Wykaz skrótów 53

Wprowadzenie 65

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych 69

DZIAŁ I
Zasady finansów publicznych 71

Rozdział 1
Przepisy ogólne 71
Art. 1. [Zakres regulacji] 71
1. Uwagi wprowadzające 72
2. Przedmiotowy zakres ustawowej regulacji w ustawie o finansach publicznych z 2009 r. 72
3. Delegacje do wydawania aktów wykonawczych 73
4. Konkluzja 74
Art. 2. [Definicje legalne] 75
1. Uwagi wprowadzające 76
2. Definicje podstawowych pojęć 77
3. Konkluzja 82
Art. 3. [Normatywne pojęcie finansów publicznych] 84
1. Uwagi wprowadzające 84
2. Ogólna charakterystyka pojęcia finansów publicznych 85
3. Ustawowy katalog procesów tworzących finanse publiczne 85
4. Konkluzja 87
Art. 3a. [Wyłączenie obowiązku uzyskania opinii prawnej Prokuratorii Generalnej] 87
1. Uwagi wprowadzające 88
2. Istota regulacji wynikającej z art. 3a u.f.p.2009 88
3. Konkluzja 88
Art. 4. [Zakres podmiotowy stosowania ustawy] 89
1. Uwagi wprowadzające 89
2. Stosowanie ustawy o finansach publicznych z 2009 r. do jednostek sektora finansów publicznych 89
3. Stosowanie ustawy o finansach publicznych do innych podmiotów 90
4. Odpowiednie stosowanie ustawy do związków komunalnych 93
5. Konkluzja 96

Rozdział 2
Środki publiczne, nadwyżka i deficyt sektora finansów publicznych 97
Art. 5. [Środki publiczne. Daniny i inne dochody publiczne. Przychody publiczne. Bezzwrotne środki zagraniczne] 97
1. Uwagi wprowadzające 99
2. Środki finansowe na cele publiczne a środki publiczne 100
3. Sposób ustawowego określenia środków publicznych 101
4. Systematyka środków publicznych 103
5. Dochody publiczne 104
6. Środki z budżetu UE oraz środki bezzwrotnej pomocy z państw EFTA 109
7. Pozostałe środki zagraniczne 110
8. Przychody publiczne 111
9. Konkluzja 112
Art. 6. [Przeznaczenie środków publicznych. Kategorie rozchodów publicznych] 112
1. Uwagi wprowadzające 113
2. Istota wydatków publicznych 113
3. Przeznaczenie rozchodów publicznych 115
4. Konkluzja 120
Art. 7. [Nadwyżka i deficyt sektora finansów publicznych] 120
1. Uwagi wprowadzające 121
2. Rodzaje wyników finansowych sektora finansów publicznych 121
3. Konkluzja 123

Rozdział 3
Jednostki sektora finansów publicznych 124
Art. 8. [Tworzenie jednostek sektora finansów publicznych] 124
1. Uwagi wprowadzające 124
2. Historyczne odpowiedniki 124
3. Jednostki sektora finansów publicznych a zasady budżetowe 125
4. Tworzenie jednostek budżetowych 125
5. Tworzenie samorządowych zakładów budżetowych 126
6. Tworzenie instytucji gospodarki budżetowej 126
7. Tworzenie innych jednostek sektora finansów publicznych 126
8. Jednostki sektora finansów publicznych uregulowane w ustawie o finansach publicznych – próba klasyfikacji 126
Art. 9. [Podmioty tworzące sektor finansów publicznych] 127
1. Odpowiedniki art. 9 u.f.p.2009 w poprzednich ustawach o finansach publicznych 127
2. Pojęcie sektora finansów publicznych 128
3. Jednostki wchodzące w skład sektora finansów publicznych 130
4. Podmioty ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych 131
5. Uczelnie publiczne 133
6. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne 133
7. Państwowe i samorządowe instytucje kultury 134
8. Inne państwowe i samorządowe osoby prawne 134
Art. 10. [Stosowanie zasad gospodarki finansowej do niektórych jednostek sektora finansów publicznych] 139
1. Uwagi wprowadzające 139
2. Zakres regulacji zasad gospodarki finansowej jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej i państwowych funduszy celowych 140
3. Odpowiednie stosowanie przepisów ustawy o finansach publicznych z 2009 r. do pozostałych jednostek sektora finansów publicznych 144
4. Konkluzja 146
Art. 11. [Pojęcie, statut i plan finansowy jednostki budżetowej] 146
1. Uwagi wprowadzające 146
2. Statut 147
3. Plan finansowy 149
4. Budżetowanie brutto a budżetowanie netto 151
5. Środki specjalne 152
6. Fundusze motywacyjne 153
7. Gospodarstwa pomocnicze 153
Art. 11a. [Wydzielony rachunek dochodów w oświatowych jednostkach budżetowych] 155
1. Katalog dochodów jednostek budżetowych 156
2. Rachunek dochodów własnych jednostek budżetowych 157
Art. 12. [Utworzenie, łączenie i likwidacja jednostek budżetowych] 158
Art. 13. [Jednostka budżetowa realizująca zadania na rzecz administracji rządowej] 161
Art. 14. [Samorządowe zakłady budżetowe jako jednostki wykonujące zadania własne samorządu terytorialnego] 162
1. Uwagi wprowadzające 162
2. Pojęcie i zakres zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego 163
3. Ustawowe granice tworzenia samorządowych zakładów budżetowych 165
4. Konkluzja 168
Art. 15. [Gospodarka finansowa samorządowych zakładów budżetowych] 169
1. Uwagi wprowadzające 170
2. Odpłatne wykonywanie zadań przez samorządowy zakład budżetowy 170
3. Przychody własne i koszty działalności samorządowego zakładu budżetowego 172
4. Dotacje dla samorządowych zakładów budżetowych 172
5. Plan finansowy samorządowego zakładu budżetowego 175
6. Rozliczenia samorządowego zakładu budżetowego z budżetem 177
7. Konkluzja 180
Art. 16. [Tworzenie, łączenie i likwidacja samorządowych zakładów budżetowych] 180
1. Uwagi wprowadzające 181
2. Tworzenie samorządowego zakładu budżetowego 181
3. Przekształcenie, łączenie oraz likwidacja samorządowego zakładu budżetowego 184
4. Konkluzja 187
Art. 17. [Delegacja do określenia sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych] 187
1. Uwagi wprowadzające 188
2. Upoważnienie do wydania rozporządzenia z art. 17 u.f.p.2009 a standardy techniki prawodawczej 189
3. Zakres unormowań rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej w jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych 190
4. Konkluzja 191
Art. 18. [Definicja agencji wykonawczej] 192
Art. 19. [Podstawy prawne działania agencji wykonawczej] 194
Art. 20. [Podstawy prawne prowadzenia gospodarki finansowej agencji wykonawczej] 195
Art. 21. [Roczny plan finansowy agencji wykonawczej] 196
Art. 22. [Rozliczenie nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczej] 200
Art. 23. [Instytucja gospodarki budżetowej; pojęcie, utworzenie i rejestracja] 202
Art. 24. [Gospodarka finansowa instytucji gospodarki budżetowej] 204
Art. 25. [Mienie, należności i zobowiązania likwidowanej instytucji gospodarki budżetowej] 206
Art. 26. [Statut i regulamin organizacyjny instytucji gospodarki budżetowej] 207
Art. 27. [Dyrektor instytucji gospodarki budżetowej] 208
Art. 28. [Gospodarka finansowa instytucji gospodarki budżetowej] 209
Art. 29. [Gospodarka finansowa państwowego funduszu celowego] 212
1. Rys historyczny 212
2. Charakterystyka państwowych funduszy celowych 215
3. Gospodarka finansowa państwowych funduszy celowych 217
4. Przychody wybranych państwowych funduszy celowych 219
Art. 30. [Utworzenie i gospodarka finansowa państwowych i samorządowych osób prawnych] 223
1. Uwagi wprowadzające 223
2. Katalog państwowych i samorządowych osób prawnych utworzonych na podstawie odrębnych ustaw i zaliczonych do sektora finansów publicznych 224
3. Planowanie finansowe w państwowych i samorządowych osobach prawnych utworzonych na podstawie odrębnych ustaw 225
4. Konkluzja 228
Art. 31. [Plan finansowy państwowych i samorządowych osób prawnych] 228
1. Uwagi wprowadzające 229
2. Regulacje dotyczące struktury planów finansowych państwowych osób prawnych zawarte w odrębnych ustawach 230
3. Konkluzja 231
Art. 32. [Obowiązek sporządzania planów finansowych w układzie zadaniowym] 231
1. Uwagi wprowadzające 231
2. Analiza art. 32 u.f.p. 232

