawnienia | str. 242
5.1. Charakterystyka ogólna | str. 242
5.2. Podstawowe rodzaje przedawnienia | str. 242
5.3. Istota przedawnienia roszczeń majątkowych | str. 243
5.4. Terminy przedawnienia roszczeń | str. 244
5.5. Bieg terminów przedawnienia roszczeń majątkowych | str. 245
5.6. Terminy prekluzyjne (zawite) | str. 246
6. Prawo rodzinne | str. 246
6.1. Charakterystyka ogólna | str. 246
6.2. Zasady prawa rodzinnego | str. 247
6.3. Małżeństwo | str. 247
6.4. Pochodzenie dziecka | str. 250
6.5. Obowiązek alimentacyjny | str. 252
7. Prawo rzeczowe | str. 254
7.1. Pojęcie | str. 254
7.2. Rzecz jako przedmiot podmiotowych praw rzeczowych | str. 254
7.3. Rodzaje rzeczy | str. 255
7.4. Katalog podmiotowych praw rzeczowych | str. 257
7.5. Posiadanie jako faktyczne władztwo nad rzeczą | str. 259
8. Prawo zobowiązań | str. 261
8.1. Charakterystyka ogólna | str. 261
8.2. Pojęcie zobowiązania | str. 261
8.3. Istota i rodzaje świadczenia | str. 263
8.4. Umowa jako najważniejsze źródło zobowiązań | str. 266
8.4.1. Zasada swobody umów i jej ograniczenia | str. 267
8.4.2. Procedury zawierania umów | str. 269
8.4.3. Zawarcie umowy za pomocą wzorców (ogólnych warunków umów, regulaminów, wzorów umów, taryf) | str. 273
8.4.4. Umowy konsumenckie | str. 275
8.4.5. Umowa przedwstępna | str. 279
8.4.6. Dodatkowe zastrzeżenia umowne | str. 280
8.5. Odpowiedzialność cywilna (odszkodowawcza) | str. 280
8.5.1. Charakterystyka ogólna odpowiedzialności cywilnej (odszkodowawczej) | str. 280
8.5.2. Odpowiedzialność kontraktowa (ex contractu) | str. 282
8.5.3. Odpowiedzialność deliktowa (ex delicto) | str. 284
8.5.4. Zbieg odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej | str. 290
8.6. Wygaśnięcie zobowiązań | str. 291
8.6.1. Ogólne przyczyny wygaśnięcia zobowiązań | str. 291
8.6.2. Wygaśnięcie zobowiązania z zaspokojeniem wierzyciela | str. 292
8.6.3. Wygaśnięcie zobowiązania bez zaspokojenia wierzyciela | str. 293
9. Prawo spadkowe | str. 294
9.1. Charakterystyka ogólna | str. 294
9.2. Dziedziczenie testamentowe | str. 295
9.2.1. Testament jako podstawa dziedziczenia | str. 295
9.2.2. Forma testamentu | str. 296
9.2.3. Treść testamentu, czyli rozrządzenia testamentowe | str. 298
9.2.4. Unieważnienie testamentu | str. 301
9.3. Dziedziczenie ustawowe (pozatestamentowe) | str. 301
9.3.1. Przesłanki dziedziczenia ustawowego | str. 301
9.3.2. Krąg spadkobierców ustawowych | str. 302
9.4. Zrzeczenie się dziedziczenia | str. 303
9.5. Zachowek | str. 304
9.6. Stwierdzenie nabycia spadku | str. 305
9.7. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe | str. 306
9.8. Dział spadku | str. 308
10. Postępowanie cywilne jako szczególny dział prawa cywilnego formalnego (procesowego) o funkcjach służebnych (wykonawczych) wobec materialnego prawa cywilnego | str. 309
11. Prawo prywatne międzynarodowe jako dział "usługowy" prawa prywatnego rozstrzygający "kolizje" między prawem krajowym i obcym w sprawach cywilnych | str. 311
Literatura | str. 311

ROZDZIAŁ V
ELEMENTY PRAWA KARNEGO | str. 314
1. Istota i przedmiot prawa karnego | str. 314
1.1. Pojęcie i zakres prawa karnego | str. 314
1.2. Nauki związane z prawem karnym | str. 316
