Wykaz skrótów | str. 17

Wstęp | str. 19

Rozdział 1
Intercyza jako element sytuacji majątkowej małżonków | str. 23

1.1. Zakres badań | str. 23

1.1.1. Ogólne ujęcie umowy majątkowej małżeńskiej | str. 23

1.1.2. Funkcje, zadania, cele i skutki prawne intercyzy | str. 24

1.2. Elementy pojęcia intercyzy | str. 25

1.3. Cechy różniące poszczególne ujęcia intercyzy | str. 26

1.3.1. Forma zawarcia | str. 26

1.3.2. Zakres treści intercyzy | str. 27

1.3.3. Czas zawarcia intercyzy | str. 27

1.3.4. Czas obowiązywania intercyzy | str. 28

1.3.5. Dopuszczalność późniejszych modyfikacji | str. 29

1.3.6. Możliwość indywidualnych modyfikacji ustroju majątkowego | str. 29

1.3.7. Możliwość zawierania intercyz mieszanych | str. 29

1.3.8. Sądowa kontrola treści | str. 30

1.3.9. Dopuszczalność zmiany zasad zarządu | str. 30

1.3.10. Skutki wykraczające poza okres trwania małżeństwa | str. 30

1.3.11. Samodzielność umowy intercyzy | str. 30

1.4. Sytuacja majątkowa małżonków | str. 31

1.5. Majątek małżonków | str. 32

1.5.1. Pojęcie majątku małżonków | str. 32

1.5.2. Przydatność szerokiego pojęcia majątku | str. 33

1.5.3. Szersze ujmowanie majątku przy podziale przedmiotów nabytych na kredyt | str. 35

1.6. Wspólność majątkowa | str. 37

1.6.1. Pojęcie wspólności majątkowej | str. 37

1.6.2. Ustawowa wspólność majątkowa | str. 38

1.6.3. Powstanie wspólnego majątku | str. 39

1.6.4. Funkcje majątku wspólnego | str. 40

1.6.5. Skład i zakres majątku wspólnego | str. 41

1.7. Ustrój majątkowy małżeński | str. 42

1.7.1. Zakres pojęcia ustroju majątkowego | str. 42

1.7.2. Definicja ustroju majątkowego | str. 43

1.7.3. Zasady ustroju majątkowego małżeńskiego | str. 44

1.7.4. Rodzaje ustrojów majątkowych | str. 44

1.7.5. Podział dychotomiczny ustrojów majątkowych | str. 45

1.7.6. Ustrój majątkowy małżeński w aspekcie intertemporalnym | str. 46

1.8. Przymusowa wspólność dotycząca niektórych praw | str. 47

1.8.1. Istota przymusowej wspólności niektórych praw | str. 47

1.8.2. Wspólnota prawa najmu | str. 47

1.8.3. Wspólne prawo do lokalu spółdzielczego | str. 48

1.8.4. Korzystanie z mieszkania | str. 48

1.8.5. Zakres uprawnienia do korzystania z mieszkania | str. 49

1.8.6. Uprawnienie do używania wyposażenia mieszkania | str. 50

1.8.7. Działanie zasad prawa intertemporalnego | str. 50

Rozdział 2
Rozwój historyczny intercyzy | str. 52

2.1. Regulacje majątkowo-małżeńskie w prawach starożytnych | str. 52

2.2. Prawo rzymskie późniejszego okresu | str. 53

2.3. Intercyza w średniowiecznej Europie | str. 54

