Wykaz skrótów 17
Wprowadzenie 21
I Podstawowe pojęcia 23
1 Prawo karne 25
1.1 Pojęcie 25
1.2 Wartości chronione 25
1.3 Dolegliwość prawa karnego 25
1.4 Etapy realizacji prawa karnego 26
1.5 Postępowania pokrewne 26
1.6 Prawo represyjne i represja w prawie 28
1.7 Prawo karne międzynarodowe 29
1.8 Normy prawa karnego 30
1.9 Sprawiedliwość i rzetelność w prawie karnym 32
2 Pojęcie procesu karnego 33
3 Przedmiot procesu karnego 35
3.1 Pojęcie 35
3.2 Niezmienność i niepodzielność przedmiotu procesu, tożsamość czynu 40
4 Cel procesu 42
4.1 Cel ogolny 42
4.2 Cel konkretny 44
4.3 Cele cząstkowe 45
5 Funkcje procesu i funkcje procesowe 46
5.1 Funkcje procesu 46
5.2 Funkcje procesowe 47
6 Podstawa faktyczna i prawna procesu 47
7 Źródła postępowania karnego 48
8 Formy i metody rozstrzygania w procesie karnym 50
8.1 Formy rozstrzygania w procesie karnym 50
8.2 Metody rozstrzygania w procesie karnym 53
9 Model polskiego procesu karnego 56
10 Proces powszechny i szczególny 57
11 Tryby polskiego postępowania karnego 58
12 Stadia procesu karnego 60
13 Zakres terytorialny zastosowania przepisów postępowania karnego 62
14 Zakres temporalny zastosowania przepisów postępowania karnego –
kwestie intertemporalne 62
15 Wykładnia przepisów prawa karnego procesowego 64
16 Stosowanie przepisów postępowania karnego 66
17 Kierunki zmian procesu karnego w latach 1918–2022 67
17.1 Kodeks postępowania karnego z 1928 r. 68
17.2 Okres II wojny światowej 70
17.3 Lata 1945–1969 71
17.4 Kodeks postępowania karnego z 1969 r. 73
17.5 Kodeks postępowania karnego z 1997 r. 74
18 Konstytucjonalizacja procesu karnego 76
19 Statyka i dynamika wykładu procesu karnego 79
Literatura 80
II Uczestnicy postępowania 81
1 Pojęcie i rodzaje uczestników w procesie karnym 83
2 Organy procesowe 84
2.1 System organow ochrony prawnej w sprawach karnych 84
2.2 Sąd 86
2.3 Prokurator 100
2.4 Policja i inne uprawnione do uczestnictwa w procesie karnym formacje 107
3 Strony procesowe 111
3.1 Pojęcie strony w procesie karnym 111
3.2 Rodzaje stron procesowych 113
3.3 Zdolność procesowa, legitymacja procesowa 116
3.4 Strony postępowania przygotowawczego 117
3.5 Strony postępowania jurysdykcyjnego 120
3.6 Oskarżony 129
4 Procesowi przedstawiciele stron 131
4.1 Przedstawiciele ustawowi stron 131
4.2 Obrońca 132
4.3 Pełnomocnik 135
5 Rzecznicy interesu społecznego 136
6 Pomocnicy procesowi 138
7 Osobowe źródła dowodowe 139
Literatura 140
III Czynności procesowe 141
1 Czynności procesowe – ujęcie definicyjne 143
2 Podziały czynności procesowych 145
3 Zdolność (legitymacja) procesowa i zdolność do czynności procesowych 148
