ROBOCZY

Wykaz skrótów8
1.Akty prawne8
2.Czasopisma i publikatory10
3.Inne10
Wstęp11
Rozdział I19
Historia rozwoju regulacji prawnych w zakresie ochrony świadka w polskim systemie prawa karnego19
1.1Uwagi wprowadzające19
1.2.Dawne prawo polskie19
1.3Przepisy dotyczące ochrony świadka w ustawach karnoprocesowych państw zaborczych21
1.4Przepisy prawne dotyczące ochrony świadka w okresie obowiązywania Kodeksu postępowania karnego z 1928 r.23
1.5Reforma procedury karnej w okresie drugiej wojny światowej oraz okres od 1950 do 1969 r.30
1.6Unormowania dotyczące ochrony świadka w okresie obowiązywania Kodeksu postępowania karnego z 1969 r.31
1.7Wnioski końcowe42
Rozdział II44
Ochrona prawna świadka wynikająca ze standardów ponadnarodowych44
2.1Uwagi wprowadzające44
2.2Instytucje ochrony wypracowane przez ONZ i Radę Europy46
2.2.1Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r., sporządzona w Rzymie zmieniona protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona protokołem nr 246
2.2.2Europejska konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych z dnia49
20 kwietnia 1959 r.49
2.2.3Konwencja Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi sporządzona w dniu 20 grudnia 1988 r.
w Wiedniu49
2.2.4Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej z dnia
15 listopada 2000 r.50
2.2.5Rozwiązania przyjęte w Konwencji Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi z dnia 16 maja 2005 r.52
2.2.6Deklaracja podstawowych zasad wymiaru sprawiedliwości odnoszących się do ofiar przestępstw i nadużyć władzy. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 40/34 z dnia
29 listopada 1985 r.53
2.2.7Problematyka ochrony świadka ujęta w rekomendacjach Komitetu Ministrów Rady Europy54
2.2.7.1Rekomendacja nr R (97) 13 odnosząca się do zastraszania świadków i prawa do obrony z dnia 10 września 1997 r.54
2.2.7.2Rekomendacja nr R (2005) 9 o ochronie świadków i osób współpracujących z wymiarem sprawiedliwości z dnia 20 kwietnia 2005 r.58
2.2.7.3Inne Rekomendacje Komitetu Rady Ministrów59
2.3Dokumenty Wspólnot Europejskich59
2.3.1Rezolucja Rady o ochronie świadków w walce z międzynarodową przestępczością zorganizowaną z dnia 23 listopada 1995 r.59
2.3.2Środki ochrony ujęte w dyrektywie ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw (2012/29/UE)60
2.3.3Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej nr 2011/19/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie europejskiego nakazu ochrony64
2.4 Wnioski końcowe65
Rozdział III68
Stosowanie środków ochrony świadka a realizacja wybranych naczelnych zasad procesu karnego68
3.1Uwagi wprowadzające68
3.2Zasada prawdy materialnej69
3.3Zasada prawa do obrony71
3.4Zasada bezpośredniości79
3.5Zasada kontradyktoryjności87
3.6.Zasada jawności93
3.7.Wnioski końcowe96
Rozdział IV99
Podstawowe pojęcia, cel i rodzaje ochrony prawnej świadka99
4.1Uwagi wprowadzające99
4.2Pojęcie „świadek” determinujące rodzaje ochrony prawnej101
4.3Kategorie świadków z uwagi na ich status prawny103
4.3.1Świadek o statusie zwyczajnym104
4.3.2Świadek-pokrzywdzony104
4.3.3Świadek anonimowy106
4.3.4Świadek koronny107
4.3.5Świadek małoletni108
4.3.6Świadek-współoskarżony, świadek-skazany109
4.4Cel ochrony prawnej świadka110
4.5.Pojęcie systemu ochrony prawnej świadka112
4.6.Rodzaje ochrony prawnej świadka119
4.7.Wnioski końcowe126
Rozdział V128
Kodeksowe środki ochrony prawnej świadka służące zapewnieniu bezpieczeństwa świadka128
5.1Uwagi wprowadzające128
5.2Przeprowadzenie okazania w sposób uniemożlwiający rozpoznanie osoby przesłuchiwanej przez osobę rozpoznawaną (art. 173 § 2 k.p.k.)130
5.3Przesłuchanie świadka poza siedzibą organu wzywającego na przesłuchanie – przesłuchanie przy pomocy urządzeń technicznych (art. 177 § 1a k.p.k.), w miejscu jego pobytu
(art. 177 § 2 k.p.k.) oraz przez sędziego wyznaczonego lub sąd wezwany (art. 396 k.p.k.)133
5.4Prawo do odmowy składania zeznań przez świadka, oskarżonego w innej toczącej się sprawie o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem (art. 182 § 3 k.p.k.)138
5.5Zachowanie w tajemnicy okoliczności ułatwiających ujawnienie tożsamości świadka, w tym danych osobowych, o ile nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie (art. 184 k.p.k.) oraz specjalny tryb przesłuchania, instytucja tzw. świadka incognito142
5.6.Ochronny charakter niektórych przepisów dotyczących stosowania środków przymusu164
5.6.1Nieujawnianie oskarżonemu i obrońcy dowodów z zeznań świadka w przypadku wystąpienia uzasadnionej obawy niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia albo wolności świadka lub osoby dla niego najbliższej (art. 250 § 2a k.p.k.)166
5.6.2Zawiadomienie o ucieczce skazanego z zakładu karnego
i o decyzjach modyfikujących stosowanie tymczasowego aresztowania (art. 253 § 3 i 4 k.p.k.)170
5.6.3Ochronny charakter niektórych środków przymusu
(art. 244 § 1a i 1b k.p.k., art. 275 § 2 i 3 k.p.k. oraz art. 275a k.p.k.)177
5.6.3.1.Zatrzymanie sprawcy przemocy domowej w sytuacji zaistnienia uzasadnionego przypuszczenia, że sprawca popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej (art. 244 § 1a i 1b k.p.k.)178
5.6.3.2.Zakaz kontaktowania się oskarżonego
z pokrzywdzonym, zakaz zbliżania się do określonych osób oraz nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego z pokrzywdzonym
w trybie art. 275 § 2-3 k.p.k.182
5.6.3.3.Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie
z pokrzywdzonym (art. 275a k.p.k.)192
5.6.3.4.Zakaz zbliżania się na wskazaną odległość oraz zakaz kontaktów stasowane wobec oskarżonego o przestępstwo popełnione w stosunku do członka personelu medycznego lub osoby przybranej personelowi medycznemu (art. 276a § 1 i 1a k.p.k.)199
5.7Quasi-list żelazny (art. 589 k.p.k.)203
5.7Ochrona interesów ekonomicznych świadka (art. 618 § 1 pkt 7 k.p.k., art. 618a-618e k.p.k., art. 618k-l k.p.k.)210
5.9Wnioski końcowe213