2.3.1. Sposoby regulacji odniesień majątkowych | str. 54

2.3.2. Wnioski | str. 57

2.4. Intercyza w okresie nowożytnym | str. 58

2.4.1. Państwa Europy Zachodniej | str. 58

2.4.2. Trendy rozwoju intercyzy na zachodzie Europy | str. 60

2.4.3. Państwa Europy Środkowo-Wschodniej | str. 61

2.5. Geneza intercyzy w prawie polskim | str. 64

2.5.1. Rozdrobnienie feudalne | str. 64

2.5.2. Monarchia stanowa | str. 65

2.5.3. Okres nowożytny | str. 67

2.5.4. Prawo majątkowe małżeńskie pod zaborami | str. 68

2.5.5. Projekty II RP | str. 71

2.6. Pierwsze powojenne regulacje prawne | str. 72

2.6.1. Szeroka intercyza w dekrecie - Prawo małżeńskie majątkowe z 1946 r. | str. 72

2.6.2. Intercyza w kodeksie rodzinnym z 1950 r. | str. 76

2.6.3. Wnioski | str. 78

Rozdział 3
Istota i swoboda treści intercyzy w prawie obcym oraz kwestie kolizyjnoprawne | str. 80

3.1. Uwagi wstępne | str. 80

3.1.1. Różnorodność ujęcia intercyzy | str. 80

3.1.2. Płaszczyzny analizy swobody intercyzy | str. 81

3.2. Ogólna koncepcja współczesnej intercyzy | str. 82

3.2.1. Uwagi ogólne | str. 82

3.2.2. Niemcy i Szwajcaria | str. 83

3.2.3. Inne systemy ograniczonej swobody intercyzy | str. 84

3.2.4. Francja | str. 84

3.2.5. Austria | str. 85

3.2.6. Inne systemy | str. 86

3.2.7. Rosja | str. 87

3.2.8. Czechy | str. 88

3.2.9. Prawo amerykańskie | str. 89

3.3. Swoboda intercyzy w obcych ustawodawstwach | str. 89

3.3.1. Niemcy i Szwajcaria | str. 89

3.3.2. Inne systemy ograniczonej swobody intercyzy | str. 91

3.3.3. Francja | str. 91

3.3.4. Austria | str. 93

3.3.5. Inne systemy przewidujące liberalną intercyzę | str. 95

3.3.6. Systemy anglosaskie | str. 96

3.3.7. Prawo rosyjskie i czeskie | str. 96

3.3.8. Rosja | str. 97

3.3.9. Czechy | str. 98

3.3.10. Słowacja i Węgry | str. 99

3.3.11. Prawo amerykańskie | str. 100

3.4. Formalne aspekty swobody intercyzy | str. 102

3.4.1. Sposób zawarcia | str. 102

3.4.2. Forma aktu notarialnego | str. 102

3.4.3. Notarialne poświadczenie podpisów | str. 103

3.4.4. Inne formy | str. 103

3.5. Zakres dopuszczalnej dalszej modyfikacji | str. 105

3.6. Intercyza w prawie UE | str. 107

3.7. Podsumowanie uwag prawnoporównawczych | str. 109

3.8. Zagadnienia kolizyjnoprawne | str. 110

3.8.1. Uwagi ogólne | str. 110

3.8.2. Polskie normy kolizyjne | str. 111

3.8.3. Regulacja zawarta w projektowanym rozporządzeniu UE | str. 113

3.9. Wnioski | str. 115

Rozdział 4
Charakter, zakres i funkcje intercyzy w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym | str. 116