4 Aspekty modalne czynności procesowych 150
4.1 Forma sensu stricto i forma sensu largo czynności procesowych –
kontrola formalna postulujących oświadczeń woli 150
4.2 Aspekty temporalne czynności procesowych 154
4.2.1 Terminy zawite 156
4.2.2 Terminy prekluzyjne 157
4.2.3 Zasady obliczania terminow procesowych 159
5 Czynności procesowe polegające na złożeniu imperatywnego oświadczenia woli 160
5.1 Typologie i charakterystyka ogolna czynności polegających
na złożeniu imperatywnego oświadczenia woli 160
5.2 Decyzje procesowe jako wytwory czynności 164
6 Czynności zależne 165
6.1 Istota czynności zależnych 165
6.2 Dokumentowanie 166
6.3 Doręczenia 169
6.4 Przeglądanie akt i sporządzanie odpisow 173
6.5 Postępowanie w przedmiocie odtworzenia zaginionych lub zniszczonych akt 175
7 Wadliwość sensu largo i wadliwość sensu stricto czynności procesowych 177
7.1 Uwagi ogolne 177
7.2 Nieważność 178
7.3 Niedopuszczalność 179
7.4 Bezskuteczność i nieprawidłowość 179
8 Konwalidacja i konwersja 182
8.1 Konwalidacja 182
8.2 Konwersja 184
9 Odwołalność czynności procesowych 186
10 Relacje pomiędzy poszczególnymi typami czynności procesowych
w płaszczyźnie stosunków procesowych 188
Literatura 192
IV Dowody 195
1 Dowód i jego rodzaje 197
1.1 Pojęcie dowodu 197
1.2 Podziały dowodow 199
2 Dowodzenie 201
2.1 Pojęcie i etapy dowodzenia 201
2.2 Ciężar dowodu (onus probandi) a obowiązek dowodzenia 203
3 Okoliczności wpływające na proces dowodzenia 207
3.1 Swoboda dowodzenia i jej ograniczenia 207
3.2 Zakazy dowodowe 211
4 Poszukiwanie i wstępne zabezpieczenie dowodów 219
4.1 Istota obowiązku 219
4.2 Zatrzymanie rzeczy 220
4.3 Przeszukanie 221
4.4 Kontrola procesowa 224
4.5 Kontrola operacyjna 225
5 Wprowadzanie dowodów do procesu 227
5.1 Sposob wprowadzenia dowodu 227
5.2 Wniosek dowodowy i jego rozpoznanie 228
5.3 Granice dopuszczalności dowodow 232
6 Sposoby przeprowadzenia dowodów 237
6.1 Przesłuchanie 239
6.2 Odczytanie 240
6.3 Oględziny 240
7 Utrwalenie i ocena dowodów. Dokonanie ustaleń faktycznych 241
8 Oskarżony jako źródło dowodowe 242
8.1 Podwojna rola oskarżonego 242
8.2 Swoboda wypowiedzi i przyznanie się do winy 243
8.3 Prawo do milczenia i przywilej bezkarności za fałszywe wyjaśnienia 244
8.4 Obowiązki dowodowe oskarżonego 245
9 Świadek i jego zeznania 246
9.1 Pojęcie świadka 246
9.2 Obowiązki i uprawnienia procesowe 248
9.3 Przesłuchanie świadka małoletniego poniżej 15. roku życia 251
9.4 Świadek incognito (anonimowy) 252
9.5 Świadek koronny i tzw. mały świadek koronny 255
10 Biegły i jego opinia 259
11 Dokument i jego treść 265
11.1 Pojęcie dokumentu 265
11.2 Podziały dokumentow 266