Rozdział 4
Jawność i przejrzystość finansów publicznych 238
Art. 33. [Zasada jawności gospodarowania środkami publicznymi] 238
1. Pojęcie i rola jawności finansów publicznych 238
2. Kontekst historyczny 239
3. Jawność finansów publicznych w ustawie z 2009 r. 240
Art. 34. [Formy jawności gospodarowania środkami publicznymi] 242
Art. 35. [Wyłączenie jawności ze względu na tajemnicę przedsiębiorstwa] 245
Art. 36. [Obowiązki informacyjne związane z realizacją zasady jawności publicznej gospodarki finansowej] 247
1. Zagadnienia wstępne 247
2. Zakres podmiotowy 249
3. Obowiązki Ministra Finansów i dyrektorów izby administracji skarbowej 249
4. Obowiązek organów wydających decyzje o umorzeniu niepodatkowych należności budżetu państwa 251
Art. 37. [Upublicznianie niektórych danych dotyczących samorządowej gospodarki finansowej] 252
1. Zagadnienia wstępne 253
2. Zakres podmiotowy 254
3. Forma i zakres przedmiotowy 254
4. Termin publikacji informacji 254
5. Wykaz poręczeń i gwarancji, wykaz umorzeń i wykaz pomocy publicznej 256
Art. 38. [Ogłaszanie danych o zadłużeniu] 257
1. Uwagi wprowadzające 257
2. Konstytucyjny limit zadłużenia. Państwowy dług publiczny i dług Skarbu Państwa 259
3. Produkt krajowy brutto 262
4. Obwieszczenie Ministra Finansów 264
Art. 38a. [Ogłaszanie danych o zadłużeniu] 265
1. Uwagi wprowadzające 265
2. Zakres regulacji 266
3. Obwieszczenie Ministra Finansów 269
Art. 38b. [Ogłaszanie danych o wyniku nominalnym oraz łącznej dynamice wartości produktu krajowego brutto] 271
1. Uwagi wprowadzające 271
2. Zakres przedmiotowy komunikatu Prezesa GUS i zadania Prezesa GUS 273
3. Komunikaty Prezesa GUS 277
Art. 38c. [Ogłoszenie danych o wysokości kosztów reformy emerytalnej] 278
1. Uwagi wprowadzające 279
2. Wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych 279
3. Komunikat Prezesa ZUS 281
Art. 39. [Klasyfikowanie dochodów publicznych, wydatków publicznych i przychodów] 283
1. Poprzednie regulacje 283
2. Pojęcie i znaczenie klasyfikacji budżetowej 284
3. Kształtowanie się współczesnej klasyfikacji budżetowej 286
4. Podmioty stosujące klasyfikację budżetową 286
5. Podziałki klasyfikacyjne 287
6. Klasyfikacja wydatków o większej szczegółowości dla zadań z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego 288
Art. 40. [Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych] 289
1. Poprzednie regulacje 289
2. Przepisy o rachunkowości 290
3. Rachunkowość w jednostkach sektora finansów publicznych 291
4. Akty wykonawcze Ministra Finansów wydane na podstawie art. 40 ust. 4 u.f.p. 294
Art. 41. [Sprawozdania jednostek sektora finansów publicznych] 294
1. Uwagi wprowadzające. Rys historyczny 295
2. Zmiany przepisów art. 41 u.f.p. 297
3. Pojęcie sprawozdawczości i jej rola w finansach publicznych.
Sprawozdania finansowe 298
4. Sprawozdawczość budżetowa 301
5. Sprawozdania jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych. Rola Prezesa Głównego
Urzędu Statystycznego w zakresie sprawozdawczości 311
6. Sprawozdawczość budżetowa w układzie zadaniowym 315
7. Obowiązek sporządzenia przez jednostki sektora finansów publicznych sprawozdań z wykonania procesów gromadzenia i rozdysponowania środków publicznych a odpowiedzialność na gruncie art. 77 u.r. i ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 318