4.1. Funkcja intercyzy w aspekcie równouprawnienia małżonków | str. 116

4.4.1. Uwagi ogólne | str. 116

4.1.2. Formalne a materialne równouprawnienie | str. 119

4.2. Charakter intercyzy | str. 120

4.2.1. Charakter intercyzy w pierwotnej treści kodeksu rodzinnego i opiekuńczego | str. 120

4.2.2. Charakter intercyzy w ujęciu doktrynalnym | str. 121

4.2.3. Charakter intercyzy w judykaturze | str. 125

4.3. Forma intercyzy | str. 127

4.3.1. Forma aktu notarialnego | str. 127

4.3.2. Intercyza połączona z umową zwyczajną | str. 128

4.4. Treść i skutki intercyzy | str. 128

4.4.1. Uwagi wstępne | str. 128

4.4.2. Odmiany umów zwyczajnych i przesunięcia konkretnych przedmiotów | str. 129

4.4.3. Intercyza połączona z podziałem majątku | str. 130

4.5. Funkcje intercyzy | str. 130

4.6. Ogólne ograniczenia swobody kształtowania treści intercyzy | str. 132

4.6.1. Uwagi ogólne | str. 132

4.6.2. Niezmienność zasad zarządu | str. 133

4.6.3. Skutek mortis causa | str. 134

4.7. Zmiana treści intercyzy | str. 134

4.7.1. Wyłączność zmiany albo rozwiązania | str. 134

4.7.2. Swoboda modyfikacji intercyzy | str. 135

4.7.3. Zakres zmiany treści intercyzy | str. 136

4.8. Rozwiązanie intercyzy | str. 136

4.8.1. Forma i przyczyna rozwiązania intercyzy | str. 136

4.8.2. Skutki rozwiązania intercyzy | str. 137

4.8.3. Dyspozytywność ustawowych skutków rozwiązania intercyzy | str. 137

4.8.4. Uprzednie uchylenie normy z art. 47 § 2 zdanie drugie k.r.o. | str. 138

4.9. Powołanie się na intercyzę | str. 138

4.9.1. Zmiana treści regulacji dawnego przepisu art. 47 § 2 k.r.o. | str. 138

4.9.2. Bezskuteczność względna intercyzy | str. 140

4.9.3. Uprawnienie małżonka do powołania się na intercyzę | str. 141

4.9.4. Stan wiedzy innych osób | str. 142

4.10. Intercyza dokonana przed zawarciem małżeństwa | str. 144

4.10.1. Istota i charakter | str. 144

4.10.2. Skutki intercyzy | str. 146

4.10.3. Intercyza zawierana przez osobę małoletnią | str. 147

Rozdział 5
Modyfikacja ustroju wspólności | str. 149

5.1. Ustrój wspólności umownej | str. 149

5.1.1. Charakter prawny ustroju wspólności umownej | str. 149

5.1.2. Odpowiedzialność za zobowiązania | str. 150

5.2. Rozszerzenie wspólności | str. 151

5.2.1. Istota rozszerzenia wspólności majątkowej | str. 151

5.2.2. Włączenie indywidualnie oznaczonych przedmiotów majątkowych do majątku wspólnego | str. 152

5.2.3. Zakres rozszerzenia | str. 152

5.2.4. Rozszerzenie wspólności na przyszłe surogaty | str. 153

5.2.5. Włączenie przedmiotów stanowiących już przedmiot majątku osobistego | str. 154

5.2.6. Przedmioty o mniejszym znaczeniu praktycznym | str. 155