12 Dowód rzeczowy i jego właściwość 267
13 Eksperyment procesowy i jego wynik 269
14 Wywiad środowiskowy 270
15 Materiał uzyskany w drodze czynności operacyjno-rozpoznawczych 271
Literatura 274
V Zasady procesu karnego 275
1 Zasada procesowa 277
1.1 Pojęcie zasady procesowej 277
1.2 Doniosłość zasad 278
1.3 Zasada procesowa w ujęciu abstrakcyjnym i konkretnym 280
1.4 Klasyfikacje zasad procesowych 281
2 Funkcje zasad procesowych 284
3 Kryteria wyodrębnienia zasady procesowej 286
4 Systematyka zasad procesowych 287
4.1 Pojęcie systemu zasad procesowych 287
4.2 Naczelne (podstawowe) zasady procesu karnego 289
4.3 Wspołczesne dyskusje o zasadach procesu karnego 290
4.4 Zasady prawa materialnego, europejskiego i międzynarodowego 291
5 Zasada prawdy materialnej 292
6 Zasada ścigania z urzędu 297
7 Zasada legalizmu 300
8 Zasada skargowości 303
9 Zasada informacji 307
10 Zasada konsensualizmu 309
11 Zasada kontradyktoryjności 313
12 Zasada jawności 318
13 Zasada ustności i zasada pisemności 323
14 Zasada sprawności i koncentracji 325
15 Zasada bezpośredniości 330
16 Zasada bezstronności (obiektywizmu) 333
17 Zasada swobodnej oceny dowodów 337
18 Zasada samodzielności jurysdykcyjnej 340
19 Zasada udziału czynnika społecznego 342
20 Zasada kontroli 344
21 Zasada prawa do obrony 348
22 Zasada domniemania niewinności 353
22.1 Domniemanie niewinności 353
22.2 Ciężar dowodu (onus probandi) 354
22.3 In dubio pro reo 355
Literatura 358
VI Środki przymusu 359
1 Środki przymusu – zagadnienia ogólne 361
2 Ujęcie obywatelskie 362
3 Zatrzymanie właściwe (policyjne) 363
4 Zatrzymanie prokuratorskie 365
5 Środki zapobiegawcze 367
5.1 Uwagi ogolne 367
5.2 Cel stosowania środkow zapobiegawczych 368
5.3 Podstawy stosowania środkow zapobiegawczych 368
5.4 Postępowanie w przedmiocie stosowania środkow zapobiegawczych 371
5.4.1 Organ stosujący środki zapobiegawcze 372
5.4.2 Forma decyzji w przedmiocie środka zapobiegawczego 372
5.4.3 Uzasadnienie postanowienia o zastosowaniu środka zapobiegawczego 372
5.4.4 Kontrola środkow zapobiegawczych 373
6 Tymczasowe aresztowanie 376
6.1 Uwagi ogolne 376
6.2 Stosowanie tymczasowego aresztowania 376
6.3 Posiedzenie sądu w przedmiocie rozpoznania wniosku prokuratora 378
6.4 Czas trwania tymczasowego aresztowania 378
6.5 Przesłanki negatywne stosowania tymczasowego aresztowania 380
7 Nieizolacyjne środki zapobiegawcze 381
7.1 Poręczenia 382
7.1.1 Poręczenie majątkowe 382
7.1.2 Poręczenie społeczne 385
7.1.3 Poręczenie osoby godnej zaufania 385
7.2 Dozor Policji 386
7.3 Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspolnie z pokrzywdzonym 387
