Wykaz skrótów | str. 13

Wstęp | str. 15

CZĘŚĆ PIERWSZA

Prawnik in-house i jego rola w organizacji

Rozdział I

Specyfika pracy prawnika in-house | str. 19
1. Prawnik in-house – pozycja w organizacji | str. 19
2. Zadania prawnika in-house | str. . 23
2.1. Doradztwo i opiniowanie | str. 23
2.1.1. Określenie stanu faktycznego | str. 23
2.1.2. Założenia opinii | str. 24
2.1.3. Stan prawny | str. 24
2.1.4. Wskazanie ryzyk | str. 25
2.1.5. Kryteria zmiany opinii | str. 26
2.1.6. Podsumowanie | str. 26
2.2. Obsługa korporacyjna | str. 26
2.3. Negocjacje i spory | str. 27
2.4. Reprezentacja | str. 27
2.5. Szkolenia | str. 28
2.6. Compliance | str. 29
3. Kluczowe kompetencje | str. 29
3.1. Czym są kompetencje? | str. 29
3.2. Wiedza | str. 30
3.3. Umiejętności | str. 31
3.4. Postawa | str. 31
3.5. Podsumowanie | str. 31
4. Klienci wewnętrzni | str. 32
4.1. Przygotowanie do współpracy | str. 32
4.2. Kluczowe grupy klientów | str. 34

Rozdział II

Wycena ryzyka prawnego | str. 36
1. Ryzyko prawne – zakres pojęciowy | str. 6
2. Ryzyko prawne a ryzyko braku zgodności | str. 43
3. Identyfikacja i pomiar ryzyka prawnego | str. 51
4. Rola prawnika wewnętrznego w zarządzaniu ryzykiem prawnym | str. 55

Rozdział III

Współpraca z kancelariami zewnętrznymi | str. 59
1. Zagadnienia wstępne | str. 59
2. Rola prawnika in-house we współpracy z doradcami zewnętrznymi | str. 60
3. Wyzwania we współpracy | str. 60
4. Umowa z doradcą | str. 64

Rozdział IV

Wykorzystanie nowoczesnych technologii w wewnętrznym dziale prawnym | str. 69
1. Legal Tech i nowoczesne technologie w pracy prawników wewnętrznych – wprowadzenie | str. 69
1.1. Definicja i geneza Legal Tech | str. 69
1.2. Rozwiązania technologiczne jako odpowiedź na aktualne wyzwania dla wewnętrznych działów prawnych | str. 70
1.3. Sztuczna inteligencja, blockchain, robotic process automation, low code i no code – wyjaśnienie pojęć | str. 71
1.3.1. Sztuczna inteligencja | str. 72
1.3.2. Blockchain | str. 73
1.3.3. No code i low code | str. 74
1.3.4. Robotic process automation | str. 75
2. Obszary zastosowania rozwiązań technologicznych w dziale prawnym | str. 76
2.1. Systemy do zarządzania cyklem życia umów | str. 76
2.2. Rozwiązania do automatyzacji dokumentów | str. 79
2.2.1. Analiza umów z wykorzystaniem technologii sztucznej inteligencji | str. 80
2.2.2. Podpis elektroniczny | str. 83
2.3. Systemy wspomagające zarządzanie działem prawnym | str. 85
2.4. Technologie wspomagające funkcje compliance | str. 87
3. Jak wdrażać technologie w dziale prawnym? | str. 89
3.1. Strategia wdrożenia technologii w dziale prawnym | str. 89
3.2. Analiza rynku i testy oprogramowania | str. 92
3.3. Efektywne wykorzystanie już dostępnych technologii | str. 94
4. Funkcje wspomagające wdrożenie, utrzymanie i korzystanie
z nowoczesnych technologii w dziale prawnym | str. 95
4.1. Legal engineer jako nowa funkcja w wewnętrznym dziale prawnym | str. 95
4.2. Legal operations jako zespół wspomagający pracę działu prawnego przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii | str. 96
5. Podsumowanie | str. 97

Rozdział V

Prawnik jako menedżer | str. 98
1. Kompetencje menedżera działu prawnego| str. 98
2. Zarządzanie pracownikami | str. 99
3. Rekrutacja do działu prawnego | str. 101
4. Rozwój zawodowy pracowników i szkolenia | str. 104
5. Ocena pracowników działu prawnego | str. 106
6. Motywowanie pracowników | str. 109

