Wykaz skrótów 17

Przedmowa 25

Przedmowa do wydania polskiego 29

PRAWO CYWILNE I GOSPODARCZE

Rozdział 1. Obowiązki informacyjne poprzedzające zawarcie umowy dystrybucji 33
A. Prawo dystrybucji 33
B. Umowy pośrednictwa 34
C. Zasada swobody umów 36
D. Loi de police 37
E. Inne przepisy decydujące o treści umowy pośrednictwa 38
F. Obowiązki informacyjne związane z zawarciem umowy 39
G. Ujemny interes umowny 41

Rozdział 2. Wykonywanie umowy dystrybucji 42
A. Zasady ogólne 42
B. Zastrzeżenie wyłączności 43
C. Klauzule umowne 44

Rozdział 3. Rozwiązanie umowy dystrybucji 49

Rozdział 4. Skutki prawne rozwiązania umowy dystrybucji 53

PRAWO KONKURENCJI

Część I. Ramy prawne

Rozdział 1. Ramy prawne – uwagi ogólne 61
A. Artykuł 101 TFUE oraz odpowiadające mu przepisy prawa krajowego 61
(1) Artykuł 101 TFUE 61
(2) Relacja pomiędzy art. 101 i 102 TFUE 62
(3) Odpowiednie krajowe przepisy z zakresu prawa konkurencji 63
B. Stosowanie art. 101 TFUE oraz odpowiadających mu krajowych przepisów z zakresu prawa konkurencji 63
C. Egzekwowanie zakazów z art. 101 TFUE i odpowiadających mu przepisów prawa krajowego 75
(1) Publicznoprawny system egzekwowania reguł konkurencji 75
(2) Prywatnoprawny system egzekwowania prawa konkurencji 79
D. Akty normatywne i regulacje prawa miękkiego 85
(1) Uwagi ogólne 85
(2) Status prawny wytycznych w sprawie ograniczeń wertykalnych 86
(3) Konsekwencje przyjęcia i stosowania wytycznych w sprawie ograniczeń wertykalnych 86
(4) Prawne i praktyczne skutki wytycznych uzupełniających (rozporządzenie 461/2010) 89
(5) Krajowe miękkie prawo konkurencji w zakresie porozumień dystrybucyjnych 90

Część II. Porozumienia wertykalne objęte rozporządzeniem 330/2010

Rozdział 2. Mapa drogowa 93
A. Uwagi wstępne 93
B. Blok pierwszy: ogólny zakres zastosowania rozporządzenia 95
(1) Krok pierwszy: co najmniej dwa przedsiębiorstwa 95
(2) Krok drugi: porozumienie wertykalne 97
(3) Krok trzeci: wpływ na handel między państwami członkowskimi 101
(4) Krok czwarty: ograniczenia wertykalne 102
C. Drugi blok: specyficzne warunki wykluczające zastosowanie wyłączenia 105
(1) Krok piąty: związki przedsiębiorstw 105
(2) Krok szósty: prawa własności intelektualnej (PWI) 106
(3) Krok siódmy: uczestnictwo konkurentów 109
(4) Krok ósmy: pozostałe wyłączenia grupowe 110
(5) Wnioski 111
D. Blok trzeci: progi udziałów rynkowych 111
(1) Krok dziewiąty: jaki jest (są) rynek(ki) właściwy(e) produktowo i geograficznie? 112
(2) Krok dziesiąty: czy udziały w rynku właściwym przekraczają 30%? 112
E. Blok czwarty: ocena właściwa porozumienia 113
(1) Krok jedenasty: czy porozumienie wertykalne zawiera najpoważniejsze ograniczenia konkurencji (klauzule typu hardcore)? 113
(2) Krok dwunasty: czy porozumienie wertykalne zawiera ograniczenia zakazane (wykluczone) na mocy rozporządzenia? 116
F. Blok piąty: niestosowanie i wycofanie wyłączenia 117
(1) Krok trzynasty: czy Komisja przyjęła rozporządzenie stanowiące, że wyłączenie grupowe nie ma zastosowania do porozumienia wertykalnego? 118
(2) Krok czternasty: czy Komisja lub krajowy organ ochrony konkurencji wycofał wyłączenie grupowe? 119
G. Praktyczne wnioski 119

