Wykaz skrótów | str. 17

Wprowadzenie | str. 19

Rozdział I
Pomoc państwa - między obiektywną koncepcją a subiektywnym stosowaniem | str. 31

1. Wokół definicji pojęcia "pomoc państwa" | str. 31
1.1. Uwagi ogólne | str. 31
1.2. Próby sformułowania definicji pojęcia "pomoc państwa" przez doktrynę | str. 33
1.3. Elementy definicyjne terminu "pomoc państwa" | str. 36
2. Pomoc jako korzyść dla beneficjenta | str. 42
2.1. Szerokie znaczenie przesłanki korzyści | str. 42
2.2. Cel i przyczyny udzielenia wsparcia jako kryteria oceny środka jako pomocy państwa | str. 46
2.3. Charakter korzyści udzielanej przedsiębiorstwu | str. 50
2.3.1. Korzyść nieodpłatna | str. 50
2.3.2. Korzyść nieosiągalna w normalnych warunkach rynkowych | str. 51
2.3.3. Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym - od warunku korzyści do warunku przewagi | str. 54
3. Selektywność pomocy państwa | str. 57
3.1. Uwagi ogólne | str. 57
3.2. Podejście funkcjonalne do przesłanki selektywności | str. 61
3.3. Próby zdefiniowania kryteriów selektywności pomocy państwa | str. 64
3.4. Kryterium zgodności z naturą lub ogólną strukturą systemu | str. 68
4. Przesłanka interwencji państwa lub przy użyciu zasobów państwowych | str. 70
4.1. Uwagi ogólne | str. 70
4.2. Pomoc państwa lub przy użyciu zasobów państwowych - alternatywa czy koniunkcja? | str. 72
4.3. Przypisywalność środka państwu | str. 78
4.4. Wyrok w sprawie Pearle - ukształtowanie treści przesłanki pomocy państwa lub przy użyciu zasobów państwowych | str. 82
5. Koncepcja pomocy państwa - obiektywna czy nie? | str. 84
6. Rola obiektywnej koncepcji pomocy państwa w systemie kontroli udzielania pomocy państwa | str. 90

Rozdział II
Usługi publiczne - między wolnym rynkiem a solidarnością społeczną | str. 94

1. Wprowadzenie | str. 94
2. Usługi publiczne areną konfliktu wartości | str. 95
2.1. Usługi publiczne jako instrument realizacji zasady solidarności społecznej | str. 95
2.2. Konkurencja jako instrument maksymalizacji efektywności gospodarczej | str. 98
2.2.1. Uwagi wstępne | str. 98
2.2.2. Początki szkoły chicagowskiej | str. 98
2.2.3. Podstawowe założenia teoretyczne szkoły chicagowskiej | str. 100
2.2.4. Rewolucja ekonomiczna w prawie konkurencji | str. 103
2.2.5. Recepcja teorii chicagowskiej w Europie - rewolucja ekonomiczna w europejskim prawie konkurencji | str. 105
2.2.6. Cel czy cele europejskiego prawa konkurencji? | str. 110
2.3. Efektywność czy wartości społeczne? Dylematy organizacji działalności w sektorach usług publicznych | str. 113
3. Odmienne tradycje organizacji usług publicznych w państwach członkowskich | str. 115
3.1. Uwagi wstępne | str. 115
3.2. Francuska koncepcja service public | str. 117
3.2.1. Geneza i ogólne założenia doktryny service public | str. 117
3.2.2. Wokół pojęcia service public | str. 119
3.2.3. Naczelne zasady prawa usług publicznych | str. 121
3.3. Brak prawnej tradycji regulacji usług publicznych w Wielkiej Brytanii | str. 122
4. Argument kontynentalny a argument anglosaski w dyskusji o stosowaniu reguł konkurencji w sektorach usług publicznych | str. 125
5. "Urynkowienie" usług publicznych i jego skutki | str. 129
6. Wnioski końcowe | str. 133