CZĘŚĆ II

Kluczowe obszary aktywności prawnika in-house

Rozdział VI

Obsługa korporacyjna ze szczególnym uwzględnieniem spółki publicznej | str. 115
1. Wprowadzenie | str. 115
2. Zadania prawnika wewnętrznego w zakresie obsługi korporacyjnej | str. 118
2.1. Rozpoznanie pól działania oraz źródeł relacji prawnika in-house z piastunami i interesariuszami spółki w świetle struktury, formy prawnej oraz wielkości spółki | str. 119
2.2. Relacje prawnika in-house z zarządem spółki | str. 123
2.3. Relacje prawnika in-house z organem nadzoru spółki | str. 126
2.4. Relacje prawnika in-house z komitetami rady nadzorczej spółki | str. 128
2.5. Relacje prawnika in-house z audytorem spółki | str. 129
2.6. Relacje prawnika in-house z udziałowcami spółki | str. 130
2.7. Rola prawnika in-house w zabezpieczeniu interesu spółki | str. 133
2.8. Obsługa organów spółki przez prawnika in-house | str. 134
2.9. Obsługa korporacyjna spółek z grupy kapitałowej, w tym spółek zagranicznych, przez prawnika in-house | str. 138
3. Wyzwania prawnika in-house | str. 142
3.1. Prawnik in-house jako pierwsze źródło informacji prawnej w spółce | str. 142
3.2. Prawnik in-house jako doradca biznesowy spółki | str. 144
3.3. Prawnik in-house jako powiernik zarządu spółki | str. 145
3.4. Rola prawnika in-house w czasie konfliktów między funkcjonariuszami spółki oraz między funkcjonariuszami a spółką | str. 14

Rozdział VII

Zarządzanie zgodnością w przedsiębiorstwie jako wyzwanie stojące przed nowoczesnym prawnikiem wewnętrznym | str. 148
1. Wprowadzenie do zarządzania zgodnością | str. 148
1.1. Definicja, źródła wiedzy i geneza compliance | str. 149
1.2. Analiza ryzyka braku zgodności jako wstęp do systemu zarządzania zgodnością | str. 151
1.3. Umiejscowienie roli compliance w organizacji i nadanie jej odpowiednich ram | str. 153
2. Zgodność etyczna w organizacji | str. 155
2.1. Kodeks etycznego postępowania jako wizytówka zgodności w organizacji | str. 156
2.2. System zgłaszania i wyjaśniania nieprawidłowości, czyli jak przełamać stereotyp donosiciela i zatroszczyć się o pracowników | str. 157
2.3. Przeciwdziałanie naruszeniom prawa konkurencji oraz unikanie chaosu podczas kontroli lub innych czynności podejmowanych wobec organizacji | str. 160
3. Bezpieczeństwo najważniejszych aktywów – informacji i danych | str. 162
3.1. Jakie informacje i dane powinny być chronione oraz w jaki sposób? | str. 163
3.2. Przetwarzanie i ochrona danych osobowych – krótkie odniesienie | str. 164
3.3. Cyberbezpieczeństwo w organizacji | str. 165
4. Przeciwdziałanie przestępstwom finansowym | str. 166
4.1. Polityka antykorupcyjna | str. 166
4.2. Poznaj swoich kontrahentów, czyli jak uniknąć odpowiedzialności za cudze bezprawne działania | str. 167
5. Podsumowanie i kierunki zarządzania zgodnością | str. 169

