SŁOWO WSTĘPNE | str. 25

ROZDZIAŁ 1
Pojęcie europejskiego prawa pracy | str. 27
1.1. Prawo pracy Rady Europy i prawo pracy Unii Europejskiej | str. 27
1.2. Uwagi terminologiczne i próba definicji | str. 33
1.3. Charakter prawny aktów prawa europejskiego | str. 35
1.4. Hierarchia źródeł prawa europejskiego | str. 38

ROZDZIAŁ 2
Funkcje europejskiego prawa pracy | str. 41
2.1. Pojęcie funkcji prawa pracy i ich znaczenie dla analizy systemu normatywnego | str. 41
2.2. Systemowe usytuowanie europejskiego prawa pracy i jego funkcja integracyjna | str. 46
2.3. Ochronna funkcja europejskiego prawa pracy | str. 52
2.4. Funkcja organizacyjna europejskiego prawa pracy | str. 62
2.5. Funkcja rozdzielcza (dystrybutywna) europejskiego prawa pracy | str. 65
2.6. Funkcja wychowawcza | str. 66

ROZDZIAŁ 3
Geneza i ewolucja europejskiego prawa pracy | str. 68
3.1. Unia Europejska | str. 68
3.1.1. Uwagi wstępne | str. 68
3.1.2. Traktaty rzymskie | str. 69
3.1.3. Program akcji społecznej z 1972 r. | str. 74
3.1.4. Jednolity Akt Europejski | str. 75
3.1.5. Program Akcji Społecznej z 1989 r. | str. 78
3.1.6. Traktat z Maastricht i Porozumienie w sprawie polityki społecznej | str. 79
3.1.7. Traktat z Amsterdamu | str. 83
3.1.8. Traktat z Nicei i Karta praw podstawowych Unii Europejskiej | str. 86
3.1.9. Zielona Księga z 2006 r. oraz Odnowiona agenda społeczna z 2008 r. | str. 88
3.1.10. Traktat z Lizbony (w kontekście wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej) | str. 89
3.2. Rada Europy | str. 90
3.2.1. Uwagi wstępne | str. 90
3.2.2. Kodyfikacja prawa pracy Rady Europy w ramach procesu kodyfikacji europejskiego prawa socjalnego | str. 91

ROZDZIAŁ 4
Źródła europejskiego prawa pracy | str. 97
4.1. Unia Europejska | str. 97
4.1.1. Wstęp | str. 97
4.1.2. Pierwotne prawo pracy Unii Europejskiej | str. 97
4.1.2.1. Uwagi wstępne | str. 97
4.1.2.2. Podstawowe swobody Unii Europejskiej | str. 98
4.1.2.3. Zakazy dyskryminacji | str. 103
4.1.2.4. Normy kompetencyjne będące podstawą stanowienia przepisów prawa pracy | str. 105
4.1.2.5. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej | str. 105
4.1.2.6. Wspólnotowa Karta Socjalnych Praw Podstawowych Pracowników | str. 108
4.1.2.7. Ogólne zasady prawa | str. 110
4.1.3. Wtórne prawo pracy Unii Europejskiej | str. 111
4.1.4. Umowy międzynarodowe | str. 115
4.1.5. Umowy zbiorowe | str. 115
4.2. Rada Europy | str. 117
4.2.1. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności | str. 117
4.2.1.1. Uwagi wstępne | str. 117
4.2.1.2. Prawa socjalne związane z prawami pracowniczymi w postanowieniach Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności | str. 120
4.2.1.3. Prawa socjalne związane z prawami pracowniczymi w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | str. 123
4.2.1.3.1. Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej | str. 123
4.2.1.3.2. Dostęp do zatrudnienia i awansu | str. 124
4.2.1.3.3. Prawo do słusznej płacy | str. 125
4.2.1.3.4. Poszanowanie życia prywatnego pracownika | str. 126
4.2.1.3.5. Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu | str. 127
4.2.1.3.6. Wolność stowarzyszania się | str. 128
4.2.2. Europejska Karta Społeczna | str. 129
4.2.2.1. System Europejskiej Karty Społecznej | str. 129
4.2.2.2. Kategorie praw chronionych w systemie Europejskiej Karty Społecznej | str. 132
4.2.2.3. Charakter i zakres zobowiązań państw-stron w systemie Europejskiej Karty Społecznej | str. 135
4.2.3. Inne źródła europejskiego prawa pracy w ramach Rady Europy | str. 139
4.2.3.1. Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego | str. 139
4.2.3.2. Inne konwencje Rady Europy o charakterze koordynacyjnym | str. 141

