Czy i na ile poszczególne kontynenty oraz pewne ich regiony, mają trwałe i niezmienne miejsce w dynamizowaniu zmian zachodzących w świecie, a na ile ich rola w pewnych okresach ulega mniejszej lub większej marginalizacji?Pojęcie zmierzchu może dotyczyć różnych zdarzeń. Mówimy o zmierzchu dnia, zmierzchowej fazie życia, zmierzchu systemu społecznego czy politycznego, wreszcie o zmierzchu takiej czy innej ideologii. Ale, czy pojęcie zmierzchu można odnieść do takiej kategorii pojęciowej i rzeczywistej, jaką jest kontynent? Zmierzch w tym kontekście nie może i nie oznacza zanikającego czy malejącego fizycznie kontynentu. To zmniejszające się znaczenie Europy. Odnosić się ono może zarówno do jej potencjału ludzkiego, ekonomicznego, kulturowego, jak i politycznego, w stosunku czy w porównaniu do pozostałych części świata.Ze wstępu AutoraKsiążka stanowi fascynujące dzieło, w którym analizowane są zagrożenia dla rozwoju Europy. Autor kreśli ostrzegawczą wizję Europy niezdolnej do reakcji na powoli postępujące zagrożenia, co prowadzi do problemów w sferze gospodarczej, politycznej i społecznej. To wnikliwa analiza szans i barier przyszłego rozwoju. Autor identyfikuje i analizuje pięciokąt zagrożeń obejmujący elementy takie jak: globalizacja i przesilenia cywilizacyjne, depopulacja, podział Europy, wielość zróżnicowanych państw, ocieplenie klimatu i niszczenie środowiska. Zarazem formułuje pewne rekomendacje ukierunkowane na możliwości eliminowania tych zagrożeń. Dzieło Prof. Jerzego Kleera to ważna i potrzebna lektura, która powinna być obowiązkowa dla wszystkich głównych aktorów życia społeczno-gospodarczego, zwłaszcza dla polityków, parlamentarzystów i głównych regulatorów gospodarki. Z recenzji prof. Elżbiety Mączyńskiej ,