1.3. Funkcje prawa karnego | str. 317
1.4. Naczelne zasady prawa karnego | str. 318
1.5. Źródła prawa | str. 320
2. Obowiązywanie ustawy karnej | str. 322
2.1. Obowiązywanie ustawy pod względem czasu | str. 322
2.2. Obowiązywanie ustawy karnej pod względem miejsca i osób | str. 323
3. Pojęcie przestępstwa. Zasady odpowiedzialności | str. 325
3.1. Definicja przestępstwa. Czyn zabroniony a przestępstwo | str. 325
3.2. Klasyfikacja przestępstw | str. 326
3.3. Podmiot przestępstwa. Granice wieku odpowiedzialności karnej | str. 327
3.4. Przedmiot przestępstwa | str. 329
3.5. Strona przedmiotowa przestępstwa | str. 329
3.6. Strona podmiotowa przestępstwa | str. 330
4. Formy popełnienia przestępstwa | str. 332
4.1. Uwagi ogólne | str. 332
4.2. Formy stadialne (tzw. pochód przestępstwa) | str. 332
4.3. Formy zjawiskowe (współdziałanie przestępne) | str. 333
5. Wyłączenie odpowiedzialności karnej | str. 335
5.1. Uwagi ogólne | str. 335
5.2. Okoliczności wyłączające bezprawność czynu (tzw. kontratypy) | str. 335
5.2.1. Obrona konieczna | str. 335
5.2.2. Stan wyższej konieczności | str. 337
5.2.3. Ryzyko nowatorstwa | str. 338
5.3. Okoliczności wyłączające winę | str. 338
5.3.1. Niepoczytalność | str. 338
5.3.2. Błąd co do znamienia czynu zabronionego (błąd co do faktu) | str. 339
5.3.3. Nieświadomość bezprawności czynu (błąd co do prawa) | str. 340
5.3.4. Błąd co do kontratypu lub okoliczności wyłączającej winę | str. 340
5.3.5. Rozkaz przełożonego | str. 340
6. Zbieg przestępstw i przepisów ustawy | str. 341
6.1. Zbieg przestępstw | str. 341
6.2. Zbieg przepisów ustawy | str. 343
7. Środki reakcji prawnokarnej i ich stosowanie | str. 343
7.1. Uwagi wstępne. Pojęcie kary | str. 343
7.2. System i katalog kar | str. 344
7.2.1. Kara grzywny | str. 345
7.2.2. Kara ograniczenia wolności | str. 346
7.2.3. Kara pozbawienia wolności | str. 347
7.2.4. Kara 25 lat pozbawienia wolności i kara dożywotniego pozbawienia wolności | str. 348
7.3. Środki karne | str. 348
7.3.1. Uwagi ogólne | str. 348
7.3.2. Pozbawienie praw publicznych | str. 349
7.3.3. Zakaz zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej | str. 349
7.3.4. Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi | str. 350
7.3.5. Zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu. Nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym | str. 350
7.3.6. Zakaz wstępu na imprezę masową | str. 351
7.3.7. Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych | str. 351
7.3.8. Zakaz prowadzenia pojazdów | str. 352
7.3.9. Świadczenie pieniężne | str. 353
7.3.10. Podanie wyroku do publicznej wiadomości | str. 353
7.4. Przepadek i środki kompensacyjne | str. 353
7.4.1. Uwagi ogólne | str. 353
7.4.2. Przepadek przedmiotów i korzyści pochodzących z przestępstwa | str. 354
7.4.3. Obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę | str. 355
7.4.4. Nawiązka | str. 355
7.5. Środki probacyjne (związane z poddaniem sprawcy próbie) | str. 356
7.5.1. Uwagi wstępne | str. 356
7.5.2. Warunkowe umorzenie postępowania karnego | str. 357
7.5.3. Warunkowe zawieszenie wykonania kary | str. 358
7.5.4. Warunkowe przedterminowe zwolnienie | str. 360