5.2.7. Funkcje | str. 156

5.3. Ograniczenie ustawowe i obyczajowe zakresu rozszerzenia wspólności | str. 156

5.3.1. Istota i charakter ograniczenia | str. 156

5.3.2. Skutki odmiennych postanowień | str. 157

5.3.3. Przedmioty nabywane w drodze dziedziczenia lub zapisu | str. 158

5.3.4. Przedmioty już odziedziczone | str. 159

5.3.5. Nakłady i wydatki na przedmioty odziedziczone przez jednego małżonka | str. 161

5.3.6. Przedmioty darowane małżonkowi | str. 162

5.3.7. Możliwość włączenia innych praw | str. 163

5.4. Ograniczenie wspólności | str. 164

5.4.1. Istota, zakres i funkcje ograniczonej wspólności ustawowej | str. 164

5.4.2. Czas wystąpienia skutków | str. 166

5.4.3. Postanowienia dotyczące środków emerytalnych | str. 167

5.5. Zmiana umownego ustroju wspólności | str. 168

5.5.1. Uwagi ogólne | str. 168

5.5.2. Kolejna zmiana ustroju umownego | str. 169

5.5.3. Umowy rozszerzające wspólność ograniczoną (quasi-rozszerzające) | str. 170

5.5.4. Umowy ograniczające wspólność rozszerzoną (umowy quasi-ograniczające) | str. 170

5.6. Zakończenie umownej wspólności w drodze intercyzy | str. 171

5.6.1. Uwagi ogólne | str. 171

5.6.2. Rozwiązanie wspólności umownej | str. 172

5.7. Ustalenie nierównych udziałów | str. 174

5.7.1. Zasada równych udziałów | str. 174

5.7.2. Charakter prawa do równego udziału | str. 175

5.7.3. Zmiana dokonana w intercyzie | str. 175

5.7.4. Sądowa zmiana udziałów ustalonych w intercyzie | str. 176

5.7.5. Zakaz ustalania udziału w części majątku | str. 176

Rozdział 6
Intercyzy dotyczące ustroju rozdzielności majątkowej | str. 178

6.1. Odmiany intercyz dotyczących ustroju rozdzielności majątkowej | str. 178

6.1.1. Podział intercyz dotyczących ustroju rozdzielności | str. 178

6.1.2. Zestawienie odmian intercyz | str. 180

6.1.3. Problem tzw. rozdzielności ułamkowej | str. 180

6.2. Istota ustroju rozdzielności | str. 182

6.2.1. Postacie ustroju rozdzielności | str. 182

6.2.2. Cechy ustrojów rozdzielności | str. 182

6.2.2.1. Brak majątku wspólnego | str. 182

6.2.2.2. Wspólność przymusowa | str. 183

6.2.2.3. Wspólna ogólna regulacja | str. 183

6.2.2.4. Wspólny charakter prawny | str. 183

6.2.2.5. Oddzielne majątki osobiste | str. 183

6.2.2.6. Ułamkowa współwłasność przedmiotów pochodzących z majątku wspólnego | str. 184

6.2.2.7. Swoiste funkcje ustroju rozdzielności | str. 184

6.2.2.8. Indywidualna odpowiedzialność | str. 185

6.2.2.9. Swoiste skutki ustania ustroju | str. 185

6.2.3. Współwłasność ułamkowa nieruchomości | str. 185

6.3. Intercyzy wprowadzające rozdzielność majątkową | str. 186