Rozdział VIII

Umowy i negocjacje | str. 170
1. Prawnik in-house a umowy | str. 170
1.1. Katalog niezbędnych wzorców | str. 170
2. Stałe elementy umów | str. 172
2.1. Zakres | str. 172
2.2. Płatności | str. 173
2.3. Odpowiedzialność | str. 174
2.3.1. Odpowiedzialność na zasadach ogólnych | str. 175
2.3.2. Odpowiedzialność deliktowa | str. 175
2.3.3. Odpowiedzialność kontraktowa | str. 176
2.3.4. Praktyczne zagadnienia siły wyższej | str. 177
2.3.5. Rola kar umownych | str. 178
2.3.6. Wskazówki w zakresie kar umownych | str. 179
2.3.7. Ograniczenie odpowiedzialności | str. 180
2.3.8. Poufność  | str. 181
2.4. Tajemnica przedsiębiorstwa | str. 181
2.4.1. Wprowadzenie | str. 181
2.4.2. Umowa o zachowaniu poufności (Non-Disclosure Agreement) | str. 182
2.5. Rozwiązanie umowy | str. 185
2.6. Podsumowanie | str. 186
3. Negocjacje | str. 187
3.1. Udział prawnika in-house w negocjacjach | str. 187
3.2. Przygotowanie do negocjacji | str. 188
3.3. Prowadzenie negocjacji | str. 189

Rozdział IX

Prawo pracy | str. 191
1. Rodzaje umów o pracę | str. 191
1.1. Umowa na okres próbny | str. 191
1.2. Umowa na czas określony | str. 193
1.3. Umowa na czas nieokreślony | str. 194
2. Ustanie stosunku pracy | str. 195
2.1. Porozumienie stron | str. 195
2.2. Oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem) | str. 196
2.2.1. Wypowiedzenie dokonane przez pracodawcę | str. 196
2.2.2. Wypowiedzenie dokonane przez pracownika . | str. 200
2.3. Oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia) | str. 200
2.3.1. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 k.p.) | str. 200
2.3.2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika (art. 53 k.p.) | str. 208
2.3.3. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika (art. 55 k.p.) | str. 208
2.4. Rozwiązanie umowy z upływem czasu, na jaki została zawarta | str. 210
2.5. Wygaśnięcie stosunku pracy | str. 210

Rozdział X

Zarządzanie ochroną danych osobowych w przedsiębiorstwie | str. 213
1. Wprowadzenie: współczesne wyzwania związane z ochroną danych osobowych w przedsiębiorstwie | str. 213
2. Nawigacja w świecie ochrony danych: podstawowe pojęcia | str. 215
3. Prawnik korporacyjny jako inspektor ochrony danych | str. 217
3.1. Kiedy inspektora ochrony danych należy formalnie nominować? | str. 217
3.2. Kto może być inspektorem ochrony danych? | str. 218
3.3. Szczególna pozycja inspektora ochrony danych | str. 219
3.4. Zadania inspektora ochrony danych | str. 220
3.5. Zadania prawnika korporacyjnego niezależne od roli inspektora danych osobowych | str. 221
4. Metodyka pracy: twarde i miękkie umiejętności ułatwiające pracę w obszarze ochrony danych | str. 221
4.1. Kluczowe elementy europejskiego systemu ochrony danych osobowych | str. 221
4.2. Jak radzić sobie z problemami interpretacyjnymi? . | str. 222
4.3. Jak efektywnie wspierać przedsiębiorstwo w obszarze zarządzania danymi osobowymi – kluczowe umiejętności | str. 223
5. Wybrane zagadnienia praktyczne | str. 225
5.1. Wewnętrzna dokumentacja – jak efektywnie stworzyć polityki | str. 225
5.1.1. Wskazanie podmiotu/podmiotów odpowiedzialnych | str. 225
5.1.2. Podstawowe pojęcia | str. 226
5.1.3. Zasady szkolenia pracowników | str. 226
5.1.4. Zasady tworzenia i utrzymywania rejestru czynności | str. 226
5.1.5. Proces dokonywania oceny skutków przetwarzania danych dla nowych bądź zmodyfikowanych czynności, privacy by design czy domyślnej ochrony danych | str. 227
5.1.6. Zasady przekazywania i udostępniania danych innym podmiotom | str. 227
5.1.7. Prawa podmiotów danych | str. 227
5.1.8. Postępowanie w przypadku naruszeń ochrony danych | str. 227
5.1.9. Retencja danych | str. 228
5.1.10. Opis zabezpieczeń fizycznych, technicznych oraz organizacyjnych | str. 228
5.1.11. Zasady współpracy z Urzędem Ochrony Danych Osobowych | str. 229
5.2. Tworzenie wewnętrznego rejestru czynności przetwarzania danych | str. 229
5.3. Ocena podstawy przetwarzania danych osobowych i jej konsekwencje  | str. 230
5.4. Komunikacja z klientem lub konsumentem – kiedy i jak informować o przetwarzaniu danych? | str. 232
5.5. Umowy powierzenia: prawne wymogi i sztuka negocjacji | str. 234
5.6. Naruszenia ochrony danych – jak się przygotować? | str. 239