ROZDZIAŁ 5
Stanowienie prawa pracy w Unii Europejskiej | str. 145
5.1. Ogólne zagadnienia dotyczące kompetencji w zakresie stanowienia prawa, ze szczególnym uwzględnieniem prawa pracy | str. 145
5.2. Stanowienie europejskiego prawa pracy w ramach kształtowania polityki społecznej (art. 153 TFUE) | str. 148
5.2.1. Kompetencja w zakresie wspierania i uzupełniania działań państw członkowskich – uwagi wstępne | str. 148
5.2.2. Przedmiot kompetencji dotyczącej wspierania i uzupełniania działań państw członkowskich | str. 149
5.2.3. Podmioty kompetencji oraz środki | str. 152
5.2.4. Postępowanie w przedmiocie wykonania kompetencji | str. 153
5.2.5. Udział partnerów społecznych w wykonywaniu dyrektyw wydanych na podstawie kompetencji z art. 153 TFUE | str. 154
5.3. Udział partnerów społecznych w stanowieniu przepisów prawa pracy | str. 154
5.4. Pozostałe kompetencje w zakresie stanowienia europejskiego prawa pracy | str. 158

ROZDZIAŁ 6
Stosowanie europejskiego prawa pracy | str. 160
6.1. Stosowanie postanowień prawa Rady Europy | str. 160
6.1.1. Charakter prawny norm prawa pracy stanowionych w ramach systemu Rady Europy | str. 160
6.1.2. Europejski Komitet Praw Społecznych jako najważniejszy organ stosujący postanowienia Europejskiej Karty Społecznej i zrewidowanej Europejskiej Karty Społecznej | str. 161
6.2. Stosowanie prawa Unii Europejskiej | str. 167
6.2.1. Zasady stosowania prawa Unii Europejskiej | str. 167
6.2.2. Zasada pierwszeństwa stosowania prawa unijnego przed prawem państw członkowskich | str. 169
6.2.3. Zasada równości (zakazu dyskryminacji) | str. 170
6.2.4. Zasada proporcjonalności | str. 170
6.2.5. Zasada efektywności | str. 172
6.2.6. Zasada ochrony praw podstawowych | str. 173
6.2.7. Reguły interpretacyjne w toku stosowania przepisów prawa unijnego | str. 174
6.2.8. Trybunał Sprawiedliwości jako najważniejszy podmiot odpowiedzialny za stosowanie prawa Unii Europejskiej | str. 177

ROZDZIAŁ 7
Wolność pracy a prawo do pracy | str. 181
7.1. Uwagi wstępne | str. 181
7.2. Prawo Rady Europy | str. 186
7.2.1. Część I pkt 1 EKS | str. 186
7.2.2. Prawo do pracy z art. 1 EKS – uwagi wstępne | str. 187
7.2.3. Zobowiązanie do prowadzenia polityki zatrudnienia (art. 1 pkt 1 EKS) | str. 188
7.2.4. Prawo do zarabiania na życie przez pracę swobodnie wybraną (art. 1 pkt 2 EKS) | str. 189
7.2.4.1. Uwagi wstępne | str. 189
7.2.4.2. Zakaz dyskryminacji | str. 190
7.2.4.3. Zakaz pracy przymusowej lub obowiązkowej | str. 192
7.2.4.4. Zawieszenie i ograniczenie prawa do zarabiania na życie przez pracę swobodnie wybraną | str. 198
7.2.5. Prawo dostępu do bezpłatnych służb zatrudnienia (art. 1 pkt 3 EKS) | str. 199
7.2.6. Obowiązek zapewnienia lub popierania odpowiedniego poradnictwa zawodowego, szkolenia i readaptacji zawodowej (art. 1 pkt 4 EKS) | str. 201
7.3. Prawo Unii Europejskiej | str. 203
7.3.1. Wolność wyboru zawodu i prawo do podejmowania pracy (art. 15 ust. 1 KPP) | str. 203
7.3.2. Zakaz pracy przymusowej lub obowiązkowej | str. 214
7.3.3. Swoboda przepływu pracowników | str. 215
7.3.3.1. Swoboda przepływu pracowników (art. 45 ust. 1 TFUE) | str. 215
7.3.3.2. Swoboda poszukiwania zatrudnienia, wykonywania pracy, korzystania z prawa przedsiębiorczości oraz świadczenia usług w każdym państwie członkowskim (art. 15 ust. 2 KPP) | str. 216
7.3.4. Prawo obywateli państw trzecich do takich samych warunków pracy, z jakich korzystają obywatele Unii (art. 15 ust. 3 KPP) | str. 217
7.3.5. Prawo dostępu do pośrednictwa pracy (art. 29 KPP) | str. 219
7.3.6. Ochrona w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia z pracy (art. 30 KPP) | str. 222