Rozdział 5
Zasady gospodarowania środkami publicznymi 321
Art. 42. [Zasada legalności i niefunduszowania] 321
1. Odpowiedniki art. 42 w ustawach o finansach publicznych z 1998 r. oraz z 2005 r. 322
2. Sposoby gromadzenia środków publicznych i znaczenie ich ustawowego określania 323
3. Zasada niefunduszowania i wyjątki od niej 325
4. Ustalanie należności pieniężnych j.s.f.p. i podejmowanie czynności zmierzających do wykonania zobowiązań 328
Art. 43. [Zasada powszechności dostępu do realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych] 328
Art. 44. [Zasady dokonywania wydatków ze środków publicznych] 330
1. Odpowiedniki art. 44 w ustawach o finansach publicznych z 1998 r. oraz z 2005 r. 330
2. Uwagi ogólne 331
3. Ustawa budżetowa, uchwała budżetowa oraz plan finansowy j.s.f.p. jako podstawa prawna dokonywania wydatków 331
4. Dokonywanie wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków 333
5. Sposób dokonywania wydatków 333
6. Stosowanie przez j.s.f.p. zasad określonych w przepisach o zamówieniach publicznych do zawierania umów, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane 334
Art. 45. [Zakaz tworzenia fundacji ze środków publicznych] 334
1. Uwagi wprowadzające 334
2. Istota zakazu tworzenia fundacji ze środków publicznych 335
3. Fundacje utworzone na podstawie odrębnych ustaw 336
4. Konkluzja 338
Art. 46. [Zasada zaciągania zobowiązań ze środków publicznych] 338
1. Zagadnienia wstępne 338
2. Zakres podmiotowy 339
3. Zakres przedmiotowy 340
4. Limit wartości zobowiązań do sfinansowania 341
5. Dodatkowe ograniczenia zaciągania zobowiązań dla podległych lub nadzorowanych jednostek 342
6. Zaciąganie zobowiązań w kontekście dyscypliny finansów publicznych 342
Art. 47. [Oferta wykonania zadania zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji] 343
Art. 48. [Lokowanie wolnych środków] 346
1. Rys historyczny 347
2. Zakres podmiotowy i formy lokowania wolnych środków 350
3. Pojęcie wolnych środków jednostki sektora finansów publicznych 354
4. Lokaty wolnych środków przez uczelnie publiczne 356
Art. 49. [Zakaz obejmowania lub nabywania udziałów lub akcji oraz obligacji] 356
1. Ewolucja rozwiązań prawnych 356
2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy zakazu z art. 49 u.f.p. 358
Art. 50. [Wymóg określenia w projektach: skutków finansowych, źródeł sfinansowania oraz limitów wydatków] 360
1. Ujęcie historyczne 362
2. Skutki finansowe nowych aktów prawnych 365
3. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego 369
4. Mechanizmy korygujące wydatki 370
5. Wyłączenia stosowania obowiązku określania w treści projektu ustawy maksymalnego limitu wydatków jednostek sektora finansów publicznych 370
6. Zawieszenie obowiązywania przepisów – stany nadzwyczajne 372
Art. 50a. [Publikacja wytycznych zapewniających stosowanie jednolitych wskaźników makroekonomicznych] 373
Art. 51. [Roszczenia i zobowiązania wynikające z budżetu państwa] 375
1. Uwagi ogólne 375
2. Podstawy prawne roszczeń i zobowiązań 376
3. Roszczenia j.s.t. o subwencje ogólne ustalone w budżecie państwa 376
4. Podstawy roszczenia i zobowiązania a uchwała budżetowa j.s.t. 377
5. Roszczenia i zobowiązania a plany finansowe jednostek sektora finansów publicznych 377
Art. 52. [Prognostyczny charakter dochodów i przychodów.
Nieprzekraczalny limit wydatków i rozchodów] 378
1. Uwagi wstępne 379
2. Charakter ustaleń w zakresie dochodów budżetowych 379
3. Charakter prawny ustaleń w zakresie dochodów jednostek budżetowych 380
4. Charakter prawny ustaleń dotyczących przychodów budżetowych 380
5. Charakter ustaleń dotyczących wydatków budżetowych 380
6. Charakter ustaleń dotyczących wydatków jednostek budżetowych 382
7. Charakter ustaleń dotyczących rozchodów budżetu 382
8. Szczególne przepisy dotyczące niektórych rozchodów budżetowych 383
9. Charakter prawny ustaleń w zakresie przychodów i kosztów jednostek sektora finansów publicznych 383
10. Artykuł 52 u.f.p. a naruszenie dyscypliny finansów publicznych 384
Art. 53. [Odpowiedzialność kierownika za całość gospodarki finansowej jednostki. Powierzenie obowiązków w zakresie gospodarki finansowej pracownikom jednostki] 385
1. Odpowiedniki art. 53 u.f.p.2009 w ustawach o finansach publicznych z 2005 r. i z 1998 r. 385
2. Pojęcie kierownika jednostki sektora finansów publicznych 386
3. Odpowiedzialność kierownika j.s.f.p. za całość gospodarki finansowej j.s.f.p. 387
4. Wyłączenie odpowiedzialności kierownika 388
Art. 54. [Główny księgowy jednostki sektora finansów publicznych] 389
1. Regulacje ustaw o finansach publicznych z 1998 r. i z 2005 r. 391
2. Uwagi ogólne 392
3. Obowiązki głównego księgowego 393
4. Odpowiedzialność głównego księgowego 395
5. Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących głównego księgowego do głównego księgowego budżetu państwa, głównego księgowego części budżetowej oraz skarbnika 397
6. Kwalifikacje głównego księgowego 398
Art. 54a. [Ugoda w sprawie spornej należności cywilnoprawnej] 399
1. Uwagi wprowadzające 399
2. Kontekst historyczny 399
3. Cel obowiązywania przepisów umożliwiających zawarcie ugody przez jednostkę sektora finansów publicznych 399
4. Warunki zawarcia ugody 400
5. Ocena skutków ugody 400
6. Wykonanie ugody a odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 401
Art. 55. [Umarzanie, odraczanie i rozkładanie na raty należności cywilnoprawnych] 401
1. Uwagi wprowadzające 401
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 401
3. Zakres przedmiotowy 403
4. Zakres podmiotowy 403
5. Charakterystyka ulg 405
6. Uznanie w zastosowaniu ulgi 406
7. Charakter prawny komentowanych regulacji 406
Art. 56. [Przesłanki umorzenia w całości należności cywilnoprawnych] 406
1. Uwagi wprowadzające 407
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 407
3. Umorzenie uzasadnione śmiercią dłużnika 408
4. Umorzenie związane z wykreśleniem osoby prawnej 409
5. Bezcelowość prowadzenia egzekucji lub jej nieskuteczność 409
6. Likwidacja jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej 410
7. Przesłanka interesu publicznego 411
8. Stosowanie uznania w umarzaniu należności cywilnoprawnych 412
9. Umarzanie należności w wypadku wielości dłużników 412
Art. 57. [Ulgi uzasadnione ważnym interesem dłużnika, interesem publicznym, względami społecznymi lub gospodarczymi] 413
1. Uwagi wprowadzające 413
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 414
3. Umarzanie należności ze względu na ważny interes dłużnika lub interes publiczny 414
4. Stosowanie ulg w zapłacie należności z uwagi na względy społeczne lub gospodarcze 416
5. Forma zastosowania ulg 417
6. Skutki naruszenia przepisów o umorzeniu należności 417
7. Skutki podatkowe umorzenia należności 417
Art. 57a. [Umorzenie należności zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa w postępowaniu związanym z naruszeniem Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności] 418
1. Uwagi wprowadzające 418
2. Kontekst historyczny 418
3. Umorzenie należności 419
4. Umorzenie należności Skarbu Państwa 419
Art. 58. [Właściwość organów uprawnionych do umarzania, odraczania lub rozkładania na raty spłat należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym] 420
1. Uwagi wprowadzające 421
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 421
3. Podmioty uprawnione do stosowania ulg 421
4. Forma i tryb stosowania ulgi w zapłacie należności cywilnoprawnych 423
5. Stosowanie ulg do odsetek od należności oraz innych świadczeń ubocznych 424
6. Niestosowanie ulg przewidzianych w ustawie o finansach publicznych 425
7. Zgoda na niedochodzenie niewielkich kwot należności 426
Art. 59. [Delegacja do określenia zasad, sposobów i trybu udzielania ulg w spłacie należności cywilnoprawnych] 426
1. Uwagi wprowadzające 427
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 427
3. Uchwała organu stanowiącego j.s.t. określająca zasady stosowania ulg na wniosek 428
4. Składniki treści uchwały 429
5. Szczegółowe zasady udzielania ulg 430
6. Sposób i tryb udzielania ulgi 431
7. Warunki dopuszczalności pomocy publicznej 432
8. Organ lub osoba uprawnione do stosowania ulgi 433
9. Elementy niemieszczące się w treści uchwały 434
10. Przesłanki udzielania ulg 435
11. Udzielanie ulg z urzędu 435
12. Należności związane z realizacją zadań zleconych 436
13. Skutki podatkowe zastosowania ulg wobec dłużnika 436
Art. 59a. [Niedochodzenie małych kwotowo należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających jednostce samorządu terytorialnego] 436
1. Uwagi ogólne 436
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 437
3. Uchwała o niedochodzeniu bagatelnych kwot należności cywilnoprawnych 437
4. Wyłączenie należności z możliwości objęcia uchwałą 438
Art. 60. [Środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym] 438
1. Uwagi wprowadzające 439
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 440
3. Środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym 440
4. Daniny zaliczane do niepodatkowych należności budżetowych w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych 442
Art. 61. [Właściwość organów w sprawach niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym] 444
1. Uwagi wprowadzające 445
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 446
3. Organy I instancji 447
4. Organy odwoławcze 448
Art. 62. [Potrącenie zobowiązań z tytułu niepodatkowych należności budżetowych] 449
1. Uwagi wprowadzające 450
2. Geneza i ewolucja rozwiązań prawnych 450
3. Charakterystyka instytucji potrącenia 450
4. Warunki dokonania potrącenia 452
5. Potrącenie z wierzytelnościami w stosunku do państwowych jednostek budżetowych 453
6. Forma potrącenia 453
Art. 63. [Potrącenie zobowiązań z tytułu niepodatkowych należności budżetowych w stosunku do gminy, powiatu i województwa] 454
1. Uwagi ogólne 454
2. Geneza i ewolucja rozwiązań prawnych 454
3. Ogólna charakterystyka instytucji potrącenia 454
4. Warunki dokonania potrącenia z wierzytelnościami wobec j.s.t. 454
Art. 64. [Umarzanie, odraczanie i rozkładanie na raty niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym] 455
1. Uwagi wprowadzające 456
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 456
3. Umarzanie niepodatkowych należności budżetowych z urzędu 458
4. Stosowanie ulg w zapłacie niepodatkowych należności budżetowych na wniosek 458
5. Postępowanie w sprawie zastosowania ulg na wniosek 459
6. Zasada prawdy obiektywnej 459
7. Ciężar dowodowy 460
8. Zakres badania przesłanek 461
9. Obowiązek ustalenia istnienia należności 461
10. Wpływ solidarności zobowiązania na postępowanie podatkowe 461
11. Właściwość organu 462
12. Uznanie administracyjne 462
13. Ulgi udzielane przedsiębiorcom 463
14. Dopuszczalność stosowania ulg niestanowiących pomocy publicznej 463
15. Dopuszczalność stosowania ulg w zakresie pomocy de minimis 464
16. Dopuszczalność stosowania ulg stanowiących pomoc publiczną 465
17. Pojęcie zobowiązanego prowadzącego działalność gospodarczą 466
18. Skutki podatkowe umorzenia należności 467
Art. 65. [Odpowiedzialność solidarna za zobowiązania z tytułu niepodatkowych należności budżetowych] 467
1. Uwagi wprowadzające 467
2. Kontekst historyczny 468
3. Zasady odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania przewidziane w Kodeksie cywilnym 468
Art. 66. [Egzekucja niepodatkowych należności budżetowych] 468
1. Uwagi wprowadzające 468
2. Kontekst historyczny 469
3. Stosowanie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji do niepodatkowych należności budżetowych 469
Art. 66a. [Przedawnienie zobowiązania do zwrotu środków] 470
1. Uwagi wprowadzające 470
2. Kontekst historyczny 471
3. Termin przedawnienia zobowiązania do zwrotu środków finansowanych z UE 471
4. Przedawnienie zobowiązania osób trzecich 472
Art. 67. [Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i Ordynacji podatkowej w sprawach niepodatkowych należności budżetowych] 472
1. Uwagi wprowadzające 473
2. Kontekst historyczny i ewolucja rozwiązań prawnych 473
3. Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego 473
4. Stosowanie przepisów działu III o.p. 474
5. Stosowanie Kodeksu postępowania administracyjnego do administracyjnych kar pieniężnych 474