Rozdział VI215
Kodeksowe środki ochrony prawnej służące zapewnieniu swobody przesłuchania świadka215
6.1Uwagi wprowadzające215
6.2Zasady dotyczące przeprowadzania czynności przesłuchania świadka (art. 171 i 370 k.p.k.)218
6.2.1Wymóg zapewnienia spontanicznego wypowiedzenia się
w pierwszym etapie przesłuchania (art. 171 § 1 k.p.k.,
art. 370 § 1 k.p.k.)218
6.2.2Zakazy dowodowe dotyczące przesłuchania świadka
i skutki ich naruszenia (art. 171 § 5 i 7 k.p.k.)223
6.2.3Uchylanie pytań (art. 171 § 4, 4a i 6 k.p.k. i art. 370 § 4 k.p.k.)251
6.2.3.1Pytania sugerujące osobie przesłuchiwanej treść odpowiedzi253
6.2.3.2.Pytania nieistotne257
6.2.3.3 Pytania niestosowne258
6.3.Obecność osoby trzeciej podczas czynności dowodowej (art. art. 87 § 1 i 2 k.p.k., art. 171 § 3 k.p.k., art. 299a § 1 k.p.k.)266
6.3.1Prawo do ustanowienia pełnomocnika (art. 87 § 1 i 2 k.p.k.)267
6.3.2Przesłuchanie małoletniego świadka w obecności jego przedstawiciela ustawowego lub faktycznego opiekuna
(art. 171 § 3 k.p.k.)275
6.3.3Obecność osoby wskazanej przez pokrzywdzonego podczas czynności z jego udziałem (art. 299a § 1 k.p.k.)287
6.4.Uchylenie się świadka od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić świadka lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (art. 183 § 1 k.p.k.)300
6.5.Szczególny tryb przesłuchania świadków przestępstw seksualnych i przestępstw dokonanych z użyciem przemocy oraz świadków z zburzeniami psychicznymi, rozwojowymi, zakłóceniami zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego postrzeżeń (art. 147 § 2a k.p.k., art. 185a–185f k.p.k.)313
6.6Możliwość zarządzenia przez przewodniczącego rozprawy opuszczenia sali rozprawy przez przedstawicieli środków masowego przekazu na czas przesłuchania świadka, jeżeli ich obecność mogłaby oddziaływać krępująco na jego zeznania (art. 357 § 5 k.p.k.)336
6.7Przesłuchanie pod nieobecność oskarżonego, jeśli jego obecność mogłaby oddziaływać krępująco na zeznania świadka (art. 390 § 2 k.p.k.) oraz przesłuchanie świadka w trybie telekonferencji (art. 390 § 3 k.p.k.)341
6.8Podsumowanie351

Rozdział VII353
Kodeksowe środki ochrony prawnej świadka służące zapewnieniu ochrony prawa do prywatności353
7.1Uwagi wprowadzające353
7.2.Anonimizacja danych pokrzywdzonego, świadka, świadka będącego funkcjonariuszem publicznym (protokół, załącznik adresowy) ujęta w art. 148a k.p.k.354
7.3.Zakaz zadawania świadkowi pytań zmierzających do ujawnienia miejsca zamieszkania lub miejsca pracy (art. 191 § 1b k.p.k.)367
7.4 Prawo do odmowy składania zeznań -art. 182 § 1 i 2 k.p.k.372
7.5.Prawo żądania wyłączenia przesłuchania na rozprawie
z wyłączeniem jawności z uwagi na obawę narażenia świadka bądź osoby dla niego najbliższej na hańbę (art. 183 § 2 k.p.k.)400
7.6Zwolnienie z zeznawania lub odpowiedzi na pytania (art. 185 k.p.k.)409
7.7.Wyłączenie jawności rozprawy (art. 360 § 1 lit. d k.p.k.)426
7.8Dane kontaktowe świadka jako załącznik do aktu oskarżenia (art. 333 § 3 k.p.k. i art. 334 § 1-2 k.p.k.)432
7.9Ograniczony zakres przeprowadzania oględzin i badania świadka (art. 192 k.p.k. i art. 192a k.p.k.)433
7.10Podsumowanie442
Zakończenie444
Bibliografia451
Wykaz aktów prawnych472
Wykaz orzecznictwa477
Inne materiały488