ROZDZIAŁ 8
Swoboda przepływu pracowników | str. 227
8.1. Uwagi wstępne | str. 227
8.2. Prawo Rady Europy | str. 230
8.3. Prawo Unii Europejskiej | str. 237
8.3.1. Zakres podmiotowy swobody przepływu pracowników | str. 237
8.3.1.1. Pojęcie „pracownik” w rozumieniu art. 45 TFUE | str. 237
8.3.1.2. Członkowie rodziny | str. 240
8.3.1.3. Pracodawcy i agencje zatrudnienia | str. 242
8.3.2. Gwarancje swobody przepływu pracowników | str. 243
8.3.2.1. Zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową | str. 243
8.3.2.2. Zakaz stosowania regulacji utrudniającej lub zniechęcającej obywateli Unii Europejskiej do skorzystania ze swobody przepływu pracowników | str. 250
8.3.2.3. Adresaci nakazu równego traktowania | str. 253
8.3.2.4. Zakaz dyskryminacji członków rodziny pracownika | str. 254
8.3.2.5. Środki ułatwiające korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników | str. 256
8.3.3. Szczególne prawa dotyczące swobody przepływu pracowników (art. 45 ust. 3 TFUE) | str. 257
8.3.3.1. Prawo ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy | str. 257
8.3.3.2. Prawo swobodnego przemieszczania się po terytorium państw członkowskich w celu ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy oraz podjęcia pracy | str. 259
8.3.3.3. Prawo przebywania w jednym z państw członkowskich w celu podjęcia tam pracy | str. 261
8.3.3.4. Prawo pozostawania na terytorium państwa członkowskiego po ustaniu zatrudnienia | str. 263
8.3.3.5. Ograniczenia praw z art. 45 ust. 3 TFUE uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego | str. 267
8.3.4. Zatrudnienie w administracji publicznej | str. 271
8.3.5. Instrumenty prawne wspierające swobodę przepływu pracowników | str. 273
8.3.5.1. Europejska sieć EURES | str. 273
8.3.5.2. Uznawanie kwalifikacji zawodowych | str. 275
8.3.5.3. Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego | str. 278
8.4. Implementacja standardów europejskich do polskiego systemu prawa pracy | str. 279

ROZDZIAŁ 9
Delegowanie pracowników a migracja pracowników w ramach świadczenia usług | str. 281
9.1. Fundamentalne swobody związane z przemieszczaniem się osób (swobody osobowe) | str. 281
9.2. Delegowanie pracowników jako jedna z fundamentalnych swobód jednolitego rynku (pracownicy migrujący a pracownicy delegowani) | str. 282
9.3. Stan prawny | str. 285
9.3.1. Cel wydania dyrektywy 96/71/WE | str. 285
9.3.2. Dyrektywa 2014/67/UE | str. 287
9.4. Podstawa prawna uregulowania statusu pracowników delegowanych – dwa modele delegowania w oparciu o czynniki konkurencji | str. 289
9.5. Zakres i legalne definicje | str. 292
9.5.1. Pojęcie przedsiębiorstwa delegującego | str. 292
9.5.2. Wyłączenia | str. 292
9.5.3. Pojęcie pracownika delegowanego | str. 295
9.5.4. Rzeczywista więź stosunku pracy | str. 297
9.6. Konstrukcja prawna delegowania | str. 299
9.6.1. Podstawowe formy delegowania | str. 299
9.6.2. Przesłanki prawidłowego delegowania | str. 300
9.6.3. Dwa modele delegowania w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości | str. 302
9.7. Warunki zatrudnienia pracowników delegowanych | str. 307
9.7.1. Źródła regulacji warunków pracy oraz zastosowanie układów zbiorowych pracy do pracowników delegowanych | str. 307
9.7.2. Normy wymuszające swoje zastosowanie | str. 309
9.7.3. Środki kontroli i wzmacniające | str. 312
9.8. Implementacja | str. 315