Rozdział 6
Kontrola zarządcza oraz koordynacja kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych 475
Art. 68. [Pojęcie i cele kontroli zarządczej] 475
1. Ewolucja rozwiązań prawnych 475
2. Definicja kontroli zarządczej 477
3. Cele kontroli zarządczej 480
Art. 69. [Organy właściwe zapewniające funkcjonowanie kontroli zarządczej] 482
1. Ewolucja rozwiązań prawnych 483
2. Cechy kontroli zarządczej 483
3. Poziomy kontroli zarządczej 484
4. Standardy i wytyczne Ministra Finansów w zakresie kontroli zarządczej 486
5. Szczegółowe wytyczne ministra kierującego działem w zakresie kontroli zarządczej 490
6. Wytyczne ministra kierującego działem w zakresie kontroli zarządczej na przykładzie komunikatu Ministra Finansów w sprawie szczegółowych wytycznych w zakresie kontroli zarządczej dla działów administracji rządowej – budżet, finanse publiczne, instytucje finansowe z 10.07.2018 r. 491
7. Kontrola zarządcza a odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych 494
Art. 70. [Plan działalności i sprawozdanie z jego wykonania. Oświadczenie o stanie kontroli zarządczej] 498
1. Przyczyny wprowadzonych rozwiązań prawnych oraz ich zakres podmiotowy 499
2. Instrumenty kontroli zarządczej 500
3. Plan działalności 500
4. Sprawozdanie z wykonania planu działalności 502
5. Oświadczenie o stanie kontroli zarządczej 503
Art. 71. [Koordynacja kontroli zarządczej] 504
1. Koordynacja kontroli finansowej – ewolucja rozwiązań prawnych 504
2. Koordynacja kontroli zarządczej 505
3. Koordynacja kontroli zarządczej a koordynacja audytu wewnętrznego 508

DZIAŁ II
Państwowy dług publiczny 509

Rozdział 1
Przepisy ogólne 509
Art. 72. [Tytuły zobowiązań sektora finansów publicznych tworzących państwowy dług publiczny (tzw. tytuły dłużne)] 509
1. Uwagi wprowadzające 510
2. Pojęcie długu publicznego 510
3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy regulacji 511
Art. 73. [Obliczanie państwowego długu publicznego, długu Skarbu Państwa, wartości zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji] 513
1. Uwagi wprowadzające 514
2. Metodyka obliczania państwowego długu publicznego 514
Art. 74. [Kontrola Ministra Finansów w zakresie państwowego długu publicznego] 516
1. Uwagi wprowadzające 517
2. Zakres i formy kontroli sprawowanej przez Ministra Finansów 518
Art. 75. [Czteroletnia strategia zarządzania długiem Skarbu Państwa oraz oddziaływania na państwowy dług publiczny] 519
1. Uwagi wprowadzające 519
2. Zasady opracowania strategii 520
3. Treść strategii 520

Rozdział 2
Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa 523
Art. 76. [Pojęcie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa] 523
1. Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa 523
2. Pożyczka – charakter prawny 524
3. Deficyt budżetu państwa 526
4. Deficyt budżetu środków europejskich 526
5. Rozchody budżetu państwa 526
Art. 77. [Uprawnienia Ministra Finansów związane z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa] 527
1. Wprowadzenie 527
2. Potrzeby pożyczkowe budżetu państwa 527
3. Zarządzanie długiem Skarbu Państwa 528
4. Zakres upoważnienia udzielonego Ministrowi Finansów 529
5. Operacje finansowe dokonywane przez Ministra Finansów 529
6. Emisja papierów wartościowych 530
7. Zaciąganie kredytów i pożyczek na rynku krajowym i zagranicznym 531
8. Operacje instrumentami pochodnymi 531
9. Spłata zaciągniętych zobowiązań 532
10. Zarządzanie nadwyżką budżetu środków europejskich 532
Art. 78. [Sposoby wykonywania zadań wynikających z zarządzania długiem Skarbu Państwa] 533
1. Czynności podejmowane przez Ministra Finansów w ramach zarządzania długiem Skarbu Państwa 533
2. Pozyskiwanie wolnych środków na finansowanie potrzeb pożyczkowych 534
3. Zarządzanie wolnymi środkami budżetu państwa 535
4. Zarządzanie aktywami i pasywami finansowymi 537
5. Cele operacji zarządzania aktywami i pasywami finansowymi 538
Art. 78a. [Upoważnienie Ministra Finansów do przyjmowania wolnych środków w depozyt] 539
1. Rys historyczny i podłoże wprowadzenia art. 78a u.f.p. 539
2. Lokowanie wolnych środków w depozyt 540
3. Depozyt wolnych środków u Ministra Finansów a potrzeby pożyczkowe budżetu państwa i zarządzanie długiem Skarbu Państwa 542
4. Artykuł 78a wobec art. 48 u.f.p. 543
Art. 78b. [Warunki depozytu u Ministra Finansów] 544
1. Rys historyczny i podłoże wprowadzenia art. 78b u.f.p. 544
2. Charakterystyka wprowadzonych rozwiązań prawnych 546
Art. 78c. [Czas depozytu i jego zwrot] 549
Art. 78d. [Przejęcie w zarządzanie wolnych środków państwowych funduszy celowych] 551
Art. 78e. [Oprocentowanie środków przyjętych w depozyt lub zarządzanie] 554
Art. 78f. [Zlecenie Bankowi Gospodarstwa Krajowego dokonywania wszelkich czynności prawnych i faktycznych związanych z przyjmowaniem wolnych środków w depozyt lub zarządzanie oraz ich zwrotem] 557
Art. 78g. [Delegacja do określenia szczegółowych warunków przekazywania i przyjmowania wolnych środków w depozyt lub zarządzanie] 559
1. Zagadnienia ogólne 559
2. Rodzaje depozytów i oddania w zarządzanie 561
3. Lokaty wolnych środków w formie depozytu oraz zarządzanie przez Ministra Finansów wolnymi środkami państwowego funduszu celowego 561
4. Formy dyspozycji 563
Art. 78h. [Dokonywanie operacji finansowych skarbowymi papierami wartościowymi] 563
1. Uwagi wprowadzające 563
2. Celowość 563
3. Pożyczka papierów wartościowych 564
4. Kontekst historyczny 564
Art. 79. [Umarzanie skarbowych papierów wartościowych] 564
1. Uwagi ogólne 564
2. Wykup a nabywanie skarbowych papierów wartościowych 564
3. Wykup przed terminem 565
4. Umorzenie 565
5. Sposób dokonania wykupu 566
6. Ryzyko refinansowania 566
7. Kontekst historyczny 566
Art. 80. [Zaciąganie pożyczek i kredytów przez Skarb Państwa] 567
1. Uwagi ogólne 567
2. Działanie w imieniu Skarbu Państwa 567
3. Kredyt a pożyczka 568
4. Wyłączenie przepisów o zamówieniach publicznych 569
5. Zakaz pokrywania deficytu zobowiązaniami wobec banku centralnego 569
6. Kontekst historyczny 569
Art. 81. [Zaciąganie oraz udzielanie pożyczek i kredytów w celu wsparcia bilansu płatniczego] 569
1. Uwagi ogólne 569
2. Bilans płatniczy 570
3. Ograniczenia w zaciąganiu pożyczek i kredytów przez Skarb Państwa w celu wsparcia bilansu płatniczego 570
4. Udzielanie pożyczek przez Skarb Państwa na wsparcie bilansu płatniczego innego państwa członkowskiego 571
5. Kontekst historyczny 572
Art. 82. [Limity pożyczek i kredytów] 572
1. Uwagi ogólne 572
2. Limitowanie przyrostu zadłużenia w ustawie budżetowej 572
3. Kontekst historyczny 573
Art. 83. [Dokonywanie lokat bankowych i innych operacji finansowych przez Ministra Finansów] 573
1. Rys historyczny 573
2. Założenia wprowadzonych regulacji 574
3. Lokowanie wolnych środków w NBP i innych bankach 575
4. Lokata w złotych i walutach obcych 575
5. Inne aktywne formy zarządzania długiem publicznym – transakcje zabezpieczające związane z transakcjami na instrumentach pochodnych 576
Art. 83a. [Rachunki depozytowe Ministra Finansów. Zarządzanie i oprocentowanie środków na rachunkach depozytowych] 577
1. Rys historyczny 578
2. Zastrzeżenia zgłaszane w odniesieniu do art. 83a u.f.p. przez NBP i ZBP 578
3. Założenia wprowadzonych regulacji 579
Art. 84. [Wyłączenie stosowania przepisów o zamówieniach publicznych oraz przepisów o grach hazardowych do operacji związanych bezpośrednio z zarządzaniem państwowym długiem publicznym] 581
1. Rys historyczny i cel regulacji 581
2. Wyłączenie stosowania art. 35, 42 ust. 2 i art. 49 u.f.p. 582
3. Wyłączenie stosowania przepisów o zamówieniach publicznych 584
4. Wyłączenie stosowania przepisów o grach hazardowych 585
Art. 85. [Obowiązki informacyjne Narodowego Banku Polskiego] 586