Rozdział XI

Prawo własności intelektualnej | str. 241
1. Wprowadzenie | str. 241
2. Prawo autorskie | str. 241
2.1. Stosowanie praw autorskich w organizacji | str. 242
2.2. Nabywanie praw autorskich | str. 242
2.2.1. Podstawy i zakres nabycia praw autorskich | str. 243
2.2.1.1. Forma i zakres nabycia | str. 243
2.2.1.2. Wynagrodzenie | str. 244
2.2.1.3. Pola eksploatacji | str. 245
2.2.2. Nabycie majątkowych praw autorskich od pracowników | str. 246
2.2.2.1. Twórczość w ramach zadań pracownika | str. 246
2.2.2.2. Przyjęcie utworu | str. 247
2.2.2.3. Czas na rozpowszechnienie utworu | str. 247
2.2.2.4. Pola eksploatacji | str. 247
2.2.2.5. Wynagrodzenie prawnoautorskie na gruncie prawa podatkowego | str. 247
2.2.3. Nabycie autorskich praw majątkowych od usługodawców | str. 248
3. Patenty, wzory przemysłowe, znaki towarowe | str. 250
3.1. Przedmiot ochrony | str. 50
3.2. Sposoby ochrony | str. 251
3.2.1. Patent | str. 251
3.2.2. Prawo ochronne | str. 252
3.2.3. Znak towarowy | str. 252

Rozdział XII

Prawo podatkowe | str. 254
1. Doradztwo podatkowe prawnika in-house | str. 254
2. Prawo podatkowe | str. 255
2.1. CIT | str. 255
2.1.1. Ceny transferowe | str. 256
2.2. PIT | str. 256
2.3. VAT | str. 257
2.4. Podatek od nieruchomości (RET) | str. 258
2.5. Akcyza | str. 259
3. Reprezentacja w postępowaniach | str. 259
3.1. Kontrole podatkowe | str. 259
3.1.1. Organ kontrolny | str. 259
3.1.2. Wszczęcie kontroli podatkowej | str. 260
3.1.3. Czynności kontrolne | str. 261
3.1.4. Obowiązki kontrolowanego | str. 263
3.1.5. Utrudnianie kontroli podatkowej | str. 263
3.1.6. Protokół z kontroli | str. 264
3.2. Czynny żal | str. 265
3.3. Wnioski o interpretację indywidualną | str. 266
3.4. Postępowanie przed sądem administracyjnym | str. 268

Rozdział XIII

Prawnik in-house w postępowaniu karnym | str. 270
1. Zagadnienia ogólne | str. 270
2. Jaką rolę pełni oskarżyciel posiłkowy uboczny w procesie karnym? | str. 273
3. Prawnik wewnętrzny jako pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego – problemy praktyczne | str. 273
3.1. Pokrzywdzony – uprawnienia i rekomendowane wnioski | str. 273
3.2. W jakich posiedzeniach pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego ma prawo wziąć udział? | str. 274
3.3. Naprawienie szkody – o co zadbać | str. 275
3.4. Naprawienie szkody na ścieżce karnej – ograniczenia | str. 277
3.5. Naprawienie szkody – zakaz kumulacji drogi cywilnej oraz karnej | str. 279
3.6. Prawnik wewnętrzny jako pełnomocnik pokrzywdzonego a świadkowie będący pracownikami spółki | str. 280

WZORY

Załącznik nr 1
Wzór pełnomocnictwa na walnym zgromadzeniu | str. 285

Załącznik nr 2
Wzór listy osób pełniących obowiązki zarządcze . | str. 286

Załącznik nr 3
Wzór listy insiderów | str. 288

Załącznik nr 4
Wzór umowy o pracę na okres próbny . | str. 290

Załącznik nr 5
Wzór umowy o pracę na czas określony | str. 291

Załącznik nr 6
Wzór rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika | str. 292

Załącznik nr 7
Wzór polityki antydyskryminacyjnej | str. 293