Wykaz skrótów | str. 13

Wstęp | str. 15

Rozdział I

Brak odpowiedzialności ubezpieczyciela z powodu nieważności umowy | str. 21

1. Wprowadzenie | str. 21
2. Zawarcie umowy ubezpieczenia | str. 22
3. Brak zdolności do czynności prawnych podmiotów stosunku ubezpieczeniowego | str. 28

3.1. Brak zdolności do czynności prawnych ubezpieczającego | str. 28

3.2. Brak zdolności do czynności prawnych pozostałych podmiotów stosunku ubezpieczeniowego | str. 36

4. Brak kwalifikacji podmiotowej po stronie ubezpieczyciela | str. 38

4.1. Brak zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej | str. 38

4.2. Cofnięcie zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej | str. 43

5. Wady oświadczeń woli w stosunku ubezpieczeniowym | str. 45

5.1. Zakres powoływania się na wady oświadczeń woli dla oświadczenia składanego przez ubezpieczyciela | str. 45

5.2. Zakres powoływania się na wady oświadczeń woli dla oświadczenia składanego przez ubezpieczającego | str. 55

6. Ograniczenie swobody umów ubezpieczenia | str. 56

6.1. Ograniczenie wynikające z ustawy | str. 56

6.2. Ograniczenie wynikające z natury stosunku zobowiązaniowego | str. 61

6.3. Ograniczenie wynikające z zasad współżycia społecznego | str. 65

7. Brak interesu majątkowego | str. 68

7.1. Interes majątkowy i jego funkcje | str. 68

7.2. Podmiot związany z interesem | str. 71

7.3. Moment istnienia interesu majątkowego | str. 77

7.3.1. Konsekwencje braku interesu majątkowego w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia | str. 77

7.3.2. Konsekwencje braku interesu majątkowego w trakcie trwania umowy ubezpieczenia | str. 83

7.4. Źródła interesu majątkowego | str. 85

8. Niemożliwość zajścia wypadku ubezpieczeniowego | str. 91

Rozdział II

Przyczyny braku odpowiedzialności ubezpieczyciela po zawarciu umowy | str. 97

1. Wprowadzenie | str. 97
2. Brak zajścia wypadku ubezpieczeniowego | str. 98

2.1. Pojęcie wypadku ubezpieczeniowego | str. 98

2.1.1. Argumenty za pojęciem wypadku zawierającego element szkody | str. 104

2.1.2. Argumenty za pojęciem wypadku niezawierającego elementu szkody | str. 106

2.2. Brak cech wypadku ubezpieczeniowego | str. 116

3. Brak powstania szkody ubezpieczeniowej | str. 120

3.1. Szkoda ubezpieczeniowa a szkoda w ogólnym prawie odszkodowawczym | str. 120

3.2. Sposób ustalania szkody ubezpieczeniowej | str. 125

4. Brak związku przyczynowego pomiędzy wypadkiem a szkodą | str. 129

4.1. Stanowiska negujące konieczność istnienia adekwatnego związku przyczynowego | str. 129

4.2. Stanowiska pośrednie, częściowo uznające konieczność istnienia adekwatnego związku przyczynowego | str. 131

4.3. Stanowisko za istnieniem adekwatnego związku przyczynowego | str. 135

Rozdział III

Bezskuteczność umowy i ogólnych warunków ubezpieczenia | str. 145

1. Wprowadzenie | str. 145
2. Postrzeganie świadczenia ubezpieczyciela a wpływ na bezskuteczność ogólnych warunków ubezpieczenia | str. 146

2.1. Świadczenie ubezpieczyciela jako zapłata określonej sumy | str. 146

2.2. Świadczenie ubezpieczyciela jako ponoszenie ryzyka | str. 149

3. Bezskuteczność umowy co do okresu poprzedzającego jej zawarcie | str. 155
4. Brak związania wzorcem | str. 160

4.1. Ogólne warunki ubezpieczenia jako wzorzec | str. 160

4.2. Nieprawidłowe doręczenie wzorca | str. 163

4.3. Bezskuteczność związania ogólnymi warunkami ubezpieczenia w stosunkach zwyczajowo przyjętych posługiwania się wzorcem | str. 165

4.3.1. Bezskuteczność związania w przypadku podmiotów niebędących konsumentami | str. 165

4.3.2. Bezskuteczność związania w przypadku konsumentów | str. 168

4.4. Bezskuteczność związania ogólnymi warunkami ubezpieczenia w postaci elektronicznej | str. 172

4.5. Sankcja nieprawidłowej inkorporacji wzorca | str. 175

5. Bezskuteczność jednostronnej zmiany ogólnych warunków ubezpieczenia w czasie trwania stosunku ubezpieczeniowego | str. 178
6. Bezskuteczność niekorzystnych zmian w przypadku rozbieżności między dokumentami ubezpieczenia a ofertą | str. 184
7. Bezskuteczność niekorzystnych różnic w przypadku rozbieżności między umową a ogólnymi warunkami ubezpieczenia | str. 192
8. Bezskuteczność niedozwolonych postanowień umownych | str. 196

8.1. Przesłanki uznania postanowień za abuzywne (art. 3851 k.c.) | str. 196

8.2. Problematyka głównego świadczenia ubezpieczyciela | str. 208

Rozdział IV

Przedmiotowe wyłączenia i ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela | str. 215