7.4 Środki zapobiegawcze określone w art. 276 k.p.k. 389
7.5 Zakaz opuszczania przez oskarżonego kraju 389
8 Poszukiwanie oskarżonego i list gończy 390
9 List żelazny 391
10 Kary porządkowe 392
11 Zabezpieczenie majątkowe 393
Literatura 396
VII Warunki dopuszczalności procesu karnego 397
1 Warunki dopuszczalności procesu karnego a przesłanki procesowe.
Istota przesłanek procesowych 399
2 Przesłanki procesowe sensu largo w ujęciu definicyjnym i typologicznym 400
3 Oddziaływanie przesłanek procesowych na tok procesu karnego 402
4 Zbiegi przesłanek procesowych i sposoby ich rozstrzygania 403
5 Numerus apertus przesłanek procesowych w Kodeksie postępowania karnego 404
6 Przesłanki procesowe wartościowane w płaszczyźnie
tzw. struktury przestępstwa 406
6.1 Czynu nie popełniono albo brak danych dostatecznie uzasadniających
podejrzenie jego popełnienia 406
6.2 Czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo wyłączona jest jego bezprawność 408
6.3 Niemożność przypisania winy 411
6.4 Brak karygodności czynu 412
6.5 Niepodleganie karze 413
7 Przesłanki procesowe ograniczające swe oddziaływanie jedynie
do płaszczyzny procesowej 414
7.1 Kognicja sądow karnych i podsądność sprawcy sądom karnym 414
7.2 Śmierć oskarżonego 420
7.3 Skarga uprawnionego podmiotu 421
7.4 Wniosek o ściganie 422
7.5 Zezwolenie władzy na ściganie 424
7.6 Przedawnienie 427
7.7 Lis pendens i res iudicata 431
Literatura 434
VIII Postępowanie przygotowawcze 435
1 Zadania i funkcje postępowania przygotowawczego 437
2 Wszczęcie postępowania przygotowawczego 442
2.1 Podstawy wszczęcia śledztwa lub dochodzenia 442
2.2 Źrodła informacji o popełnieniu przestępstwa 443
2.3 Czynności sprawdzające 448
2.4 Postanowienie o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia 449
2.5 Dochodzenie w niezbędnym zakresie 451
2.6 Odmowa wszczęcia śledztwa lub dochodzenia 453
3 Formy postępowania przygotowawczego 455
3.1 Uwagi ogolne 455
3.2 Śledztwo 456
3.3 Dochodzenie 458
4 Instytucja przedstawienia zarzutów 462
5 Uprawnienia stron i ich przedstawicieli 469
6 Instytucja zamknięcia śledztwa lub dochodzenia 476
7 Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym 478
8 Rola sądu w stadium postępowania przygotowawczego 483
Literatura 486
IX Skarga zasadnicza 487
1 Pojęcie i istota skargi 489
2 Funkcje skargi 491
3 Rodzaje skarg 494
3.1 Uwagi ogolne 494
3.2 Zwykły akt oskarżenia 494
3.3 Szczegolne formy aktu oskarżenia 499
3.4 Surogaty aktu oskarżenia 501
Literatura 504
X Postępowanie sądowe przed rozprawą główną 505
1 Zagadnienia ogólne wstępnej kontroli oskarżenia 507
2 Formalna kontrola oskarżenia 508
3 Merytoryczna kontrola oskarżenia 510
3.1 Istota kontroli formalnej 510
3.2 Sądowa kontrola oskarżenia (art. 339 k.p.k.) 511
4 Czynności organizujące rozprawę główną 516
4.1 Wyznaczenie sędziego do rozpoznania sprawy 516
4.2 Doręczenie oskarżonemu odpisu aktu oskarżenia 517
4.3 Posiedzenie wstępne 519
5 Zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy głównej 521
Literatura 526
XI Rozprawa główna 527
1 Model rozprawy głównej i jej znaczenie w procesie karnym 529
2 Przewodniczący jako organ kierujący rozprawą główną 534
3 Przerwanie i odroczenie rozprawy 538
4 Część wstępna rozprawy głównej 541
4.1 Wywołanie sprawy 541
4.2 Sprawdzenie stawiennictwa osob wezwanych na rozprawę 542
4.3 Wnioski formalne i czynności przed rozpoczęciem przewodu sądowego 545
5 Przewód sądowy 546
5.1 Uwagi ogolne 546
5.2 Przedstawienie zarzutu oskarżenia 549