6.3.1. Wspólna regulacja rozdzielności zwykłej i z wyrównaniem dorobków | str. 186

6.3.2. Cechy umownej rozdzielności majątkowej | str. 187

6.3.3. Skutki wprowadzenia ustroju rozdzielności umownej w zakresie uprawnień kształtujących | str. 187

6.3.4. Wprowadzenie rozdzielności z datą przyszłą | str. 188

6.3.5. Zasada samodzielnego zarządu | str. 189

6.3.6. Zarząd zastępczy majątkiem osobistym drugiego małżonka | str. 190

6.3.7. Zarząd przedmiotami stanowiącymi współwłasność ułamkową | str. 191

6.3.8. Przymusowa wspólność niektórych praw w ustroju rozdzielności | str. 192

6.4. Intercyzy dotyczące ustroju rozdzielności z wyrównaniem dorobków | str. 193

6.4.1. Podział intercyz dotyczących ustroju rozdzielności z wyrównaniem dorobków | str. 193

6.4.2. Charakter ustroju rozdzielności z wyrównaniem dorobków | str. 194

6.4.3. Dodatkowe elementy w ustroju rozdzielności z wyrównaniem dorobków | str. 195

6.4.4. Skutki ustanowienia | str. 196

6.4.5. Pojęcie dorobku | str. 197

6.4.6. Wyrównanie dorobków | str. 198

6.4.7. Pisemny inwentarz majątku | str. 199

6.4.8. Uwzględnianie obciążeń | str. 199

6.5. Ustawowe zasady obliczania dorobku | str. 200

6.5.1. Charakter i treść ustawowych zasad obliczania dorobku | str. 200

6.5.2. Zakres pomijanych przedmiotów | str. 201

6.5.3. Późniejszy wzrost wartości całego majątku | str. 202

6.5.4. Problem wąskiej interpretacji art. 513 § 2 in principio k.r.o. | str. 204

6.5.5. Doliczenie niektórych darowizn | str. 205

6.5.6. Doliczanie wartości usług | str. 206

6.5.7. Doliczanie nakładów i wydatków | str. 206

6.5.8. Sposób wyrównania dorobków | str. 207

6.6. Umowne obliczanie dorobku | str. 207

6.6.1. Uwagi ogólne | str. 207

6.6.2. Proste umowne obliczanie dorobku | str. 208

6.6.3. Złożone umowne obliczanie dorobku | str. 208

6.6.4. Ograniczenia swobody intercyzy | str. 209

6.7. Intercyzy znoszące ustrój przymusowej rozdzielności | str. 210

6.7.1. Istota przymusowego ustroju majątkowego | str. 210

6.7.2. Przesłanki orzeczenia sądowego o rozdzielności przymusowej | str. 210

6.7.3. Skutki orzeczenia rozdzielności przez sąd | str. 211

6.7.4. Zniesienie wspólności po ustaniu małżeństwa | str. 213

6.7.5. Charakter przymusowego ustroju majątkowego | str. 214

6.7.6. Przymusowość jako cecha pozaustrojowa | str. 215

6.7.7. Ustanie przymusowej rozdzielności ex lege | str. 217

6.7.8. Zawarcie intercyzy po sądowym wprowadzeniu rozdzielności | str. 217

6.7.9. Charakter i skutki umów zawieranych na podstawie art. 52 § 3 k.r.o. | str. 219

Rozdział 7
Intercyzy łączące rozporządzenia ustrojowe z przesunięciami majątkowymi | str. 221