ROZDZIAŁ 10
Obowiązek informowania pracowników o warunkach umowy o pracę (stosunku pracy) | str. 318
10.1. Prawo pierwotne | str. 318
10.2. Prawo wtórne – dyrektywa 91/533/EWG | str. 323
10.2.1. Zakres podmiotowy obowiązku informacyjnego i jego dopuszczalne ograniczenia | str. 323
10.2.2. Rodzaje informacji przekazywanych pracownikom podlegającym dyrektywie | str. 330
10.2.3. Sposób i termin realizacji obowiązku informacyjnego wynikającego z dyrektywy | str. 336
10.2.4. Skutki niedopełnienia lub niewłaściwego dopełnienia obowiązków wskazanych w dyrektywie | str. 339
10.2.5. Implementacja w prawie polskim | str. 346

ROZDZIAŁ 11
Nietypowe stosunki pracy | str. 353
11.1. Prawo pierwotne | str. 353
11.2. Prawo wtórne | str. 359
11.2.1. Umowa o pracę na czas określony – dyrektywa 99/70/WE | str. 359
11.2.1.1. Cel i zakres dyrektywy | str. 359
11.2.1.2. Zakaz dyskryminacji pracowników zatrudnionych na czas określony | str. 361
11.2.1.3. Zapobieganie nadużyciom w stosowaniu umów / stosunku pracy na czas określony | str. 366
11.2.1.4. Obowiązki informacyjne pracodawcy | str. 371
11.2.1.5. Wprowadzanie w życie porozumienia ramowego w państwach członkowskich | str. 372
11.2.1.6. Implementacja dyrektywy 99/70/WE do polskiego porządku prawnego | str. 374
11.2.2. Praca tymczasowa – dyrektywa 2008/104/WE | str. 377
11.2.2.1. Cel i zakres zastosowania dyrektywy | str. 377
11.2.2.2. Zatrudnienie i warunki pracy pracowników tymczasowych | str. 381
11.2.2.3. Zasada równego traktowania pracowników tymczasowych | str. 382
11.2.2.4. Dostęp do zatrudnienia, pomieszczeń pracowniczych i kształcenia zawodowego | str. 385
11.2.2.5. Reprezentacja pracowników tymczasowych i obowiązek informacyjny przedsiębiorstwa użytkownika wobec przedstawicieli pracowników | str. 387
11.2.2.6. Obowiązki państw członkowskich w związku z wdrożeniem dyrektywy do wewnętrznych porządków prawnych | str. 388
11.3. Implementacja dyrektywy 2008/104/WE do polskiego porządku prawnego | str. 389

ROZDZIAŁ 12
Przejście przedsiębiorstwa, zakładu lub ich części | str. 393
12.1. Cel i zakres regulacji prawnej przejścia przedsiębiorstwa lub zakładu | str. 393
12.2. Podmiotowy zakres stosowania dyrektywy 2001/23/WE | str. 397
12.3. Pojęcie przejścia przedsiębiorstwa, zakładu lub ich części | str. 403
12.3.1. Uwagi wstępne | str. 403
12.3.2. Przejście jako zdarzenie faktyczne | str. 404
12.3.3. Prawny element przejścia | str. 413
12.4. Automatyzm prawny skutków transferu | str. 419
12.5. Prawa i obowiązki objęte transferem | str. 424
12.5.1. Uwagi wstępne | str. 424
12.5.2. Warunki zatrudnienia wynikające z porozumień zbiorowych | str. 426
12.5.3. Zakres przedmiotowy praw i obowiązków objętych zasadą kontynuacji | str. 429
12.6. Dopuszczalność rozwiązania stosunku pracy i zmiany warunków zatrudnienia w związku z transferem | str. 433
12.7. Transfer w związku z postępowaniem upadłościowym | str. 437
12.8. Skutki prawne transferu w zbiorowych stosunkach pracy | str. 442