Rozdział 3
Procedury ostrożnościowe i sanacyjne 588
Art. 86. [Procedury ostrożnościowe i sanacyjne] 588
1. Uwagi wprowadzające 589
2. Kontekst historyczny 590
3. Procedury ostrożnościowe i sanacyjne na gruncie ustawy o finansach publicznych z 2009 r. 591
Art. 86a. [Wyłączenie procedur ostrożnościowych i sanacyjnych w 2013 r.] 592
Art. 87. [Elementy programu sanacyjnego] 593
Art. 88. [Wyłączenia procedur ostrożnościowych i sanacyjnych] 594

Rozdział 4
Ogólne zasady zaciągania zobowiązań przez inne niż Skarb Państwa jednostki sektora finansów publicznych 597
Art. 89. [Cele zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych przez j.s.t.] 597
1. Wprowadzenie 597
2. Rodzaje deficytu budżetowego 599
3. Pokrycie przejściowego deficytu budżetowego 600
4. Finansowanie planowanego deficytu budżetu 602
5. Spłata wcześniej zaciągniętych zobowiązań 603
6. Wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej 603
7. Źródła zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego – wpływy ze sprzedaży emitowanych papierów wartościowych, z otrzymanych pożyczek i kredytów 604
8. Granice zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego 608
Art. 90. [Pożyczki w państwowych funduszach celowych oraz w państwowych i samorządowych osobach prawnych] 609
1. Uwagi ogólne 609
2. Definicja i status państwowych funduszy celowych 610
3. Państwowe i samorządowe osoby prawne zaliczane do sektora finansów publicznych 612
Art. 91. [Limit zobowiązań określony w uchwale budżetowej. Opinia RIO o możliwości spłaty zobowiązania] 613
1. Ograniczenia w zaciąganiu zobowiązań przez jednostkę samorządu terytorialnego 614
2. Uchwała budżetowa 615
3. Obowiązek uzyskania opinii regionalnej izby obrachunkowej 616
Art. 91a. [Przyjmowanie wolnych środków w depozyt] 620
1. Rys historyczny i cel regulacji 620
2. Depozyt wolnych środków w jednostce samorządu terytorialnego 622
3. Podstawa przyjmowania wolnych środków w depozyt u jednostki samorządu terytorialnego 623
Art. 92. [Koszty obsługi zobowiązań finansowych jako kolejne ograniczenia zaciągania zobowiązań] 624
1. Uwagi wprowadzające 624
2. Ustawowe ograniczenia zaciągania zobowiązań przez jednostki samorządu terytorialnego 625
3. Dyskonto i kapitalizacja odsetek – zakres pojęciowy 626
4. Różnorodność jednostek samorządu terytorialnego 627
Art. 93. [Zakaz zaciągania zobowiązań, których wartość nominalna należna do zapłaty w dniu wymagalności, wyrażona w złotych, nie została ustalona w dniu zawierania transakcji] 627
1. Uwagi ogólne 627
2. Delegacja dla Rady Ministrów 629
Art. 94. [Poręczenia i gwarancje udzielane przez j.s.t.] 630
1. Uwagi ogólne 630
2. Poręczenia i gwarancje jako instytucje prawa cywilnego 631

Rozdział 5
Zasady i tryb emisji skarbowych papierów wartościowych 633
Art. 95. [Skarbowe papiery wartościowe: definicja, limity, emitenci, zakres odpowiedzialności] 633
1. Uwagi ogólne 634
2. Skarbowe papiery wartościowe jako kategoria tzw. publicznych papierów wartościowych 634
3. Zasada nieograniczonej odpowiedzialności emitenta 634
4. Definicja legalna skarbowego papieru wartościowego 635
5. Świadczenia inkorporowane w skarbowych papierach wartościowych 636
6. Dematerializacja 637
7. Emitowanie a wystawianie papierów wartościowych 637
8. Konstytucyjne uwarunkowania emisji skarbowych papierów wartościowych 638
9. Emisja w ramach limitów określonych w ustawie budżetowej 638
10. Sprzedaż skarbowych papierów wartościowych 639
11. Organizacja obrotu skarbowymi papierami wartościowymi 640
12. Rynek pierwotny obligacji skarbowych 640
13. Rynek Treasury BondSpot Poland 641
14. Transakcje repo oraz sell-buy-back (SBB) i buy-sell-back (BSB) 642
15. Wykup skarbowych papierów wartościowych 643
16. Operacja zamiany obligacji 643
17. Restrukturyzacja zadłużenia i klauzule wspólnego działania 644
18. Egzekucja 644
19. Kontekst historyczny 644
20. Zmiany przepisu 644
Art. 96. [Papiery wartościowe według pierwotnego terminu wykupu] 645
1. Uwagi ogólne 645
2. Katalog skarbowych papierów wartościowych 646
3. Rynek pieniężny i kapitałowy 646
4. Kontekst historyczny 647
Art. 97. [Delegacja do określenia warunków emitowania skarbowych papierów wartościowych] 647
1. Uwagi ogólne 648
2. Warunki emitowania skarbowych papierów wartościowych 648
3. Delegacje ustawowe 648
4. Kontekst historyczny 649
Art. 98. [List emisyjny. Delegacja do określenia szczegółowych warunków emisji skarbowych papierów wartościowych] 649
1. Uwagi ogólne 649
2. List emisyjny jako podstawa emisji 650
3. Upoważnienie dla innego podmiotu 650
4. Charakter prawny stosunku między emitentem a wierzycielem 650
5. Kontekst historyczny 651
Art. 99. [Definicja bonu skarbowego] 651
1. Pojęcie bonu skarbowego 651
2. Limity emisji 652
3. Szczegółowe zasady emisji 652
4. Funkcje bonów skarbowych 652
5. Rynek bonów skarbowych 652
6. Transakcje repo oraz sell-buy-back (SBB) i buy-sell-back (BSB) 653
7. Kontekst historyczny 654
Art. 100. [Definicja obligacji skarbowej] 654
1. Uwagi ogólne 654
2. Cechy obligacji skarbowych 655
3. Definicja obligacji 655
4. Obligacje krajowe i zagraniczne 657
5. Wykup przedterminowy 657
6. Obligacje konwersyjne 657
7. Sposób oprocentowania 658
8. Prawa inkorporowane w obligacjach 658
9. Kontekst historyczny 658
Art. 101. [Definicja skarbowego papieru oszczędnościowego] 659
1. Definicja skarbowego papieru oszczędnościowego 659
2. Kontekst historyczny 659
Art. 102. [Skarbowe papiery wartościowe; odpłatność, emisja, rejestracja] 659
1. Odpłatność 660
2. Cena emisyjna 660
3. Rejestracja 660
4. Kontekst historyczny 660

DZIAŁ III
Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ustawa budżetowa 661

Rozdział 1
Wieloletni Plan Finansowy Państwa 661
Art. 103. [Okresowość Wieloletniego Planu Finansowego Państwa] 661
1. Miejsce WPFP w systemie finansów publicznych 661
2. Cele planowania wieloletniego 662
3. Układ WPFP 663
Art. 103a. (uchylony) 664
Art. 104. [Elementy Wieloletniego Planu Finansowego Państwa] 665
Art. 105. [Wpływ Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na ustawy budżetowe] 666
Art. 106. [Tryb uchwalenia Wieloletniego Planu Finansowego Państwa i jego ogłoszenie] 668
Art. 107. (uchylony) 668
Art. 108. [Sprawozdanie ministrów z realizacji Wieloletniego Planu Finansowego Państwa] 669