5.3 Wysłuchanie oskarżonego 550
5.4 Modyfikacja przebiegu postępowania dowodowego ze względu
na procesowe oświadczenia oskarżonego 553
5.4.1 Dobrowolne poddanie się karze 553
5.4.2 Przyznanie się oskarżonego do popełnienia zarzucanego czynu 556
5.5 Dalsze postępowanie dowodowe 557
5.6 Zamknięcie przewodu sądowego 561
6 Głosy końcowe 562
7 Wyrokowanie 564
7.1 Uwagi ogolne 564
7.2 Przebieg narady sędziowskiej i głosowanie 565
7.3 Obowiązek pisemnego sporządzenia wyroku i jego promulgacja 567
7.4 Uzupełnienie i sprostowanie wyroku 571
Literatura 572
XII Postępowanie odwoławcze 573
1 System środków kontroli procesowej (środków zaskarżenia) 575
2 Postępowanie odwoławcze 576
2.1 Istota i zakres postępowania odwoławczego 576
2.1.1 Istota postępowania odwoławczego 576
2.1.2 Strony postępowania odwoławczego 578
2.1.3 Zakres postępowania odwoławczego 579
2.2 Podstawy odwoławcze 580
2.2.1 Uwagi ogolne 580
2.2.2 Względne podstawy odwoławcze 582
2.2.3 Bezwzględne podstawy odwoławcze 586
2.3 Środek odwoławczy 593
2.3.1 Elementy środka odwoławczego 593
2.3.2 Wniesienie i cofnięcie środka 594
2.3.3 Uzupełnienie i zmiana środka 595
2.4 Zakres orzekania sądu odwoławczego 596
2.4.1 Granice rozpoznania środka odwoławczego 596
2.4.2 Zakaz reformationis in peius 601
2.5 Rozstrzygnięcia sądu odwoławczego 605
2.5.1 Rodzaje rozstrzygnięć 605
2.5.2 Pytanie prawne do Sądu Najwyższego 607
2.6 Zaskarżenie samego uzasadnienia 608
2.7 Postępowanie następcze (ponowne w pierwszej instancji) 609
3 Apelacja 610
3.1 Istota i przedmiot apelacji 610
3.1.1 Istota 610
3.1.2 Zakres zaskarżenia i samoistność zarzutow apelacyjnych 611
3.2 Wniesienie apelacji 613
3.3 Rozpoznanie apelacji 615
3.4 Orzeczenie sądu apelacyjnego 617
4 Zażalenie 618
5 Sprzeciw i quasi-sprzeciw 622
Literatura 624
XIII Postępowania szczególne 625
1 Uwagi wprowadzające 627
2 Postępowania konsensualne 628
2.1 Zagadnienia ogolne 628
2.2 Skazanie bez przeprowadzania rozprawy 629
2.3 Rozpoznanie przez sąd wniosku o skazanie bez rozprawy 630
2.4 Dobrowolne poddanie się karze 632
2.5 Rozpoznanie wniosku oskarżonego 633
2.6 Wniosek oskarżonego złożony na rozprawie 635
3 Postępowanie prywatnoskargowe 635
3.1 Zagadnienia ogolne 635
3.2 Inicjowanie postępowania prywatnoskargowego 636
3.3 Prokurator w postępowaniu prywatnoskargowym 637
3.4 Posiedzenie pojednawcze 638
3.5 Rozprawa głowna 639
3.6 Odstąpienie od oskarżenia 640
4 Postępowanie nakazowe 640
4.1 Zagadnienia ogolne 640
4.2 Przesłanki prowadzenia postępowania nakazowego 642
4.3 Orzekanie bez udziału stron 644
4.4 Wyrok nakazowy 644
4.5 Sprzeciw od wyroku nakazowego 645
5 Postępowanie przyspieszone 646
5.1 Zagadnienia ogolne 646
5.2 Przesłanki prowadzenia postępowania przyspieszonego 647
5.3 Ujęcie jako przesłanka postępowania przygotowawczego 647
5.4 Zatrzymanie jako przesłanka postępowania przygotowawczego 648
5.5 Postępowanie przygotowawcze 649
5.6 Postępowanie przejściowe 649
5.7 Rozprawa w trybie przyspieszonym 650
5.8 Rezygnacja z postępowania przyspieszonego 651
5.9 Postępowanie odwoławcze 651
5.10 Rozprawa „odmiejscowiona” 652
Literatura 654
XIV Nadzwyczajne środki zaskarżania 655
1 Nadzwyczajne środki zaskarżania w systemie środków kontrolnych –
ujęcie typologiczne 657
2 Prawomocność wertykalna i horyzontalna orzeczenia
w płaszczyźnie jego kontroli 658
3 Elementy wyznaczające model postępowań nadzwyczajno-zaskarżeniowych 659
4 Kodeksowe nadzwyczajne środki zaskarżania 662
4.1 Charakter prawny kasacji 662
4.2 Kasacja stron 666