Rozdział 3. Artykuł 2 ust. 1: zakres zastosowania rozporządzenia 330/2010 121
A. Zarys ogólny 121
B. Krok pierwszy: co najmniej dwa przedsiębiorstwa 122
(1) Przedsiębiorstwo 122
(2) Wymóg udziału w praktyce przynajmniej dwóch niezależnych przedsiębiorstw 129
(3) Maksymalna liczba przedsiębiorstw biorących udział w praktyce 131
(4) Podsumowanie 132
C. Krok drugi: porozumienie wertykalne 133
(1) Wstęp 133
(2) Porozumienia i praktyki uzgodnione 134
(3) Przedsiębiorstwa działające na różnych szczeblach obrotu 143
(4) Porozumienia lub praktyki uzgodnione określające warunki zakupu, sprzedaży lub odsprzedaży niektórych towarów lub usług 143
(5) Podsumowanie 144
D. Krok trzeci: wpływ na handel między państwami członkowskimi 145
(1) Szczególne znaczenie przesłanki wpływu porozumienia na handel między państwami członkowskimi 146
(2) Przesłanka wpływu na handel a zakres terytorialny zastosowania unijnego prawa konkurencji 147
(3) Zastosowanie przesłanki wpływu na handel do porozumień wertykalnych 148
(4) Porozumienia wertykalne, które wpływają na handel między państwami EOG w stopniu odczuwalnym 155
(5) Podsumowanie 157
E. Krok czwarty: ograniczenia wertykalne 158
(1) Ograniczenia zakazane ze względu na cel lub skutek 159
(2) Wymóg odczuwalności 165
(3) Inne przesłanki wyłączające zastosowanie art. 101 ust. 1 TFUE 173
(4) Podsumowanie 178

Rozdział 4. Artykuł 2 ust. 2–5: ograniczenia zakresu zastosowania rozporządzenia 330/2010 180
A. W skrócie 180
B. Krok piąty: porozumienia z udziałem związku przedsiębiorstw 181
(1) Wstęp 181
(2) Sprzedaż detaliczna 182
(3) Próg obrotów 182
(4) Dwuetapowa kontrola 183
(5) Praktyczne podsumowanie 184
C. Krok szósty: rola praw własności intelektualnej 184
(1) Wstęp 184
(2) Przesłanki zastosowania wyłączenia grupowego do porozumień zawierających postanowienia o PWI 186
(3) Znaki towarowe, prawa autorskie i know-how 191
(4) Praktyczne podsumowanie 194
D. Krok siódmy: porozumienia pomiędzy przedsiębiorstwami konkurującymi 194
(1) Wstęp 194
(2) Zasada: porozumienia pomiędzy konkurentami nie wchodzą w zakres rozporządzenia 330/2010 195
(3) Wyjątek: dystrybucja „dwutorowa” wchodzi w zakres rozporządzenia 330/2010 196
(4) Praktyczne podsumowanie 199
E. Krok ósmy: zakres zastosowania pozostałych rozporządzeń o wyłączeniach grupowych 200
(1) Wstęp 200
(2) Relacja pomiędzy rozporządzeniem 330/2010 a rozporządzeniami w sprawie horyzontalnych porozumień kooperacyjnych 201
(3) Relacja pomiędzy rozporządzeniem 330/2010 a rozporządzeniem 316/2014 209
(4) Relacja pomiędzy rozporządzeniem 330/2010 a rozporządzeniem w sprawie dystrybucji pojazdów silnikowych 214
(5) Praktyczne podsumowanie 215

Rozdział 5. Artykuł 3: udział w rynku 216
A. W skrócie 216
B. Wprowadzenie reguły związanej z progami udziału w rynku 217
C. Krok dziewiąty: definicja rynku właściwego 218
(1) Definicja rynku właściwego 219
(2) Definicja rynku właściwego dostawcy 220
(3) Definicja rynku właściwego nabywcy 230
(4) Podsumowanie 231
D. Krok dziesiąty: obliczanie udziałów w rynku 231
(1) Udział rynkowy w ujęciu wartościowym i ilościowym 232
(2) Udziały rynkowe przedsiębiorstw powiązanych i joint ventures 235
(3) Udział rynkowy a produkcja wewnętrzna (in-house production) 236
(4) Podsumowanie 236
E. Zastosowanie progów udziału rynkowego stron porozumienia 237
(1) Artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia 330/2010: porozumienia dwustronne 237
(2) Artykuł 3 ust. 2 rozporządzenia 330/2010: porozumienia wielostronne 239
(3) Podsumowanie 240