ROZDZIAŁ 13
Zasady równego traktowania i zakazu dyskryminacji | str. 450
13.1. Uwagi wstępne | str. 450
13.2. Zasady równego traktowania i zakazu dyskryminacji na gruncie regulacji prawnych Rady Europy | str. 450
13.3. Zasady równego traktowania i zakazu dyskryminacji w prawie Unii Europejskiej | str. 458
13.3.1. Uwagi wstępne | str. 458
13.3.2. Koncepcje zasady równości i niedyskryminacji na gruncie prawa Unii Europejskiej | str. 462
13.3.3. Formy dyskryminacji | str. 465
13.3.3.1. Wstęp | str. 465
13.3.3.2. Dyskryminacja bezpośrednia | str. 465
13.3.3.3. Dyskryminacja pośrednia | str. 468
13.3.3.4. Molestowanie | str. 472
13.3.4. Polecenie dyskryminacji | str. 473
13.4. Prawnie zabronione kryteria różnicowania | str. 473
13.5. Zakres podmiotowy zakazu dyskryminacji na gruncie prawa unijnego | str. 479
13.6. Zakres przedmiotowy zakazu dyskryminacji na gruncie prawa unijnego | str. 481
13.7. Zakaz dyskryminacji ze względu na wynagrodzenie na gruncie prawa unijnego | str. 484
13.8. Kontratypy zakazu dyskryminacji na gruncie prawa unijnego | str. 489
13.9. Racjonalne usprawnienia dla osób z niepełnosprawnościami | str. 497
13.10. Środki ochrony przed dyskryminacją na gruncie prawa unijnego | str. 498
13.11. Ocena implementacji postanowień antydyskryminacyjnych do prawa polskiego | str. 502

ROZDZIAŁ 14
Wynagradzanie pracowników | str. 505
14.1. Uwagi wstępne | str. 505
14.2. Prawo do wynagrodzenia za pracę w dokumentach normatywnych Rady Europy | str. 508
14.2.1. Postanowienia Europejskiej Karty Społecznej | str. 508
14.2.2. „Godziwy poziom życia” | str. 512
14.2.3. Miara godziwego poziomu życia | str. 513
14.2.4. „Godziwość” wynagrodzenia w prawie polskim | str. 516
14.2.5. Zwiększone wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych | str. 518
14.2.6. Prawo mężczyzn i kobiet do równego wynagrodzenia za pracę | str. 519
14.2.7. Potrącenie z wynagrodzenia za pracę | str. 521
14.3. Pozostałe konwencje Rady Europy | str. 522
14.4. Wynagrodzenie za pracę w przepisach Unii Europejskiej | str. 524
14.4.1. Uwagi wstępne | str. 524
14.4.2. Prawo do wynagrodzenia a swoboda przepływu pracowników | str. 525
14.4.2.1. Prawo traktatowe | str. 525
14.4.2.2. Prawo wtórne | str. 526
14.4.2.3. Pojęcie „minimalna stawka wynagrodzenia” w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości | str. 528
14.4.3. Prawo do równych zasad wynagradzania zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy | str. 532
14.4.4. Zasada równości wynagrodzeń kobiet i mężczyzn | str. 534
14.4.4.1. Podstawa prawna zasady (prawo pierwotne) | str. 534
14.4.4.2. Definicja wynagrodzenia | str. 535
14.4.4.3. Praca jednakowa i praca takiej samej wartości | str. 539
14.4.4.4. Prawo do równego wynagrodzenia (prawo wtórne) | str. 544
14.5. Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników | str. 546
14.6. Prawo do wynagrodzenia w innych dokumentach Unii Europejskiej (zalecenia Komisji Europejskiej) | str. 548

ROZDZIAŁ 15
Czas pracy | str. 554
15.1. Uwagi wstępne | str. 554
15.2. Czas pracy w Europejskiej Karcie Społecznej | str. 555
15.3. Czas pracy w prawie pierwotnym Unii Europejskiej | str. 557
15.4. Czas pracy w prawie wtórnym Unii Europejskiej | str. 558
15.4.1. Rozwój regulacji europejskich z zakresu czasu pracy | str. 558
15.4.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy dyrektywy 2003/88/WE | str. 564
15.5. Pojęcie czasu pracy w prawie Unii Europejskiej | str. 569
15.6. Pojęcia związane z czasem pracy | str. 577
15.7. Okresy odpoczynku w prawie Unii Europejskiej | str. 578
15.8. Maksymalny wymiar czasu pracy w przepisach Unii Europejskiej | str. 581
15.9. Praca w porze nocnej | str. 585
15.10. Praca w niepełnym wymiarze czasu | str. 588
15.11. Szczególne regulacje czasu pracy | str. 590
15.11.1. Uwagi wstępne | str. 590
15.11.2. Czas pracy rybaków i marynarzy | str. 591
15.11.3. Czas pracy personelu lotniczego | str. 592
15.11.4. Czas pracy kierowców | str. 594
15.12. Podsumowanie | str. 598