Rozdział 2
Ustawa budżetowa 671
Art. 109. [Ustawa budżetowa] 671
1. Uwagi wstępne 671
2. Podstawy prawne gospodarki finansowej państwa 671
3. Budżet państwa – wymóg ustawy 672
4. Ustawa budżetowa a zasady budżetowe 672
5. Znaczenie prawne ustawy budżetowej 673
6. Treść budżetu państwa i ustawy budżetowej 674
7. Sprawa rocznego charakteru ustawy budżetowej a ustalenia wieloletnie ustawy budżetowej 675
8. Zmiany innych ustaw w ustawie budżetowej 676
9. Problem „obładowania” ustawy budżetowej 677
Art. 110. [Elementy budżetu państwa] 677
1. Uwagi ogólne 678
2. Określenie dochodów budżetu państwa 679
3. Określenie wydatków budżetu państwa 679
4. Ustalenia dotyczące wydatków związanych z tzw. regułą wydatkową 680
5. Ustalenia dotyczące budżetu środków europejskich 680
6. Ustalenia dotyczące deficytu budżetowego oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa 681
7. Limit zobowiązań 681
Art. 111. [Katalog dochodów budżetu państwa] 682
1. Uwagi ogólne. Rodzaje dochodów publicznych 683
2. Dochody podatkowe i niepodatkowe 685
3. Inne rodzaje dochodów budżetu państwa 686
4. Wpłaty z zysku NBP 688
Art. 112. [Przeznaczenie wydatków publicznych] 688
1. Poprzednie regulacje 689
2. Przeznaczenie wydatków publicznych – uwagi ogólne 689
3. Wydatki na funkcjonowanie organów władzy publicznej oraz na zadania wykonywane przez administrację rządową 691
4. Wydatki na subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego 691
5. Wydatki na subwencje dla podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki 694
6. Wydatki na dotacje dla j.s.t. 694
7. Wydatki na wpłaty do budżetu Unii („środki własne Unii Europejskiej”) 697
8. Wydatki na subwencje dla partii politycznych 699
9. Wydatki na dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami 700
10. Wydatki na obsługę długu publicznego 701
11. Wydatki na wkład krajowy na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich lub środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 3, 5 i 6 u.f.p. 702
Art. 112a. (uchylony) 703
Art. 112aa. [Obliczanie kwoty wydatków niektórych organów i jednostek] 704
1. Zagadnienia wstępne. Wydatkowa reguła dyscyplinująca 707
2. Przyczyny wprowadzenia art. 112aa u.f.p. i jego zmiany 710
3. Zakres podmiotowy SRW 713
4. Nieprzekraczalny limit wydatkowy 715
5. Wielkość korekt kwoty wydatków 717
Art. 112b. (uchylony) 718
Art. 112c. (uchylony) 718
Art. 112d. [Wyłączenia zastosowania stabilizującej reguły wydatkowej] 718
1. Rys historyczny 719
2. Stany nadzwyczajne ograniczające stosowanie SRW 719
3. Obowiązek obliczenia kwoty wydatków i wielkości wskaźnika średniookresowej dynamiki wartości produktu krajowego brutto 722
Art. 112e. [Wyłączenie wydatkowej reguły dyscyplinującej w 2013 r.] 723
Art. 113. [Pojęcia deficytu i nadwyżki deficytu budżetu państwa. Źródła finansowania deficytu budżetowego] 724
1. Uwagi ogólne 724
2. Deficyt budżetu państwa a inne rodzaje deficytów 725
3. Źródła finansowania deficytu budżetu państwa. Rodzaje przychodów budżetu państwa 727
4. Nadwyżki budżetowe 729
Art. 114. [Klasyfikacja budżetu państwa. Części budżetowe] 731
1. Odpowiedniki w ustawach o finansach publicznych z 1998 i 2005 r. 731
2. Charakterystyka części budżetowych 731
3. Dysponenci części budżetowych 734
Art. 115. [Pożyczki i kredyty udzielane z budżetu państwa] 735
1. Uwagi ogólne 735
2. Pożyczki i kredyty wynikające z umów międzynarodowych 736
3. Pożyczki wynikające z przepisów szczególnych 738
Art. 116. [Szczegółowość podziału dochodów oraz wydatków budżetu państwa] 739
1. Odpowiedniki art. 116 w ustawach o finansach publicznych z 1998 r. i z 2005 r. 740
2. Szczegółowość budżetu państwa i jej znaczenie 740
Art. 117. [Budżet środków europejskich] 743
1. Uwagi wprowadzające 743
2. Historyczne odpowiedniki 744
3. Zmiany przepisu w trakcie obowiązywania ustawy z 2009 r. 744
4. Związek z prawem unijnym 745
5. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 746
6. Pojęcie środków europejskich 746
7. Treść budżetu środków europejskich i jego charakter prawny 747
8. Dysponenci budżetu środków europejskich 749
9. Budżet środków europejskich w ustawie budżetowej na rok 2018 750
10. Budżet środków europejskich a dyscyplina finansów publicznych 750
Art. 118. [Deficyt i nadwyżka budżetu środków europejskich] 752
1. Uwagi wprowadzające 752
2. Historyczne odpowiedniki 752
3. Zmiany przepisu w trakcie obowiązywania ustawy z 2009 r. 752
4. Związek z prawem unijnym 752
5. Powiązania z innymi przepisami ustawy 752
6. Deficyt budżetu środków europejskich 753
7. Finansowanie deficytu budżetu środków europejskich 753
8. Nadwyżka budżetu środków europejskich 754
Art. 119. [Szczegółowość podziału dochodów i wydatków budżetu środków europejskich] 754
1. Uwagi wprowadzające 755
2. Historyczne odpowiedniki 755
3. Zmiany przepisu w trakcie obowiązywania ustawy z 2009 r. 755
4. Powiązania z innymi przepisami ustawy 755
5. Szczegółowość budżetu środków europejskich w ustawie budżetowej 755
6. Klasyfikacja dochodów budżetu środków europejskich 756
7. Klasyfikacja wydatków budżetu środków europejskich 756
Art. 120. [Rezerwa celowa w budżecie środków europejskich] 758
1. Uwagi wprowadzające 758
2. Historyczne odpowiedniki 758
3. Zmiany przepisu w trakcie obowiązywania ustawy z 2009 r. 758
4. Powiązania z innymi przepisami ustawy 758
5. Tworzenie rezerwy celowej w budżecie środków europejskich 758
6. Wykorzystanie rezerwy celowej w budżecie środków europejskich 760
Art. 121. [Programy finansowane z udziałem środków europejskich w ustawie budżetowej] 760
1. Uwagi wprowadzające 761
2. Historyczne odpowiedniki 761
3. Zmiany przepisu w trakcie obowiązywania ustawy z 2009 r. 761
4. Powiązania z innymi przepisami ustawy 761
5. Programy 761
6. Pojęcie i rodzaje programów 762
7. Obligatoryjne elementy wykazu programów 763
8. Treść i horyzont czasowy załączników do ustawy budżetowej 763
Art. 122. [Treść załączników do ustawy budżetowej] 764
1. Uwagi ogólne. Przedmiot regulacji 765
2. Załącznik – zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone j.s.t. odrębnymi ustawami 767
3. Załącznik – jednostki, dla których zaplanowano dotacje podmiotowe i celowe oraz kwoty tych dotacji 768
4. Obwieszczenia w sprawie dotacji podmiotowych i celowych 768
5. Załącznik – zakres i kwoty dotacji przedmiotowych i podmiotowych 769
6. Załącznik – zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym 769
7. Załącznik – plany finansowe agencji wykonawczych 770
8. Załącznik – plany finansowe instytucji gospodarki budżetowej 770
9. Załącznik – plany finansowe państwowych funduszy celowych 771
10. Załącznik – plany finansowe niektórych państwowych osób prawnych 772
11. Załączniki – ustalenia dotyczące środków europejskich, innych środków zagranicznych, niektórych elementów budżetu państwa 773
Art. 123. [Treść planów finansowych niektórych jednostek organizacyjnych sektora finansów publicznych] 774
1. Plany finansowe 775
2. Plany agencji wykonawczych 775
3. Plany państwowych funduszy celowych oraz instytucji gospodarki budżetowej i państwowych osób prawnych 775