Rozdział 6. Artykuł 4: najpoważniejsze ograniczenia konkurencji 242
A. W skrócie 242
B. Pojęcie najpoważniejszych ograniczeń 243
(1) Uwagi ogólne 243
(2) Nałożenie ograniczenia typu hardcore 246
(3) Ograniczenie konkurencji zakazane „ze względu na cel” 247
(4) Podsumowanie 253
C. Zakres terytorialny zastosowania art. 4 rozporządzenia 330/2010 254
(1) Uwagi ogólne 254
(2) Podsumowanie 256
D. Artykuł 4 lit. a – ustalanie cen odsprzedaży 258
(1) Zakaz ustalania cen odsprzedaży 258
(2) Zagrożenia dla konkurencji wywołane ustalaniem cen odsprzedaży 259
(3) Metody ustalania cen odsprzedaży 262
(4) Ceny rekomendowane i ceny maksymalne 268
(5) Podsumowanie 273
E. Artykuł 4 lit. b – ograniczenia terytorialne i podmiotowe 273
(1) Wstęp 273
(2) Zakaz ograniczeń terytorialnych i podmiotowych 276
(3) Wyjątek pierwszy: ograniczenia sprzedaży aktywnej 283
(4) Wyjątek drugi: ograniczenia podmiotowe nakładane na hurtowników 302
(5) Wyjątek trzeci: ograniczenie sprzedaży na rzecz dystrybutorów nieautoryzowanych w systemie dystrybucji selektywnej 303
(6) Wyjątek czwarty: ograniczenia sprzedaży komponentów 306
(7) Podsumowanie 308
F. Ograniczenia terytorialne i podmiotowe w systemie dystrybucji selektywnej 308
(1) Uwagi ogólne 308
(2) Wnioski praktyczne 310
(3) Podsumowanie 311
G. Ograniczenia sprzedaży komponentów 312
(1) Uwagi ogólne 312
(2) Podsumowanie 313

Rozdział 7. Artykuł 5: ograniczenia zakazane (wykluczone) 314
A. Zarys ogólny 314
B. Pojęcie ograniczeń zakazanych (wykluczonych) 315
C. Zakazy konkurowania nieobjęte art. 101 ust. 1 TFUE 316
D. Uregulowania rozporządzenia 330/2010 dotyczące zakazów konkurencji 317
(1) Zakazy konkurowania w okresie obowiązywania porozumienia 317
(2) Minimalny próg wielkościowy 322
(3) Wyznaczone źródło zaopatrzenia 324
(4) Zakazy konkurowania obowiązujące po wygaśnięciu porozumienia 330
(5) Zakazy konkurowania nałożone na członków sieci dystrybucji selektywnej (bojkot) 333
(6) Podsumowanie 335
E. Skutki niespełnienia warunków wyłączenia grupowego na podstawie rozporządzenia 330/2010 336
(1) Skutki dla pozostałych postanowień porozumienia (rozdzielność) 336
(2) Skutki dla zakazu konkurowania 336
(3) Klauzula salwatoryjna 337
(4) Podsumowanie 338

Rozdział 8. Artykuł 6 rozporządzenia 330/2010 (zaprzestanie stosowania rozporządzenia) oraz art. 29 rozporządzenia 1/2003 (wycofanie wyłączenia grupowego) 340
A. Wstęp 340
(1) Związek pomiędzy rozporządzeniem wyłączeniowym i art. 101 ust. 3 TFUE 340
(2) Prawne instrumenty modyfikujące wyłączenie grupowe 341
B. Zaprzestanie stosowania rozporządzenia wyłączeniowego 342
(1) Równoległe sieci umów zawierających ograniczenia wertykalne 342
(2) Reguła 50% 342
(3) Okres przejściowy 343
(4) Nieretroaktywność rozporządzenia 343
(5) Rozporządzenie Komisji jako forma zaprzestania stosowania rozporządzenia wyłączeniowego 343
C. Wycofanie wyłączenia grupowego 344
(1) Porozumienia jednostkowe 344
(2) Wycofanie wyłączenia przez Komisję lub krajowy organ ochrony konkurencji 345
(3) Nieretroaktywność decyzji o wycofaniu wyłączenia 346
(4) Brak skutku dla przyszłych porozumień 347
(5) Procedura wycofania wyłączenia 347