ROZDZIAŁ 16
Ochrona zatrudnienia kierowców | str. 601
16.1. Uwagi wstępne | str. 601
16.2. Aspekty ogólnoteoretyczne zatrudnienia w sektorze transportu drogowego | str. 602
16.3. Prawna regulacja zatrudnienia kierowców w prawie unijnym – uwagi wstępne | str. 605
16.4. Czas pracy, przerwy i okresy odpoczynku kierowców w prawie unijnym | str. 607
16.4.1. Źródła regulacji czasu pracy, przerw i okresów odpoczynku
kierowców w prawie unijnym | str. 607
16.4.2. Zakres regulacji rozporządzenia nr 561/2006 | str. 608
16.4.3. Odpoczynek dobowy i tygodniowy przysługujący kierowcom wykonującym przewozy pojazdami podlegającymi przepisom rozporządzenia nr 561/2006 | str. 613
16.4.4. Przerwy w prowadzeniu pojazdu przysługujące kierowcom wykonującym przewozy pojazdami podlegającymi przepisom rozporządzenia nr 561/2006 | str. 616
16.4.5. Dobowy i tygodniowy czas prowadzenia pojazdu | str. 618
16.4.6. Zakres podmiotowy i przedmiotowy dyrektywy 2002/15/WE | str. 620
16.5. Zatrudnienie kierowców w sektorze transportu międzynarodowego a normy kolizyjne prawa prywatnego | str. 626
16.6. Zatrudnienie kierowców w sektorze transportu międzynarodowego a prawodawstwo w przedmiocie delegowania pracowników | str. 630
16.7. Podsumowanie | str. 634

ROZDZIAŁ 17
Prawo do wypoczynku | str. 636
17.1. Źródła prawa do wypoczynku w europejskim prawie pracy | str. 636
17.1.1. Akty prawne Unii Europejskiej i inne dokumenty dotyczące prawa do wypoczynku | str. 636
17.1.1.1. Prawo pierwotne i inne dokumenty | str. 636
17.1.1.2. Prawo wtórne | str. 637
17.1.2. Znaczenie prawodawstwa Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Europejskiej Karty Socjalnej Rady Europy dla rozwoju i określenia treści prawa do wypoczynku w regulacjach unijnych | str. 643
17.1.3. Wpływ europejskiego prawa pracy na krajowe porządki prawne w obszarze prawa do wypoczynku – rola dyrektyw dotyczących prawa do wypoczynku | str. 646
17.2. Cele i zasady europejskiego prawa pracy w zakresie regulacji prawa do wypoczynku | str. 649
17.3. Prawo do wypoczynku w europejskim prawie pracy – istota i pojęcie | str. 657
17.3.1. Ujęcie negatywne – normatywne | str. 657
17.3.2. Ujęcie pozytywne – doktrynalne | str. 660
17.3.3. Czas pracy a okres odpoczynku – problem dychotomii pojęć | str. 661
17.4. Uprawnienia związane z realizacją prawa do wypoczynku w europejskim prawie pracy | str. 663
17.4.1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy regulacji zawartej w dyrektywie 2003/88/WE | str. 663
17.4.2. Przerwa na odpoczynek | str. 666
17.4.3. Minimalny dobowy odpoczynek | str. 669
17.4.4. Minimalny tygodniowy okres odpoczynku | str. 671
17.4.5. Coroczny płatny urlop wypoczynkowy | str. 672
17.4.6. Odstępstwa i wyjątki od stosowania minimalnych gwarancji w zakresie prawa do wypoczynku | str. 679

ROZDZIAŁ 18
Ochrona kobiet i rodzicielstwa | str. 684
18.1. Uwagi wstępne | str. 684
18.2. Europejska Karta Społeczna | str. 685
18.3. Dyrektywy Unii Europejskiej | str. 688
18.3.1. Uwagi wstępne | str. 688
18.3.2. Dyrektywa 92/85/EWG | str. 688
18.3.3. Dyrektywa 2010/18/UE | str. 701
18.3.4. Dyrektywa 2006/54/WE | str. 709
18.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (art. 33 ust. 2) | str. 712
18.5. Regulacje polskie | str. 714