4.2.1 Charakterystyka ogolna 666
4.2.2 Zarzuty kasacyjne a kierunek kasacji 668
4.2.3 Granice temporalne 670
4.2.4 Postępowanie okołokasacyjne (przedkasacyjne) 670
4.2.5 Rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego i forum orzekania 673
4.3 Kasacja specjalna (nadzwyczajna) 674
4.4 Skarga na kasatoryjny wyrok sądu odwoławczego 676
4.4.1 Charakterystyka ogolna 676
4.4.2 Legitymacja procesowa 676
4.4.3 Procedura 677
4.4.4 Granice rozpoznania i formuły rozstrzygnięcia 677
4.5 Wznowienie postępowania sądowego prawomocnie zakończonego 679
4.5.1 Charakterystyka ogolna 679
4.5.2 Wznowienie postępowania z urzędu 679
4.5.3 Wznowienie postępowania na wniosek strony 680
4.5.4 Podstawy wniosku o wznowienie na wniosek 681
4.5.5 Procedowanie w przedmiocie wznowienia postępowania 685
5 Pozakodeksowe nadzwyczajne środki zaskarżania 686
5.1 Skarga nadzwyczajna 686
5.1.1 Charakterystyka ogolna 686
5.1.2 Zarzuty skargi nadzwyczajnej 687
5.1.3 Granice temporalne 688
5.1.4 Procedura skargi nadzwyczajnej 688
5.1.5 Forum rozpoznania i skład sądu 688
5.1.6 Rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego 689
5.2 Uznanie za nieważne orzeczeń w postępowaniu rehabilitacyjnym 689
5.3 Unieważnienie orzeczenia w trybie ustawy o Sądzie Najwyższym 691
6 Perspektywy rozwoju nadzwyczajnych środków zaskarżania w kontekście
przywrócenia instytucji stwierdzenia nieważności orzeczeń sądowych 692
Literatura 694
XV Postępowania po uprawomocnieniu się orzeczenia 695
1 Uwagi ogólne 697
2 Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego 697
3 Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie
lub zatrzymanie 699
4 Ułaskawienie 706
5 Kara łączna i wyrok łączny 712
Literatura 716
XVI Współpraca międzynarodowa w sprawach karnych 717
1 Rodzaje i źródła współpracy międzynarodowej 719
2 Współpraca w Unii Europejskiej 723
2.1 Europejski nakaz aresztowania 732
2.2 Europejski nakaz dochodzeniowy 742
2.3 Europejski nakaz ochrony 747
2.4 Wzajemne uznawanie i wykonywanie orzeczeń dotyczących kar 749
2.4.1 Uwagi ogolne 749
2.4.2 Kary o charakterze pieniężnym 750
2.4.3 Wzajemne uznawanie orzeczeń dotyczących przepadku 752
2.4.4 Kary pozbawienia wolności 753
2.4.5 Orzeczenia probacyjne 756
2.5 Pozostałe obszary wspołpracy 759
2.6 Wspołpraca w praktyce 763
3 Tradycyjna współpraca 764
3.1 Pomoc prawna 764
3.2 Ekstradycja 765
4 Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym 768
Literatura 772
XVII Koszty procesu 773
1 Pojęcie i zakres kosztów 775
2 Reguły ponoszenia kosztów 778
3 Zwrot kosztów 781
4 Zwolnienie od ponoszenia kosztów 783
Literatura 784
XVIII Postępowania ekwiwalentne i następcze 785
1 Postępowanie karne skarbowe 787
1.1 Zagadnienia ogolne 787
1.2 Charakter postępowania 787
1.3 Cel postępowania 788
1.4 Uczestnicy postępowania 788
1.5 Przebieg postępowania 789
2 Postępowanie w sprawach o wykroczenia 790
2.1 Zagadnienia ogolne 790
2.2 Zasady postępowania 791
2.3 Przedmiot postępowania 793
2.4 Struktura postępowania 794
2.5 Uczestnicy postępowania 797
2.6 Uwarunkowania konstytucyjne i konwencyjne 798
3 Postępowanie w sprawach nieletnich 799
3.1 Zagadnienia ogolne 799
3.2 Przebieg postępowania 800
4 Postępowanie karne wykonawcze 801
4.1 Pojęcie 801
4.2 Prawo karne wykonawcze a prawo karne procesowe 802
4.3 Zasady prawa karnego wykonawczego i zasady procesu karnego istotne
dla stadium wykonawczo-likwidacyjnego 803
4.4 Uczestnicy postępowania i ich pozycja procesowa 805
4.5 Wykonalność orzeczenia 810
Literatura 812
Autorzy 813