7.6. Sądowy wymiar kary | str. 362
7.6.1. Uwagi ogólne | str. 362
7.6.2. Zasady i dyrektywy sądowego wymiaru kary | str. 362
7.6.3. Nadzwyczajne złagodzenie kary | str. 363
7.6.4. Odstąpienie od wymierzenia kary | str. 364
7.6.5. Nadzwyczajne obostrzenie wymiaru kary | str. 364
7.7. Środki zabezpieczające | str. 366
7.7.1. Uwagi wstępne | str. 366
7.7.2. Nowa regulacja środków zabezpieczających | str. 366
7.7.3. Środki karne orzekane tytułem środka zabezpieczającego | str. 369
8. Przedawnienie. Zatarcie skazania | str. 369
8.1. Przedawnienie | str. 369
8.2. Zatarcie skazania | str. 371
Literatura | str. 373

ROZDZIAŁ VI
ELEMENTY PRAWA PRACY | str. 375
1. Pojęcie, przedmiot i ogólne właściwości prawa pracy | str. 375
2. Podstawowe zasady prawa pracy | str. 379
2.1. Zasada wolności wyboru pracy | str. 379
2.2. Zasada autonomii i zgodności woli stron stosunku pracy | str. 379
2.3. Obowiązek pracodawcy szanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika | str. 380
2.4. Zasada równego traktowania w zatrudnieniu | str. 380
2.5. Zasada uprzywilejowania pracowników | str. 382
3. Źródła prawa pracy | str. 383
3.1. Ogólna charakterystyka. Hierarchia źródeł prawa pracy | str. 383
3.2. Kodeks pracy | str. 386
3.3. Układy zbiorowe pracy | str. 387
3.3.1. Strony i treść układów zbiorowych pracy | str. 387
3.3.2. Reprezentatywne organizacje związkowe | str. 387
3.3.3. Ograniczenie zakresu podmiotowego i przedmiotowego oraz wymagania formalne dotyczące nawiązania i rozwiązania układu zbiorowego pracy | str. 388
3.3.4. Modyfikacja treści i zakresu obowiązywania układu zbiorowego pracy | str. 389
3.3.5. Układ zbiorowy pracy a umowa o pracę | str. 390
3.4. Regulaminy zakładowe | str. 391
3.4.1. Regulamin pracy | str. 391
3.4.2. Regulamin wynagradzania | str. 392
4. Stosunek pracy | str. 393
4.1. Pojęcie stosunku pracy | str. 393
4.2. Strony stosunku pracy | str. 394
4.3. Treść stosunku pracy | str. 396
4.4. Podstawy stosunku pracy. Umowa o pracę | str. 396
4.5. Ustanie umowy o pracę | str. 399
4.5.1. Wygaśnięcie umowy o pracę | str. 400
4.5.2. Wypowiedzenie umowy o pracę | str. 400
4.5.3. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia | str. 402
4.6. Zmiana umowy o pracę | str. 403
4.7. Sankcje niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę (stwierdzenia jej wygaśnięcia) | str. 404
4.8. Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru i mianowania | str. 405
5. Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia związane z pracą | str. 407
5.1. Pojęcie, zasady, metody i składniki wynagrodzenia za pracę | str. 407
5.1.1. Pojęcie wynagrodzenia | str. 407
5.1.2. Zasady wynagradzania | str. 409
5.1.3. Metody płac | str. 410
5.1.4. Składniki wynagrodzenia | str. 410
5.2. Ochrona wynagrodzenia za pracę | str. 410
5.3. Inne świadczenia związane z pracą | str. 412
6. Czas pracy | str. 413
6.1. Pojęcie czasu pracy. Podstawowy czas pracy | str. 413
6.2. Systemy czasu pracy | str. 415
6.3. Praca w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz w niedziele i święta | str. 417
7. Obowiązki pracodawcy i pracownika oraz ich odpowiedzialność | str. 419
7.1. Obowiązki pracodawcy | str. 419