Rozdział III
W drodze ku europejskiemu prawu usług publicznych | str. 136

1. Wprowadzenie | str. 136
2. Punkt wyjścia - neoliberalizm i konstytucjonalizm gospodarczy | str. 139
2.1. Doktryna ordoliberalna u aksjologicznych podstaw integracji europejskiej | str. 139
2.1.1. Podstawowe założenia ideologii ordoliberalnej | str. 139
2.1.2. Rola konkurencji w doktrynie ordoliberalnej | str. 142
2.1.3. Ideologiczne oddziaływanie ordoliberałów - społeczna gospodarka rynkowa i GWB | str. 144
2.2. Neoliberalne korzenie integracji europejskiej i europejskiego prawa konkurencji | str. 146
2.2.1. Ordoliberałowie wobec integracji europejskiej | str. 146
2.2.2. Traktat rzymski jako konstytucja gospodarcza | str. 148
2.2.3. Prawo konkurencji jako fundament konstytucji gospodarczej Unii Europejskiej | str. 148
2.3. Konkurencja a wartości socjalne w okresie dominacji konstytucjonalizmu gospodarczego | str. 151
2.3.1. Deficyt socjalny w traktacie rzymskim | str. 151
2.3.2. Artykuł 106 ust. 2 TFUE jako rozgraniczenie sfer prawa europejskiego i krajowego | str. 152
3. Erozja koncepcji "konstytucji gospodarczej" we Wspólnocie i "zwrot publiczny" w prawie konkurencji | str. 153
3.1. Uwagi wstępne | str. 153
3.2. Ofensywa rynku wewnętrznego i polityki przemysłowej | str. 154
3.3. Spadek znaczenia wolnej konkurencji jako zasady o randze konstytucyjnej oraz "zwrot publiczny" w prawie konkurencji | str. 156
3.4. W kierunku nowej roli prawa pomocy państwa | str. 158
3.5. Artykuł 106 TFUE w centrum "zwrotu publicznego". Początki liberalizacji | str. 160
4. Traktat amsterdamski i jego następstwa - w kierunku europejskiego prawa usług publicznych | str. 163
4.1. Uwagi wstępne | str. 163
4.2. Reakcja przedstawicieli solidarnościowej koncepcji usług publicznych | str. 164
4.3. Amsterdamski kompromis | str. 166
4.4. Wprowadzenie do Traktatu art. 7d (art. 14 TFUE) w ocenie doktryny | str. 169
4.5. Znaczenie art. 14 TFUE - wnioski | str. 173
4.6. Artykuł 14 TFUE w odbiorze Komisji - komunikat dotyczący usług w interesie ogólnym z 2000 r. | str. 178
4.7. Znaczenie art. 36 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej dla kształtowania się europejskiej koncepcji świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym | str. 180
4.8. Zielona i Biała księga dotyczące usług w interesie ogólnym - niedokończony rozdział debaty o miejsce usług publicznych w Europie | str. 183
4.9. Traktat lizboński i protokół w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym | str. 184
5. Wnioski końcowe | str. 186

Rozdział IV
Wyłączenie od reguł konkurencji w oparciu o przepis art. 106 ust. 2 TFUE | str. 189

1. Wprowadzenie | str. 189
2. Podmiotowy zakres stosowania art. 106 ust. 2 TFUE | str. 192
2.1. Podmiotowe przesłanki stosowania art. 106 ust. 2 TFUE | str. 192
2.2. Pojęcie "usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym" | str. 196
2.2.1. Uwagi ogólne | str. 196
2.2.2. Interes gospodarczy czy działalność gospodarcza? | str. 198
2.2.3. Zasada (względnej) swobody definicji usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym | str. 203
2.2.4. Zakres pojęcia "interes ogólny" - przedmiot misji w interesie publicznym | str. 205
2.3. Powierzenie obowiązków świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym (przesłanka powierzenia) | str. 212
2.3.1. Uwagi ogólne | str. 212
2.3.2. Zindywidualizowany charakter powierzenia obowiązków świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym | str. 215
2.3.3. Forma powierzenia obowiązków związanych z wykonywaniem usług w ogólnym interesie gospodarczym | str. 217
2.3.4. Treść aktu powierzenia obowiązków związanych z wykonywaniem usług w ogólnym interesie gospodarczym | str. 221
3. Warunek proporcjonalności (konieczności) wyłączenia od norm traktatowych | str. 224
3.1. Wykładnia gramatyczna przesłanki proporcjonalności | str. 224
3.2. Wczesne orzecznictwo - zawężająca wykładnia art. 106 ust. 2 TFUE | str. 225
3.3. Test Corbeau i jego zastosowanie | str. 228
3.3.1. Sprawa Corbeau | str. 228
3.3.2. Zastosowanie testu Corbeau w sprawie Almelo | str. 232
3.3.3. Wyroki w sprawach monopoli energetycznych | str. 233
3.4. Wyroki w sprawach Dusseldorp i Air Inter - powrót do wcześniejszego podejścia? | str. 235
3.5. Szeroka wykładnia przesłanki proporcjonalności - wyrok w sprawie Ambulanz Glöckner | str. 238
4. Warunek braku zakłócenia handlu w zakresie sprzecznym z interesem Unii | str. 240
5. Wnioski końcowe | str. 243