1. Wprowadzenie | str. 215
2. Brak opłacenia składki | str. 216

2.1. Nieopłacenie składki jako przyczyna nierozpoczęcia ponoszenia odpowiedzialności przez ubezpieczyciela | str. 216

2.2. Nieopłacenie składki jako przyczyna ustania odpowiedzialności ubezpieczyciela | str. 219

2.3. Nieopłacenie składki jako przyczyna wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym | str. 223

3. Ogólne wyłączenia i ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela | str. 225
4. Ograniczenia z powodu sumy ubezpieczenia | str. 229

4.1. Wyczerpanie sumy z powodu ratowania i zapobieżenia szkodzie | str. 229

4.2. Wyczerpywanie się sumy ubezpieczenia ze względu na szkody częściowe | str. 235

4.3. Niemożliwość podwyższania sumy ubezpieczenia na podstawie art. 3571 oraz art. 3581 § 3 k.c. | str. 237

5. Ograniczenia ze względu na systemy odpowiedzialności ubezpieczyciela | str. 240

5.1. System proporcji i system na pierwsze ryzyko | str. 240

5.2. Dopuszczalny zakres stosowania proporcji | str. 243

6. Ograniczenie ze względu na stosowanie franszyzy i udziału | str. 248

6.1. Stosowanie franszyz i udziału własnego przez ubezpieczycieli | str. 248

6.2. Dopuszczalny zakres stosowania franszyz i udziału własnego | str. 252

Rozdział V

Podmiotowe wyłączenia i ograniczenia odpowiedzialności ubezpieczyciela | str. 259

1. Wprowadzenie | str. 259
2. Wyłączenie w razie spowodowania wypadku z winy kwalifikowanej | str. 260

2.1. Wina umyślna | str. 260

2.1.1. Wina umyślna ubezpieczającego i ubezpieczonego | str. 260

2.1.2. Wina umyślna osób, za które odpowiedzialność ponosi ubezpieczający (klauzula reprezentantów) | str. 263

2.1.3. Wina umyślna osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczającym lub ubezpieczonym | str. 267

2.2. Rażące niedbalstwo | str. 269

3. Wyłączenie w przypadku naruszenia powinności umownych z winy umyślnej | str. 273
4. Wyłączenie w przypadku naruszenia obowiązku deklaracji | str. 281

4.1. Zakres obowiązku deklaracji | str. 281

4.2. Forma obowiązku deklaracji | str. 287

4.3. Sankcja za naruszenie obowiązku deklaracji | str. 291

5. Wyłączenie w przypadku naruszenia obowiązku notyfikacji | str. 293
6. Wyłączenie w przypadku naruszenia obowiązku ratowania | str. 299

6.1. Chwila powstania obowiązku ratowania | str. 299

6.2. Środki ratowania i warunki zastosowania sankcji za brak ich użycia | str. 304

7. Ograniczenie w przypadku naruszenia powinności zawiadomienia o wypadku | str. 308

7.1. Nałożenie powinności zawiadomienia o wypadku | str. 308

7.2. Sankcja za brak zawiadomienia o wypadku | str. 315

7.3. Stosowanie powinności zawiadomienia o wypadku do innych obowiązków | str. 320

Rozdział VI

Ustalenie odszkodowania przez ubezpieczyciela | str. 325

1. Wprowadzenie | str. 325
2. Skuteczne zawiadomienie o wypadku | str. 326
3. Postępowanie likwidacyjne | str. 333

3.1. Obowiązki ubezpieczyciela po zgłoszeniu wypadku | str. 333

3.2. Ustalenie wysokości odszkodowania | str. 341

3.2.1. Koszty przywrócenia do stanu poprzedniego | str. 341

3.2.2. Niedopuszczalność określania szkody jako całkowitej | str. 345

3.2.3. Uwzględnienie podatku VAT | str. 347

3.2.4. Uwzględnienie ubytku wartości handlowej | str. 353

3.2.5. Uwzględnienie korzyści z uszczerbkiem (compensatio lucri cum damno) | str. 355

3.2.6. Uwzględnienie kosztów ratowania i zapobieżenia szkodzie | str. 360

4. Związanie ugodą | str. 363

Rozdział VII

Pozostałe istotne zagadnienia związane z odmową wypłaty odszkodowania | str. 369

1. Wprowadzenie | str. 369
2. Podniesienie zarzutu mającego wpływ na odpowiedzialność przeciwko ubezpieczonemu | str. 370
3. Ograniczenie podmiotów uprawnionych do otrzymania odszkodowania | str. 374
4. Ograniczenie w żądaniu spełnienia świadczenia | str. 378
5. Brak możliwości żądania świadczenia przenoszącego wysokość szkody przy ubezpieczeniu wielokrotnym | str. 385
6. Zbycie przedmiotu ubezpieczenia | str. 389
7. Niedopuszczalność przelewu wierzytelności przyszłych z umowy ubezpieczenia | str. 395
8. Przedawnienie roszczeń w stosunku do ubezpieczyciela | str. 402

Zakończenie | str. 407

Bibliografia | str. 409

Akty prawne | str. 425

Orzecznictwo | str. 427