7.2. Obowiązki pracownika | str. 420
7.3. Odpowiedzialność pracownika i pracodawcy | str. 421
7.3.1. Rodzaje odpowiedzialności pracownika | str. 422
7.3.2. Odpowiedzialność porządkowa | str. 423
7.3.3. Odpowiedzialność materialna | str. 424
7.3.4. Odpowiedzialność pracodawcy | str. 425
Literatura | str. 427

ROZDZIAŁ VII
PODSTAWY WIEDZY O PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ | str. 428
1. Proces integracji europejskiej: rozwój, koncepcje, formy prawne | str. 428
1.1. Od Wspólnot do Unii Europejskiej | str. 428
1.2. Koncepcje integracji europejskiej | str. 431
1.3. Unia Europejska jako organizacja międzynarodowa | str. 433
1.3.1. Pojęcie organizacji międzynarodowej | str. 433
1.3.2. Charakter prawny Unii Europejskiej | str. 434
1.4. Elastyczność procesu integracji a problem jej fragmentacji | str. 436
2. Ustanowienie, charakter prawny i struktura Unii Europejskiej | str. 438
2.1. Ustanowienie Unii Europejskiej | str. 438
2.2. Charakter prawny Unii Europejskiej i jej struktura po wejściu w życie Traktatu z Lizbony | str. 440
2.3. Wspólne wartości i cele Unii Europejskiej | str. 441
2.4. Członkostwo w Unii Europejskiej | str. 443
2.4.1. Zwiększanie się liczby państw członkowskich - proces rozszerzenia | str. 443
2.4.2. Wystąpienie z Unii Europejskiej | str. 443
2.4.3. Możliwość wykluczenia z Unii Europejskiej | str. 445
2.4.4. Zawieszenie w prawach państwa członkowskiego ze względu na naruszenie zasady praworządności | str. 446
2.5. Możliwość rozwiązania Unii Europejskiej | str. 447
2.6. Terytorialny zakres obowiązywania Traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej | str. 448
3. Zasady ustrojowe Unii Europejskiej | str. 449
3.1. Państwa członkowskie - "władcy Traktatów" | str. 449
3.2. Zasada kompetencji powierzonych (przyznanych) | str. 449
3.3. Zakres kompetencji powierzonych Unii Europejskiej - rodzaje kompetencji Unii Europejskiej | str. 450
3.4. Wzmocniona współpraca | str. 453
3.5. Zasada lojalności | str. 454
3.6. Zasada pomocniczości | str. 454
3.7. Zasada proporcjonalności | str. 455
3.8. Zasada zakazu dyskryminacji | str. 456
3.9. Zasada zakazu ograniczeń | str. 457
3.10. Zbliżenie prawa krajowego państw członkowskich (harmonizacja prawa) | str. 458
4. System instytucjonalny Unii Europejskiej | str. 459
4.1. Rozwój systemu instytucjonalnego Unii Europejskiej | str. 459
4.2. Instytucje i organy Unii Europejskiej oraz zasady ich funkcjonowania | str. 460
4.3. Poszczególne instytucje Unii Europejskiej | str. 461
4.3.1. Parlament Europejski | str. 461
4.3.2. Rada Europejska | str. 463
4.3.3. Rada Unii Europejskiej | str. 464
4.3.4. Komisja Europejska | str. 467
4.3.5. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej | str. 468
4.3.6. Europejski Bank Centralny | str. 468
4.3.7. Trybunał Obrachunkowy | str. 469
4.4. Wybrane organy i agencje | str. 469
5. Struktura prawa Unii Europejskiej i jego źródła | str. 470
5.1. Struktura prawa Unii Europejskiej | str. 470
5.2. Unijne prawo pierwotne | str. 471
5.2.1. Traktaty rewizyjne i tzw. procedura kładki | str. 471
5.2.2. Traktaty akcesyjne | str. 474
5.2.3. Zasady ogólne prawa unijnego | str. 475