Rozdział V
Przedsiębiorstwo jako podmiot wyłączenia spod reguł konkurencji w oparciu o art. 106 ust. 2 TFUE | str. 248

1. Wprowadzenie | str. 248
2. Podmiotowość przedsiębiorstwa | str. 251
3. Pojęcie działalności gospodarczej w europejskim prawie konkurencji | str. 258
3.1. Kryterium klasyfikacji charakteru działalności | str. 258
3.2. Wykonywanie prerogatyw władzy publicznej a działalność gospodarcza | str. 263
3.3. Działalność gospodarcza a edukacja publiczna | str. 270
3.4. Działalność zorganizowana na zasadach solidarności społecznej a działalność gospodarcza | str. 274
3.4.1. Wyrok w sprawie Poucet - odejście od funkcjonalnej koncepcji działalności gospodarczej? | str. 274
3.4.2. Wyroki w sprawach FFSA, Brentjes i Albany - wąskie rozumienie pojęcia "solidarność społeczna" | str. 277
3.4.3. Sprawa AOK Bundesverband - nie wystarczy konkurować, by być przedsiębiorstwem? | str. 279
3.4.4. Wyrok w sprawie FENIN - implementacja zasady upstream/downstream do europejskiego prawa konkurencji | str. 284
4. Wnioski końcowe | str. 290

Rozdział VI
Od rekompensaty po pomoc państwa i z powrotem. Debata dotycząca stosowania reguł pomocy państwa do rekompensat wykonywania UOIG w okresie poprzedzającym wyrok Altmark | str. 297

1. Wprowadzenie | str. 297
2. Okres wczesnego rozwoju orzecznictwa | str. 302
2.1. Jedna odpowiedź, wiele pytań - sprawa Steinike und Weinlig | str. 302
2.2. Koncepcja quid pro quo - sprawa ADBHU | str. 304
3. Okres burzliwej debaty. Orzecznictwo w przededniu Altmark | str. 307
3.1. Wymóg notyfikacji - sprawa Banco de Credito Industrial | str. 307
3.2. Podejście pomocowe - sprawy FFSA i SIC | str. 311
3.3. Wyrok w sprawie CELF - art. 106 ust. 2 TFUE a reguły proceduralne | str. 316
3.4. Wyrok w sprawie Ferring - podejście kompensacyjne | str. 318
4. W kierunku standardu Altmark. Jak opanować "powódź" pomocy państwa? | str. 324
4.1. Uwagi wstępne | str. 324
4.2. Opinie rzecznika generalnego Legera w sprawie Altmark | str. 326
4.3. Opinie F. Jacobsa w sprawie GEMO i C. Stix-Hackl w sprawie Enirisorse. Koncepcja mieszana | str. 332
4.4. Głosy doktryny w dyskusji w przededniu Altmark | str. 337
5. Rekompensaty wykonywania usług publicznych w praktyce Komisji przed wydaniem wyroku w sprawie Altmark | str. 345
6. Wnioski końcowe | str. 348

Rozdział VII
Test Altmark i pakiet legislacyjny z 2005 r. Pierwsza europejska regulacja dopuszczalności publicznego finansowania UOIG | str. 353