ROZDZIAŁ 19
Ochrona pracy młodocianych i dzieci | str. 723
19.1. Praca ludzi młodych w Europie | str. 723
19.2. Prawo dzieci i młodocianych do ochrony według art. 7 EKS/ZEKS | str. 725
19.2.1. Uwagi wstępne | str. 725
19.2.2. Minimalny wiek dopuszczenia do pracy | str. 727
19.2.3. Realizacja prawa do nauki | str. 730
19.2.4. Czas pracy pracowników młodocianych | str. 732
19.2.5. Prawo do godziwego wynagrodzenia | str. 733
19.2.6. Prawo do urlopu wypoczynkowego | str. 735
19.2.7. Badania lekarskie | str. 735
19.2.8. Ochrona przed zagrożeniami fizycznymi i moralnymi | str. 736
19.3. Dyrektywa 94/33/WE | str. 737
19.3.1. Uwagi wstępne | str. 737
19.3.2. Ratio legis dyrektywy | str. 739
19.3.3. Zakres podmiotowy | str. 740
19.3.4. Zakres przedmiotowy | str. 741
19.3.5. Podsumowanie | str. 746
19.4. Zakaz pracy dzieci i ochrona młodocianych w pracy na podstawie art. 32 KPP | str. 748
19.4.1. Uwagi wstępne | str. 748
19.4.2. Zakres przedmiotowy | str. 749
19.4.3. Podsumowanie | str. 750

ROZDZIAŁ 20
Ochrona pracowników niepełnosprawnych | str. 752
20.1. Uwagi wstępne | str. 752
20.2. Ogólna charakterystyka aktów prawa unijnego dotyczących ochrony osób niepełnosprawnych | str. 753
20.2.1. Prawo pierwotne | str. 753
20.2.2. Prawo wtórne | str. 761
20.3. Wybrane kwestie szczegółowe dotyczące ochrony pracowników niepełnosprawnych | str. 775
20.3.1. Definicja niepełnosprawności | str. 775
20.3.2. Ochrona pracowników niepełnosprawnych przed dyskryminacją | str. 780
20.3.3. Prawo do pracy osób niepełnosprawnych | str. 784
20.3.4. Środki służące wyrównywaniu szans zatrudniania osób niepełnosprawnych | str. 786
20.4. Podsumowanie | str. 790

ROZDZIAŁ 21
Ochrona roszczeń pracowników w razie niewypłacalności pracodawcy | str. 793
21.1. Cele i zakres ochrony roszczeń pracowników w razie niewypłacalności pracodawcy | str. 793
21.2. Niewypłacalność pracodawcy | str. 797
21.3. Zasięg podmiotowy ochrony roszczeń | str. 804
21.4. Zakres przedmiotowy ochrony roszczeń | str. 808
21.4.1. Rodzaje roszczeń chronionych | str. 808
21.4.2. Ograniczenia ochrony roszczeń | str. 810
21.4.2.1. Uwagi wstępne | str. 810
21.4.2.2. Ograniczenia temporalne | str. 811
21.4.2.3. Ograniczenia co do wysokości wypłacanych świadczeń | str. 814
21.4.3. Świadczenia z tytułu zabezpieczenia społecznego | str. 816
21.4.4. Wyłączenia przewidziane w art. 12 dyrektywy 2008/94/WE | str. 819
21.5. Ustrój instytucji gwarancyjnej oraz jej właściwość w sprawach transgranicznych stosunków pracy | str. 822

ROZDZIAŁ 22
Zwolnienia pracowników | str. 827
22.1. Uwagi wstępne | str. 827
22.2. Europejska Karta Społeczna i zrewidowana Europejska Karta Społeczna | str. 829
22.3. Ochrona trwałości stosunku pracy w prawie Unii Europejskiej | str. 834
22.3.1. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej | str. 834
22.3.1.1. Uwagi wstępne | str. 834
22.3.1.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej | str. 835
22.3.1.3. Protokół nr 30 w sprawie stosowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej | str. 836
22.3.2. Pojęcie zwolnienia grupowego | str. 838
22.3.3. Zakres podmiotowy zwolnień grupowych | str. 842
22.3.4. Informacja i konsultacja pracowników | str. 847
22.3.5. Procedura zwolnień grupowych | str. 850