Rozdział 9. Najczęściej spotykane modele dystrybucji 349
A. Zarys ogólny 349
(1) Dystrybucja 349
(2) Dostawa i podwykonawstwo 351
(3) Dystrybucja internetowa 352
B. Dystrybucja selektywna 352
(1) Pojęcie 352
(2) Ochrona terytorialna dystrybutora 357
(3) Terytorialne ograniczenia działalności dystrybutora 359
(4) Przydział klientów 360
(5) Ograniczenia podmiotowe (dotyczące klientów lub grup klientów) 361
(6) Zakaz konkurowania i narzucanie ilości zakupu 362
(7) Wyłączność dostaw 362
(8) Wyłączność zakupu 362
C. Dystrybucja nieselektywna 363
(1) Wstęp 363
(2) Ochrona terytorialna 364
(3) Ograniczenia terytorialne 366
(4) Przydział klientów 368
(5) Ograniczenia podmiotowe (dotyczące klientów lub kręgów klientów) 368
(6) Zakaz konkurowania i narzucanie ilości zakupu 369
(7) Wyłączność dostaw 370
(8) Wyłączność zakupu 370
D. Wybór pomiędzy dystrybucją selektywną a nieselektywną 371
(1) Wstęp 371
(2) Czynniki niemające znaczenia dla wyboru pomiędzy dystrybucją selektywną a nieselektywną 371
(3) Czynniki mające znaczenie dla wyboru pomiędzy dystrybucją selektywną a nieselektywną 373
(4) Podsumowanie 376
E. Franchising 377
(1) Wstęp 377
(2) Definicja franchisingu na tle rozporządzeń o wyłączeniu grupowym 377
(3) Uregulowanie porozumień franchisingowych w rozporządzeniu o wyłączeniu grupowym 379
(4) Znaczenie art. 2 ust. 3 rozporządzenia 330/2010 (wzajemne oddziaływanie pomiędzy rozporządzeniem o wyłączeniu grupowym a zawartymi w porozumieniu franchisingowym postanowieniami dotyczącymi praw własności intelektualnej) 382
(5) Szczególne ograniczenia, które pozostają poza zakresem art. 101 ust. 1 TFUE 384
(6) Podsumowanie 384
F. Agencja 385
(1) Wstęp 385
(2) Definicja agencji 386
(3) Charakter i poziom ryzyk 389
(4) Ocena porozumienia agencyjnego z punktu widzenia prawa ochrony konkurencji 393
(5) Podsumowanie 397
G. Dostawy przemysłowe i podwykonawstwo 397
(1) Definicja 397
(2) Czy zobowiązania o wyłącznym wykorzystaniu oraz wyłącznej dostawie mieszczą się w zakresie art. 101 ust. 1 TFUE? 399
(3) Czy zobowiązania do wyłącznego wykorzystania i do wyłącznej dostawy w porozumieniu o podwykonawstwie są objęte rozporządzeniem o wyłączeniu grupowym? 410
(4) Czy zobowiązania do wyłącznego wykorzystania oraz do wyłącznej dostawy w porozumieniu o dostawie lub o podwykonawstwie mogą skorzystać z wyłączenia indywidualnego na podstawie art. 101 ust. 3 TFUE? 413
(5) Podsumowanie 416
H. Handel internetowy 417
(1) Wstęp 417
(2) Czy dostawca może zakazać nabywcy prowadzenia sprzedaży przez Internet? 418
(3) Czy dostawca może ograniczyć nabywcy prowadzenie sprzedaży internetowej? 423
(4) Czy dostawca może w inny sposób ograniczyć swoim nabywcom możliwość prowadzenia sprzedaży przez Internet? 428
(5) Jak dostawca może chronić wizerunek swoich produktów, które są sprzedawane przez Internet? 433
(6) Jak ustalać ceny w sprzedaży internetowej? 444

Część III. Porozumienia wertykalne poza zakresem rozporządzenia 330/2010

Rozdział 10. Wymiar ekonomiczny i samoocena porozumień wertykalnych 453
A. Zarys ogólny 453
B. Nadrzędne zasady rządzące samooceną 454
C. Ramy analityczne 456
(1) Ocena z perspektywy art. 101 ust. 1 TFUE 456
(2) Ocena z perspektywy art. 101 ust. 3 TFUE 461
(3) Podejście praktyczne 463
D. Pozytywne i negatywne skutki ograniczeń wertykalnych 465
(1) Negatywne skutki ograniczeń wertykalnych 466
(2) Pozytywne skutki ograniczeń wertykalnych 469
E. Wskazówki w wytycznych w sprawie ograniczeń wertykalnych 476
(1) Dystrybucja wyłączna 476
(2) Dystrybucja selektywna 478
(3) Franchising 479
(4) Jednomarkowość 480
(5) Wyłączny przydział klientów 482
(6) Wyłączność dostaw 483
(7) Opłaty za dostęp wnoszone z góry 484
(8) Porozumienia dotyczące zarządzania kategoriami produktów 485
(9) Sprzedaż wiązana 487
(10) Ograniczenia cen odsprzedaży 488
(11) Kombinacje 490
(12) Podsumowanie 491