7.1. Kryteria podziału umów rozporządzających między małżonkami | str. 221

7.1.1. Uwagi wstępne | str. 221

7.1.2. Umowy dotyczące przedmiotów majątkowych niemających znacznej wartości | str. 223

7.1.3. Kryterium zwykłego zarządu | str. 223

7.2. Umowy dotyczące przedmiotów znacznej wartości | str. 225

7.2.1. Kryteria podziału umów | str. 225

7.2.2. Przesunięcia majątkowe między majątkami osobistymi | str. 226

7.2.3. Przesunięcia majątkowe do majątku wspólnego | str. 227

7.2.4. Umowy tworzące ciągi umów | str. 227

7.3. Nabycie ze środków wspólnych do majątku osobistego jednego małżonka ze środków z majątku wspólnego | str. 228

7.3.1. Uwagi ogólne | str. 228

7.3.2. Nabycie we wspólności przez jednego małżonka | str. 229

7.3.3. Symulacja nabycia za środki własne | str. 230

7.3.4. Nabycie udziałów w spółce lub akcji przez jednego z małżonków ze środków z majątku wspólnego | str. 231

7.4. Nabycie wspólne ze środków wspólnych do majątków osobistych obojga małżonków | str. 233

7.5. Przenoszenie przedmiotów z majątku wspólnego do majątku osobistego | str. 234

7.5.1. Stanowisko judykatury | str. 234

7.5.2. Poglądy doktryny | str. 236

7.5.3. Wnioski | str. 239

7.6. Charakter umowy przenoszącej określony przedmiot | str. 242

7.6.1. Stanowisko doktryny | str. 242

7.6.2. Stanowisko judykatury | str. 243

7.6.3. Wnioski | str. 245

7.7. Intercyza połączona z umową zwyczajną | str. 247

7.7.1. Struktura i charakter czynności prawnej | str. 247

7.7.2. Dopuszczalności łączenia intercyzy z rozporządzeniem | str. 248

7.7.3. Ograniczony zakres rozporządzeń | str. 249

7.7.4. Przesunięcia całych kategorii przedmiotów | str. 250

7.7.5. Wnioski | str. 250

7.8. Umowa o zwrot nakładów | str. 251

7.9. Przesunięcia majątkowe dokonywane przy spadkobraniu | str. 252

7.9.1. Dziedziczenie przez małżonka jako jedynego spadkobiercy | str. 252

7.9.2. Działanie bez porozumienia z małżonkiem | str. 253

7.9.3. Dziedziczenie małżonka razem z innymi spadkobiercami | str. 255

7.9.4. Nabycie przez zapisobranie | str. 256

7.9.5. Nabycie drogą zachowku | str. 257

7.9.6. Nabycie do majątku wspólnego | str. 257

7.10. Umowy z innymi osobami | str. 258

Rozdział 8
Intercyzy mieszane | str. 260

8.1. Uwagi ogólne | str. 260

8.2. Dopuszczalność warunku lub terminu | str. 261

8.2.1. Uwagi ogólne | str. 261

8.2.2. Stanowisko doktryny i judykatury przed nowelizacją art. 47 k.r.o. | str. 262

8.2.3. Stanowisko doktryny i judykatury po nowelizacji art. 47 k.r.o. | str. 264

8.2.4. Wnioski | str. 267

8.3. Postać i treść intercyz mieszanych | str. 268

8.3.1. Intercyza terminowa | str. 268

8.3.2. Intercyza warunkowa | str. 269

8.3.3. Uzasadnienie praktyczne intercyzy warunkowej lub terminowej | str. 270

8.3.4. Podział intercyz mieszanych | str. 271

8.3.5. Struktura intercyzy mieszanej dotyczącej ustrojów wspólności | str. 272

8.3.6. Wnioski | str. 273

Rozdział 9
Intercyzy łączące rozszerzenie z ograniczeniem wspólności | str. 274

9.1. Geneza szerokiej swobody kształtowania ustroju umownego | str. 274

9.1.1. Uwagi wstępne | str. 274

9.1.2. Dawna regulacja | str. 275

9.2. Zakres katalogu ustrojów umownych przed nowelizacją art. 47 k.r.o. | str. 276

9.3. Wykładnia art. 47 k.r.o. po nowelizacji z 2004 r. | str. 279

9.3.1. Zakres i charakter nowelizacji z 2004 r. | str. 279

9.3.2. Zmiana treści art. 47 k.r.o. | str. 280

9.4. Stanowisko doktryny i judykatury po nowelizacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego | str. 282

9.5. Próba syntezy | str. 284

9.5.1. Uwagi ogólne | str. 284

9.5.2. Metoda nowelizacji art. 31 i 33 k.r.o. | str. 285

9.5.3. Gramatyczna wykładnia art. 47 § 1 k.r.o. | str. 286

9.5.4. Znaczenie praktyczne liberalnego modelu intercyzy | str. 288

9.5.5. Ochrona osób trzecich | str. 289

9.5.6. Konflikt interesów rodziny i wierzycieli | str. 292

9.5.7. Zagadnienia terminologiczne | str. 293

9.6. Użyteczność i funkcjonalność intercyzy kombinowanej | str. 294

9.6.1. Uwarunkowania społeczne | str. 294

9.6.2. Struktura intercyzy kombinowanej | str. 295

9.6.3. Niedopuszczalność kombinacji ustrojów rozdzielności | str. 296

9.6.4. Niedopuszczalność wspólności i rozdzielności | str. 297

9.7. Wnioski | str. 297

9.7.1. Podział intercyz zawierających postanowienia odnoszące się do różnych ustrojów | str. 297

9.7.2. Treść intercyz mieszanych i kombinowanych | str. 298

9.7.3. Uzasadnienie dopuszczalności intercyzy kombinowanej | str. 299

9.7.4. Zagadnienia związane pośrednio z liberalizacją intercyzy | str. 300

Wnioski | str. 303

Bibliografia | str. 313

Wykaz orzecznictwa | str. 323