1. Wprowadzenie | str. 353
2. Wyrok w sprawie Altmark - test klasyfikacji jako pomocy państwa rekompensat wykonywania usług publicznych | str. 356
3. Wyrok w sprawie Altmark w ocenie doktryny | str. 360
3.1. Uwagi ogólne dotyczące treści wyroku | str. 360
3.2. Uwagi dotyczące warunku powierzenia | str. 362
3.3. Uwagi dotyczące warunku uprzedniego określenia parametrów obliczania rekompensaty | str. 364
3.4. Uwagi dotyczące warunku proporcjonalności rekompensaty | str. 367
3.5. Kryterium efektywności w ocenie doktryny | str. 368
3.5.1. Alternatywa wyłonienia operatora usług publicznych w trybie przetargu | str. 368
3.5.2. Alternatywa zastosowania metody porównania do efektywnego operatora (benchmarking) | str. 372
4. Wstępna ocena rozstrzygnięcia TSUE w sprawie Altmark | str. 376
4.1. Normatywny charakter testu Altmark | str. 376
4.2. Test Altmark jako test zgodności z warunkami rynkowymi | str. 378
4.3. Problem siły i charakteru związku między obowiązkami z tytułu usługi publicznej a rekompensatą ich wykonywania. Test Altmark jako koncepcja kompromisowa | str. 382
5. Pakiet legislacyjny Komisji w sprawie usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym z 2005 r. | str. 385
5.1. Geneza wydania pakietu legislacyjnego z 2005 r. | str. 385
5.2. Podstawowe założenia i wzajemna relacja elementów pakietu legislacyjnego Komisji z 2005 r. | str. 388
5.3. Zakres stosowania pakietu legislacyjnego z 2005 r. | str. 391
5.4. Przesłanki powierzenia obowiązków z tytułu UOIG i zgodności z interesem Unii | str. 393
5.5. Przesłanki proporcjonalności rekompensaty obowiązków z tytułu UOIG | str. 395
6. Wnioski końcowe | str. 399

Rozdział VIII
Pakiet Almunii | str. 405

1. Wprowadzenie | str. 405
2. Pakiet Almunii | str. 406
2.1. Geneza i założenia reformy pakietu z 2005 r. | str. 406
2.2. Wejście w życie i struktura pakietu Almunii | str. 412
2.3. Komunikat wyjaśniający | str. 414
2.4. Decyzja nr 2012/21/UE | str. 416
2.5. Zasady ramowe UE | str. 422
2.6. Rozporządzenie nr 360/2012 | str. 427
3. Ocena Pakietu Almunii | str. 431
3.1. Pakiet Almunii w perspektywie systemowej | str. 431
3.2. Pakiet Almunii a dywersyfikacja reguł dotyczących finansowania UOIG | str. 435
3.3. Pakiet Almunii z punktu widzenia praktyki stosowania prawa | str. 441
3.4. Pakiet Almunii w perspektywie aksjologicznej | str. 447

Rozdział IX
Stosowanie europejskiej regulacji finansowania usług publicznych przez organy Unii Europejskiej | str. 451

1. Wprowadzenie | str. 451
2. Test Altmark w orzecznictwie sądów europejskich | str. 453
2.1. Sprawy GEMO i Enirisorse | str. 453
2.2. Sprawa Combus | str. 457
2.3. Wyrok w sprawie Servizi Ausiliari Dottori Commercialisti | str. 459
2.4. Wyrok w sprawie BUPA | str. 462
2.4.1. Wprowadzenie i stan faktyczny | str. 462
2.4.2. Rozstrzygnięcie Sądu UE | str. 464
2.4.3. Wnioski dotyczące treści rozstrzygnięcia | str. 468
2.5. Orzecznictwo po wydaniu wyroku w sprawie BUPA | str. 472
3. Stosowanie testu Altmark w praktyce Komisji Europejskiej | str. 478
3.1. Uwagi ogólne | str. 478
3.2. Interpretacja warunku efektywności w praktyce Komisji | str. 482
3.3. Interpretacja pozostałych warunków testu Altmark w praktyce Komisji | str. 492
4. Interpretacja warunków standardu Altmark przez komunikat wyjaśniający | str. 495
5. Stosowanie pakietu Almunii w praktyce Komisji Europejskiej | str. 499
6. Wnioski końcowe | str. 503

Rozdział X
Obowiązujący reżim prawny w zakresie finansowania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Wnioski, uwagi de lege ferenda | str. 508

1. Rekonstrukcja norm prawnych obowiązującego reżimu prawnego w zakresie finansowania UOIG | str. 508
2. Obowiązujący reżim prawny w zakresie finansowania UOIG jako element europejskiego prawa usług publicznych | str. 514
3. Obowiązujący reżim prawny w zakresie finansowania UOIG a obiektywna koncepcja pomocy państwa. Spójność czy dysonans? | str. 517
4. Koncepcja rozsądnego zysku i założenia metody porównania z modelowym operatorem - test Altmark jako źródło błędów typu II | str. 523
5. Deficyt pewności prawnej w zakresie finansowania UOIG. Identyfikacja "przecieków w tamie pomocy państwa" | str. 531
6. Wokół problemu ratio testu Altmark | str. 537
7. Uwagi de lege ferenda | str. 540

Bibliografia | str. 549