Rozdział 3
Przeznaczenie wydatków budżetu państwa 776
Art. 124. [Systematyka wydatków budżetu państwa] 776
1. Odpowiedniki art. 124 u.f.p.2009 w ustawach o finansach publicznych z 1998 r. i z 2005 r. 777
2. Uwagi ogólne 778
3. Dotacje i subwencje 778
4. Świadczenia na rzecz osób fizycznych 779
5. Wydatki bieżące jednostek budżetowych 780
6. Wydatki majątkowe 781
7. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa 781
8. Wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, w tym wydatki budżetu środków europejskich 781
9. Środki własne Unii Europejskiej 782
Art. 125. [Ujęcie środków własnych UE w ustawie budżetowej] 782
1. Ujęcie historyczne 782
2. Środki własne Unii Europejskiej 783
3. Analiza art. 125 u.f.p. 785
Art. 126. [Definicja dotacji] 786
1. Wprowadzenie 786
2. Dotacja jako prawna forma wydatkowania środków budżetowych 787
3. Dotacje budżetowe a subwencje 790
4. Dotacje w świetle przepisów o klasyfikacji budżetowej 792
Art. 127. [Definicja dotacji celowych] 793
1. Wprowadzenie 794
2. Dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania ustawowo zlecone jednostkom samorządu terytorialnego 795
3. Dotacje celowe na zadania z zakresu mecenatu państwa nad kulturą, realizowane przez jednostki inne niż jednostki samorządu terytorialnego 798
4. Dotacje celowe na dofinansowanie zadań własnych j.s.t. 799
5. Dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie zadań realizowanych przez agencje wykonawcze 802
6. Dotacje celowe na zadania zlecone do realizacji organizacjom pozarządowym 804
7. Dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji 805
8. Dotacje celowe na dopłaty do oprocentowania niektórych kredytów bankowych 805
9. Dotacje celowe przeznaczone na realizację projektów i programów współfinansowanych przy zaangażowaniu różnych środków krajowych, europejskich bądź zagranicznych 806
Art. 128. [Podstawa prawna udzielania dotacji celowych. Limit kwotowy dotacji] 807
Art. 129. [Określenie dotacji celowych na zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone odrębnymi ustawami jednostkom samorządu terytorialnego] 809
Art. 130. [Dotacje przedmiotowe] 811
1. Wprowadzenie 812
2. Dotacje przedmiotowe dla przedsiębiorców 813
3. Dotacja przedmiotowa do posiłków sprzedawanych w barach mlecznych 815
4. Dotacja przedmiotowa do krajowych kolejowych przewozów pasażerskich 817
5. Dotacja przedmiotowa do świadczonych usług pocztowych podlegających ustawowemu zwolnieniu z opłat pocztowych 818
6. Dotacja przedmiotowa do podręczników szkolnych 819
7. Dotacje przedmiotowe dla podmiotów wykonujących zadania na rzecz rolnictwa 820
8. Dotacje budżetowe dla przedsiębiorców a prawo pomocy publicznej 821
Art. 131. [Dotacje podmiotowe] 822
1. Wprowadzenie 822
2. Dotacje podmiotowe udzielane na podstawie Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce 823
3. Dotacje podmiotowe dla instytucji kultury 825
4. Dotacja podmiotowa dla państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych 826
5. Dotacje podmiotowe udzielane na podstawie ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego 827
6. Dotacje udzielane niektórym przedsiębiorcom na zadania związane z ich przekształceniem lub likwidacją 829
Art. 132. [Dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji] 830
1. Wprowadzenie 830
2. Finansowanie inwestycji państwowych jednostek budżetowych 831
3. Dotacje inwestycyjne dla agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej oraz innych państwowych osób prawnych, dla których zasady gospodarki finansowej określają odrębne ustawy 832
4. Dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych 833
5. Dotacje celowe na pokrycie kosztów realizacji inwestycji w zakresie zadań zleconych do realizacji organizacjom pozarządowym 833
6. Dotacje inwestycyjne dla j.s.t. na realizację zadań własnych lub zadań zleconych z zakresu administracji rządowej 834
7. Dotacje celowe przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie inwestycji związanych z badaniami naukowymi lub pracami rozwojowymi 834
8. Dotacje celowe na dofinansowanie inwestycji realizowanych z udziałem środków Unii Europejskiej lub innych środków zagranicznych niepodlegających zwrotowi 835
Art. 133. [Limit kwoty dotacji celowych dla jednostek niezaliczanych do sektora finansów publicznych] 835
Art. 133a. [Ocena stopnia realizacji założonych celów dotowanych inwestycji] 837
Art. 133b. [Niewiążąca opinia ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego w przedmiocie sposobu realizacji inwestycji] 839
Art. 133c. [Wniosek o wydanie niewiążącej opinii] 841
Art. 133d. [Wydanie niewiążącej opinii] 843
Art. 133e. [Zasady ujawniania treści wydanej niewiążącej opinii] 845
Art. 134. [Delegacja do określenia szczegółowego sposobu i trybu finansowania inwestycji z budżetu państwa] 845
Art. 135. [Zgoda na zakup lub budowę nieruchomości] 853
1. Odpowiedniki w poprzednich ustawach o finansach publicznych 853
2. Uwagi ogólne 853
3. Zakup lub budowa nieruchomości na potrzeby organów administracji rządowej 854
4. Zaplanowanie wydatków na inwestycje budowlane państwowych jednostek budżetowych oraz dotacji 855
5. Rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków, sposobu, trybu, kryteriów i terminów dokonywania oceny 857
Art. 136. [Programy wieloletnie] 858
1. Odpowiedniki z ustaw o finansach publicznych z 1998 r. i z 2005 r. 858
2. Uwagi ogólne 859
3. Programy wieloletnie a ustawa budżetowa 860
4. Programy wieloletnie a strategie rozwoju 861
5. Programy wieloletnie jako instrument polityki Rady Ministrów 861
6. Forma prawna programów wieloletnich 862
7. Charakter prawny programów wieloletnich 862
8. Zaciąganie zobowiązań w celu sfinansowania realizacji programu w poszczególnych latach 864
Art. 137. [Delegacja do określenia sposobu finansowania zadań realizowanych w ramach międzynarodowej współpracy z zakresu bezpieczeństwa państwa] 864

Rozdział 4
Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa 868
Art. 138. [Założenia projektu budżetu państwa. Materiały do projektu ustawy budżetowej] 868
1. Uwagi wprowadzające 869
2. Historyczne odpowiedniki 869
3. Zmiany przepisu 870
4. Rola Ministra Finansów w opracowaniu projektu budżetu państwa 870
5. Założenia projektu budżetu państwa 870
6. Nota budżetowa 871
Art. 139. [Przygotowanie projektu ustawy budżetowej] 872
1. Uwagi wprowadzające 872
2. Historyczne odpowiedniki 872
3. Przedstawienie przez Ministra Finansów Radzie Ministrów projektu ustawy budżetowej 873
4. Autonomia budżetowa 874
Art. 140. [Rezerwa ogólna i rezerwy celowe] 874
1. Uwagi wprowadzające 875
2. Historyczne odpowiedniki 875
3. Zmiany przepisu 876
4. Rezerwa ogólna 876
5. Rezerwy celowe 876
6. Naruszenie dyscypliny finansów publicznych związane z rezerwami budżetowymi 877
Art. 141. [Uchwalenie i przedłożenie projektu ustawy budżetowej] 877
1. Uwagi wprowadzające 877
2. Historyczne odpowiedniki 878
3. Wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej Rady Ministrów 878
4. Ustawa budżetowa a budżet państwa 878
5. Termin 879
6. Możliwość późniejszego przedłożenia projektu ustawy budżetowej 880
Art. 142. [Uzasadnienie projektu ustawy budżetowej] 880
1. Uwagi wprowadzające 882
2. Historyczne odpowiedniki 882
3. Zmiany przepisu 882
4. Funkcje uzasadnienia projektu ustawy budżetowej 883
5. Ustawa o finansach publicznych a regulamin Sejmu 883
Art. 143. [Termin opracowania i przekazania projektów planów finansowych] 884
1. Uwagi wprowadzające 884
2. Historyczne odpowiedniki 884
3. Projekty planów finansowych państwowych jednostek budżetowych 885
4. Informacje dla jednostek samorządu terytorialnego 885
Art. 144. [Projekt ustawy o prowizorium budżetowym] 886
1. Uwagi wprowadzające 886
2. Historyczne odpowiedniki 887
3. Ustawa budżetowa a ustawa o prowizorium budżetowym 887
4. Stosowanie przepisów dotyczących projektu ustawy budżetowej do projektu ustawy o prowizorium budżetowym 888
5. Projekt ustawy o prowizorium budżetowym a prowizorium budżetowe jednostki samorządu terytorialnego 888
Art. 145. [Prowadzenie gospodarki finansowej na podstawie projektu ustawy] 888
1. Uwagi wprowadzające 888
2. Historyczne odpowiedniki 889
3. Istota przepisu 889
4. Termin uchwalenia i ogłoszenia ustawy budżetowej w praktyce 889

