„Rok 1863” Stanisława Koźmiana to książka poświęcona geopolitycznym uwarunkowaniom Powstania Styczniowego. Autor, tworzący polityczne środowisko krakowskich „Stańczyków” i będący krytycznym obserwatorem, a poniekąd i uczestnikiem tamtych wydarzeń, analizuje przyczyny i skutki powstania, zwracając szczególną uwagę na błędy popełnione zarówno przez „czerwonych”, jak i „białych” przywódców zrywu. Koźmian kreśli realistyczny obraz konfliktu oraz dramatyczne konsekwencje nieprzemyślanych decyzji politycznych. Książka ta jest jednym z najważniejszych głosów w dyskusji nad polskimi zrywami narodowymi.