ROZDZIAŁ 23
Bezpieczeństwo i higiena pracy | str. 853
23.1. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w świetle Europejskich Kart Społecznych Rady Europy | str. 853
23.1.1. Uwagi wstępne | str. 853
23.1.2. Ustanowienie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy | str. 855
23.1.3. Zapewnienie środków kontroli stosowania przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy | str. 858
23.1.4. Konsultacje z organizacjami pracodawców i pracowników | str. 861
23.1.5. Stworzenie spójnej polityki krajowej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy | str. 862
23.1.6. Popieranie rozwoju służb medycyny pracy | str. 863
23.2. Bezpieczeństwo i higiena pracy w prawie Unii Europejskiej | str. 864
23.2.1. Źródła prawa pierwotnego – ewolucja przepisów | str. 864
23.2.2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (art. 153) | str. 866
23.2.3. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (art. 31 ust. 1) | str. 874
23.3. Źródła prawa wtórnego | str. 880
23.3.1. Dyrektywa 89/391/EWG | str. 880
23.3.1.1. Uwagi wstępne | str. 880
23.3.1.2. Zakres stosowania dyrektywy 89/391/EWG | str. 884
23.3.1.3. Obowiązki pracodawcy | str. 886
23.3.1.3.1. Generalny obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników | str. 886
23.3.1.3.2. Ogólne obowiązki pracodawcy | str. 890
23.3.1.3.3. Obowiązek wyznaczenia osób lub służb do pełnienia zadań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy | str. 894
23.3.1.3.4. Obowiązki dotyczące udzielania pierwszej pomocy, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników | str. 898
23.3.1.3.5. Obowiązki informacyjne | str. 900
23.3.1.3.6. Obowiązki dotyczące konsultacji i partycypacji pracowniczej | str. 902
23.3.1.3.7. Obowiązek zapewnienia szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy | str. 905
23.3.1.4. Obowiązki pracownika | str. 907
23.3.1.5. Obowiązki państwa | str. 909
23.3.1.6 Dyrektywy szczegółowe do dyrektywy 89/391/EWG | str. 910
23.3.2. Inne źródła prawa wtórnego | str. 914

ROZDZIAŁ 24
Szkolenia zawodowe | str. 918
24.1. Uwagi wstępne | str. 918
24.2. Polityka Rady Europy | str. 920
24.3. Standardy Unii Europejskiej | str. 924
24.4. Podsumowanie | str. 937

ROZDZIAŁ 25
Europejskie zbiorowe prawo pracy | str. 939
25.1. System europejskiego zbiorowego prawa pracy | str. 939
25.1.1. Wybrane koncepcje teoretyczne | str. 939
25.1.2. Charakterystyka źródeł prawa | str. 950
25.1.3. Rozwój europejskiego dialogu społecznego | str. 956
25.2. Prawo do zrzeszania się | str. 970
25.3. Prawo do rokowań zbiorowych | str. 984
25.3.1. Prawo unijne | str. 984
25.3.2. Prawo Rady Europy | str. 998
25.4. Prawo do strajku | str. 1007
25.4.1. Prawo wspólnotowe | str. 1007
25.4.2. Rada Europy | str. 1018
25.4.2.1. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności | str. 1018
25.4.2.2. Europejska Karta Społeczna | str. 1028
25.5. Prawo do informacji i konsultacji | str. 1042
25.5.1. Unijne ramy prawne | str. 1042
25.5.2. Europejskie rady zakładowe | str. 1058
25.5.2.1. Sposób regulacji | str. 1058
25.5.2.2. Problem autonomii woli stron | str. 1067
25.5.2.3. Problem sankcji | str. 1075
25.5.3. Rada zakładowa spółki europejskiej | str. 1081
25.5.4. Europejskie spółdzielnie pracy | str. 1093

ROZDZIAŁ 26
Europejska polityka zatrudnienia a współpraca między publicznymi służbami zatrudnienia państw członkowskich | str. 1098
26.1. Uwagi wstępne | str. 1098
26.2. Prawo Rady Europy – Europejska Karta Społeczna | str. 1100
26.3. Prawo Unii Europejskiej | str. 1101
26.3.1. Polityka zatrudnienia a kompetencje Unii | str. 1101
26.3.2. Koordynowanie polityk zatrudnienia i wytyczne dla polityk zatrudnienia | str. 1104
26.3.2.1. Otwarta metoda koordynacji a polityki zatrudnienia państw członkowskich | str. 1104
26.3.2.2. Procedura opracowywania wytycznych dla polityk zatrudnienia oraz analizy ich realizacji | str. 1105
26.3.2.3. Problematyka związania państw członkowskich wytycznymi dla polityk zatrudnienia | str. 1106
26.3.2.4. Wytyczne dla polityk zatrudnienia na rok 2019 | str. 1108
26.3.3. Skoordynowana strategia dla zatrudnienia | str. 1113
26.3.4. Wysoki poziom zatrudnienia | str. 1117
26.3.5. Środki zachęcające | str. 1118
26.3.6. Komitet ds. Zatrudnienia | str. 1123

WYKAZ SKRÓTÓW | str. 1125

BIBLIOGRAFIA | str. 1133

ORZECZNICTWO | str. 1177

INDEKS RZECZOWY | str. 1215