Rozdział 5
Wykonywanie ustawy budżetowej 890
Art. 146. [Plany finansowe jednostek podległych dysponentom części budżetowych] 890
Art. 147. [Harmonogram realizacji wydatków] 891
Art. 148. [Obowiązki informacyjne dysponentów części budżetowej] 895
Art. 149. [Terminy przekazywania dotacji celowych] 897
1. Uwagi wprowadzające 898
2. Zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami do wykonania przez jednostki samorządu terytorialnego 898
3. Istota i zakres gwarancji wynikających z art. 149 u.f.p. 904
4. Przekazywanie dotacji celowych na finansowanie zadań związanych z prowadzeniem rejestru wyborców oraz organizacją i przeprowadzaniem wyborów i referendów oraz zadań związanych z organizacją spisów powszechnych i rolnych 906
5. Konkluzja 908
Art. 150. [Umowa dotacyjna] 909
1. Uwagi wprowadzające 909
2. Zakres przedmiotowy zastosowania umowy dotacyjnej 910
3. Strony umowy dotacyjnej 911
4. Niezbędne elementy treści umowy o udzielenie dotacji celowej 913
5. Konkluzja 915
Art. 151. [Umowa dotacyjna między dysponentem części budżetowej a organizacją pozarządową] 915
1. Uwagi wprowadzające 916
2. Granice podmiotowe wyznaczone przepisem art. 151 u.f.p. 916
3. Zadania publiczne jako przedmiot finansowania (dofinansowania) dotacją 919
4. Niezbędne elementy treści umowy o udzielenie dotacji celowej 923
5. Konkluzja 925
Art. 152. [Obowiązki ewidencyjne podmiotów dotowanych. Rozliczenie i zwrot dotacji] 925
1. Uwagi wprowadzające 925
2. Obowiązek prowadzenia wyodrębnionej ewidencji 926
3. Obowiązek weryfikacji przez donatora rozliczenia dotacji przedstawianego przez beneficjenta 927
4. Decyzja o zwrocie dotacji celowej 928
5. Konkluzja 929
Art. 153. [Zapewnienia finansowania lub dofinansowania przez Ministra Finansów] 930
Art. 154. [Tryb dzielenia rezerw celowych budżetu państwa] 931
1. Uwagi ogólne. Przedmiot regulacji 932
2. Zagadnienia kompetencyjne i proceduralne w sprawach rezerw celowych 933
3. Rezerwy celowe w ustawach budżetowych na rok 2017 i rok 2018 934
Art. 155. [Dysponowanie rezerwą ogólną] 936
1. Konstrukcja prawna rezerwy ogólnej 936
2. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie dysponowania rezerwą ogólną 937
3. Rezerwy ogólne w ustawach budżetowych 937
Art. 156. [Powiadomienie o podziale rezerw, których dysponentami są wojewodowie] 937
1. Uwagi wprowadzające 937
2. Historyczne odpowiedniki 938
3. Istota przepisu 938
Art. 157. [Środki niepodzielone przez wojewodów w ramach rezerwy] 938
1. Uwagi wprowadzające 938
2. Historyczne odpowiedniki 938
3. Istota przepisu 938
Art. 158. [Dysponowanie rezerwą ogólną i rezerwami celowymi w razie wprowadzenia stanów nadzwyczajnych] 939
Art. 159. [Podmiot kierujący wykonywaniem budżetu państwa] 939
Art. 160. [Delegacja do określenia organów uprawnionych do dokonywania określonych rodzajów wydatków oraz wytycznych dotyczących wydatków] 942
Art. 161. [Zobowiązania na okres dłuższy niż rok budżetowy w ramach realizacji współpracy rozwojowej na terytoriach uznanych za strefę działań wojennych] 944
Art. 162. [Zasady gospodarki finansowej obowiązujące w toku wykonywania budżetu państwa] 946
1. Uwagi wprowadzające 946
2. Historyczne odpowiedniki 947
3. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 949
4. Wykonywanie budżetu państwa 949
5. Zasady dotyczące dochodów budżetu państwa 949
6. Zasady dotyczące wydatków budżetu państwa 951
7. Zasady dotyczące zadań 953
8. Konsekwencje naruszenia zasad gospodarki finansowej 954
Art. 163. [Gromadzenie przez państwowe jednostki budżetowe mające siedzibę poza granicami RP środków na wydzielonym rachunku bankowym] 955
1. Uwagi wprowadzające 955
2. Historyczne odpowiedniki 956
3. Zmiany przepisu w trakcie obowiązywania ustawy z 2009 r. 956
4. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 956
5. Zakres podmiotowy 956
6. Wydzielony rachunek bankowy jednostki budżetowej 957
7. Przeznaczenie środków na wydzielonym rachunku bankowym zagranicznej jednostki budżetowej 957
Art. 164. [Realizowanie wydatków nieprzewidzianych] 959
1. Uwagi wprowadzające 959
2. Historyczne odpowiedniki 959
3. Cel regulacji 959
4. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 960
5. Tryb realizacji wydatków nieprzewidzianych 960
Art. 165. [Pierwszeństwo wydatków na obsługę długu Skarbu Państwa] 961
1. Historyczne odpowiedniki 961
2. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 961
3. Priorytet wydatków na obsługę długu Skarbu Państwa 961
4. Szczególne uprawnienia Ministra Finansów 962
Art. 166. [Księgowanie środków finansowych z transakcji na instrumentach pochodnych] 963
1. Uwagi wprowadzające 963
2. Kontekst historyczny 963
3. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 963
4. Zarządzanie długiem sektora finansów publicznych 963
5. Instrumenty pochodne 964
6. Swap 965
7. Umowa opcji 965
8. Dysponowanie uzyskanymi środkami 966
9. Ewidencja transakcji na instrumentach pochodnych w przedmiocie wymiany płatności odsetkowych 967
10. Ewidencja transakcji na instrumentach pochodnych w przedmiocie wymiany płatności kapitałowych 967
11. Rachunek dla umowy zabezpieczającej 967
12. Instrumenty pochodne w klasyfikacjach Eurostatu 968
Art. 167. [Wpłaty środków własnych UE do jej budżetu] 968
1. Uwagi wprowadzające 969
2. Historyczne odpowiedniki 969
3. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 969
4. Środki własne UE 970
5. Zmiany wysokości wpłat środków własnych 971
6. Kompetencje organu wykonawczego 973
Art. 168. [Zwrot niewykorzystanych w terminie dotacji z budżetu państwa] 973
1. Uwagi wprowadzające 973
2. Historyczne odpowiedniki 974
3. Zmiany przepisu w trakcie obowiązywania ustawy z 2009 r. 974
4. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 975
5. Cel regulacji 975
6. Ustawowa definicja wykorzystania dotacji 975
7. Terminy zwrotu niewykorzystanej dotacji 978
8. Zwrot dotacji celowej przyznanej jednostkom samorządu terytorialnego 980
9. Sankcje za nieterminowy zwrot niewykorzystanej dotacji 980
Art. 169. [Zwrot dotacji wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem oraz pobranych nienależnie lub w nadmiernej wysokości] 981
1. Uwagi wprowadzające 982
2. Historyczne odpowiedniki 982
3. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 983
4. Przesłanki zwrotu dotacji 983
5. Terminy zwrotu dotacji 986
6. Odsetki od dotacji podlegających zwrotowi do budżetu państwa i inne sankcje 987
Art. 170. [Terminy zmiany kwot dotacji celowych] 990
1. Historyczne odpowiedniki 990
2. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 990
3. Zmiany kwot dotacji dla jednostek samorządu terytorialnego 990
4. Terminy 991
5. Sytuacje wyjątkowe 991
Art. 171. [Przeniesienia wydatków pomiędzy podziałkami klasyfikacji przez dysponentów części budżetowych] 992
1. Uwagi wprowadzające 993
2. Historyczne odpowiedniki 993
3. Zmiany przepisu w trakcie obowiązywania ustawy z 2009 r. 993
4. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach publicznych 994
5. Istota i cel przeniesienia planowanych wydatków w budżecie państwa 994
6. Zasady dokonywania przeniesień wydatków 995
7. Ograniczenia podmiotowe 996
8. Ograniczenia przedmiotowe 996
Art. 172. [Przeniesienia planowanych dochodów i wydatków w razie zniesienia lub przekształcenia ministerstwa] 997
1. Uwagi wprowadzające 998
2. Historyczne odpowiedniki 998
3. Kompetencje Prezesa Rady Ministrów w razie zniesienia lub przekształcenia ministerstwa 998
4. Dodatkowe koszty związane z reorganizacją 1000
Art. 173. [Wykorzystanie środków przeznaczonych na finansowanie programów wieloletnich] 1000
1. Historyczne odpowiedniki 1000
2. Powiązania z innymi przepisami ustawy o finansach
publicznych 1001
3. Programy wieloletnie 1001
4. Niewykorzystane środki 1001
Art. 174. [Kontrola wykonania budżetu przez Ministra Finansów] 1002
1. Uwag