5.2.4. Umowy międzynarodowe Unii Europejskiej z państwami trzecimi lub organizacjami międzynarodowymi | str. 475
5.3. Unijne prawo pochodne | str. 477
5.3.1. Rodzaje aktów prawa pochodnego | str. 477
5.3.2. Kategorie aktów unijnego prawa pochodnego i procedury ich uchwalania | str. 478
5.3.2.1. Akty ustawodawcze | str. 478
5.3.2.2. Akty nieustawodawcze | str. 481
5.4. Rola parlamentów narodowych państw członkowskich | str. 482
6. Prawo Unii Europejskiej a prawo krajowe państw członkowskich | str. 483
6.1. Zasady wykonywania prawa unijnego | str. 483
6.2. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego wobec prawa krajowego państw członkowskich | str. 484
6.3. Zasada skutku bezpośredniego prawa unijnego | str. 485
6.4. Prawo Unii Europejskiej a prawo polskie w świetle postanowień Konstytucji RP z 1997 r. | str. 486
6.4.1. Podstawa prawna przystąpienia Polski do Unii Europejskiej | str. 486
6.4.2. Procedura związania się przez Polskę traktatem akcesyjnym i traktami rewizyjnymi | str. 487
6.4.3. Pierwszeństwo prawa unijnego wobec prawa polskiego | str. 489
6.4.4. Problem nowelizacji Konstytucji RP w związku z członkostwem w Unii Europejskiej | str. 490
7. System ochrony prawnej w Unii Europejskiej | str. 490
7.1. Struktura sądów unijnych | str. 490
7.2. Właściwość sądów unijnych | str. 492
7.2.1. Jurysdykcja w sprawach spornych | str. 492
7.2.2. Jurysdykcja w sprawach niespornych | str. 493
7.3. Zakres właściwości poszczególnych sądów unijnych | str. 494
8. Obywatel Unii i ochrona praw podstawowych w Unii Europejskiej | str. 495
8.1. Obywatel Unii Europejskiej | str. 495
8.1.1. Umacnianie statusu jednostki w ramach procesu integracji europejskiej | str. 495
8.1.2. Definicja obywatelstwa Unii Europejskiej | str. 495
8.1.3. Status i uprawnienia obywatela Unii Europejskiej | str. 496
8.1.4. Obywatele Unii Europejskiej a jej legitymacja demokratyczna | str. 496
8.1.5. Uprawnienia obywatela Unii Europejskiej | str. 497
8.2. Ochrona praw podstawowych w Unii Europejskiej | str. 499
8.2.1. Ochrona praw podstawowych jako zasad ogólnych prawa unijnego | str. 499
8.2.2. Umocnienie ochrony praw podstawowych na mocy Traktatu z Lizbony | str. 500
9. Rynek wewnętrzny, polityki i działania wewnętrzne Unii Europejskiej | str. 503
9.1. Pojęcie i struktura unijnego rynku wewnętrznego | str. 503
9.2. Swobody unijnego rynku wewnętrznego | str. 504
9.3. Polityki wspólne i polityki unijne | str. 507
9.4. Wspólne reguły konkurencji Unii Europejskiej | str. 509
9.5. Unia Gospodarcza i Walutowa | str. 511
9.6. Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej | str. 514
10. Podstawy prawne stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej | str. 517
10.1. Pojęcie stosunków zewnętrznych Unii Europejskiej 517
10.2. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa | str. 518
10.2.1. Rozwój wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa | str. 518
10.2.2. Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa po wejściu w życie Traktatu z Lizbony | str. 521
10.3. Europejska polityka sąsiedztwa | str. 527
10.4. Struktura i podstawy prawne działań zewnętrznych Unii | str. 528
Literatura | str. 532

SKOROWIDZ PRZEDMIOTOWY | str. 535