Część IV. Dystrybucja pojazdów samochodowych

Rozdział 11. Dystrybucja pojazdów samochodowych 495
A. Wprowadzenie 495
B. Ogólne omówienie obowiązującego wyłączenia grupowego 499
(1) Zarys ogólny 499
(2) Struktura analizy 501
C. Pozycja poszczególnych uczestników rynku 503
(1) Producenci pojazdów samochodowych 503
(2) Autoryzowani importerzy 504
(3) Autoryzowani dealerzy (dystrybutorzy) 505
(4) Niezależni dealerzy (dystrybutorzy) 508
(5) Autoryzowane warsztaty 509
(6) Niezależne warsztaty 510
(7) Autoryzowani dystrybutorzy 512
(8) Niezależni dystrybutorzy 513
D. Dystrybucja pojazdów samochodowych 514
(1) Wprowadzenie 514
(2) Definicja rynku i udziały rynkowe 515
(3) Reżim wyłączenia grupowego 530
(4) Samoocena 549
E. Świadczenie usług posprzedażnych 553
(1) Wprowadzenie 553
(2) Definicja rynku i udziały rynkowe 554
(3) Reżim wyłączenia grupowego 557
(4) Samoocena 561
F. Dystrybucja części zamiennych 582
(1) Wprowadzenie 582
(2) Definicja rynku i udziały rynkowe 585
(3) Reżim wyłączenia grupowego 590
(4) Samoocena 594
G. Praktyczne podsumowanie 598

Część V. Specyfika polskiego prawa konkurencji w umowach dystrybucyjnych

Rozdział 12. Porozumienia wertykalne w polskim prawie konkurencji 603
A. W skrócie 603
B. Polskie i unijne prawo konkurencji 603
(1) Źródła prawa 603
(2) Postępowanie przed Prezesem UOKiK dotyczące porozumień wertykalnych 606
(3) Regulacje porozumień wertykalnych w sektorze rolno-spożywczym 608
C. Specyfika polskiej praktyki antymonopolowej w odniesieniu do porozumień wertykalnych 608
(1) Decyzje Prezesa UOKiK 608
(2) Orzecznictwo sądowe – podsumowanie 611
D. Pojęcie porozumienia wertykalnego i pojęcia pokrewne 612
(1) Porozumienia a art. 6 u.o.k.k. 612
(2) Porozumienie wertykalne 615
(3) Porozumienie dystrybucyjne 615
(4) Dystrybutor 616
(5) Rodzaje dystrybucji 616
(6) Porozumienia dystrybucyjne a umowy agencyjne 617
(7) Porozumienia typu hub-and-spoke 618
E. Strony porozumienia: dwóch lub więcej przedsiębiorców 619
(1) Legalna definicja przedsiębiorcy 619
(2) Adresaci decyzji Prezesa UOKiK 626
(3) Zakres podmiotowy wyłączenia grupowego: § 5 i 6 r.w.p.w. 627
F. Najpoważniejsze ograniczenia konkurencji: § 11 r.w.p.w. 628
(1) Wprowadzenie 628
(2) Klauzule cenowe 629
(3) Pozostałe najpoważniejsze ograniczenia konkurencji 637
G. Klauzule niedozwolone: § 12 r.w.p.w. 638
H. Inne ograniczenia w umowach dystrybucyjnych oceniane przez Prezesa UOKiK 639
I. Próg udziału w rynku 641
(1) Rozporządzenie wyłączające 641
(2) Ustawowe wyłączenie dla porozumień de minimis 642
J. Wyłączenia indywidualne spod zakazu porozumień dla porozumień wertykalnych 642
(1) Przesłanki wyłączenia indywidualnego 642
(2) Podejście ekonomiczne wobec porozumień wertykalnych 643
K. Podsumowanie 645

Bibliografia 647

Indeks rzeczowy 655

Autorzy 673