Wykaz skrotow
str. 13

Rozdział I
Wprowadzenie
str. 15

1. Prawo wspólnotowe a prawo prywatne
str. 15
2. Pojęcie podmiotu prywatnego
str. 18
2.1. Metoda regulacji a prawo wspólnotowe
str. 18
2.2. Obowiązki państw członkowskich i ich organów w świetle prawa wspólnotowego
str. 19
2.3. Rozumienie "pojęcia państwo" w prawie wspólnotowym
str. 20
2.4. Znaczenie pojęcia "państwo" dla stosowania prawa wspólnotowego w wybranych dziedzinach
str. 21
2.5. Negatywna definicja "podmiotu prywatnego"
str. 23
3. Wyroki w sprawach Courage, Munoz oraz Manfredi
str. 24
3.1. Wyrok w sprawie Courage
str. 25
3.2. Wyrok w sprawie Munoz
str. 28
3.3. Wyrok w sprawie Manfredi
str. 30
3.4. Problemy wyłaniające się na tle wyroków w sprawach Courage, Munoz oraz Manfredi
str. 34
4. Przedstawienie struktury dalszych rozważań
str. 36

Rozdział II
Bezpośredni skutek prawa wspólnotowego
str. 39

1. Uwagi wprowadzające
str. 39
2. Pojęcie bezpośredniego skutku
str. 40
2.1. Rozumienie bezpośredniego skutku w doktrynie polskiej
str. 41
2.2. Rozumienie bezpośredniego skutku w doktrynie zachodnioeuropejskiej
str. 46
2.2.1. Bezpośredni skutek a bezpośrednia stosowalność (bezpośrednie stosowanie)
str. 46
2.2.2. Pojmowanie bezpośredniego skutku w okresie kształtowania się orzecznictwa wspólnotowego
str. 47
2.3. W poszukiwaniu znaczenia bezpośredniego skutku
str. 49
2.3.1. Założenia wstępne
str. 49
2.3.2. Włączenie prawa wspólnotowego do porządku wewnętrznego i dopuszczalność jego stosowania
str. 50
2.3.3. Czy bezpośredni skutek należy rozumieć jako "realizację praw wspólnotowych" czy jako "zastosowanie normy wspólnotowej przez organ krajowy"?
str. 53
2.3.3.1. Bezpośredni skutek jako każda możliwość zastosowania normy wspólnotowej
str. 57
2.3.3.2. Bezpośredni skutek jako realizacja praw wspólnotowych
str. 57
2.3.4. Bezpośredni skutek jako możność "powoływania się" na przepis wspólnotowy przed sądem krajowym
str. 62
2.3.5. Bezpośredni skutek jako "przywilej" podmiotów prywatnych (jednostek)
str. 63
2.3.6. Konkluzje
str. 64
2.4. Zasada bezpośredniego skutku a zasada pierwszeństwa
str. 67
2.5. Zasada bezpośredniego skutku a odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu naruszenia prawa wspólnotowego
str. 70
2.6. Kryteria bezpośredniego skutku
str. 72
2.7. Podsumowanie
str. 78
3. Związanie podmiotów prywatnych prawem wspólnotowym
str. 80
3.1. Uwagi terminologiczne
str. 80
3.2. Normy prawnowspólnotowe obejmujące swoim zakresem zachowania podmiotów prywatnych
str. 83
3.2.1. Ograniczenia podstawowych swobód rynku wewnętrznego na skutek zachowań podmiotów prywatnych
str. 83
3.2.1.1. Swobodny przepływ towarów a swoboda przepływu osób
str. 84
A. Ograniczenia swobody przepływu osób
str. 84
B. Ograniczenia swobodnego przepływu towarów
str. 89
3.2.1.2. Równoczesne naruszenie traktatu na skutek zachowania organów państwa członkowskiego oraz podmiotów prywatnych
str. 93
3.2.1.3. Równoczesne naruszenie przez podmiot prywatny reguł konkurencji oraz podstawowych swobód rynku wewnętrznego
str. 94
3.2.2. Związanie podmiotów prywatnych zakazem niedyskryminacji
str. 96
3.2.3. Reguły konkurencji a podstawowe swobody rynku wewnętrznego
str. 101

Rozdział III
Bezpośredni skutek dyrektywy w aspekcie horyzontalnym
str. 104

1. Uwagi wprowadzające
str. 104
1.1. Bezpośredni skutek dyrektywy a odpowiedzialność podmiotu prywatnego
str. 104
1.2. Rozwój judykatury wspólnotowej
str. 105
1.3. Sposoby niwelowania negatywnych konsekwencji braku bezpośredniego skutku dyrektywy w aspekcie horyzontalnym
str. 109
1.3.1. Zasada prowspólnotowej wykładni prawa krajowego
str. 109
1.3.2. Szerokie rozumienie pojęcia "państwo"
str. 110
1.3.3. Odpowiedzialność odszkodowawcza państw członkowskich
str. 111
1.4. Wątpliwości dotyczące zakresu wyłączenia bezpośredniego skutku horyzontalnego dyrektywy w orzecznictwie Trybunału
str. 112
2. Wyłączenie zastosowania przepisów krajowych, które nie zostały notyfikowane Komisji na podstawie dyrektywy 83/189/EWG
str. 114
3. Bezpośrednie stosowanie dyrektywy w relacjach "triangularnych"
str. 121
4. Dokonywanie przez Trybunał wykładni postanowień dyrektywy w postępowaniach pomiędzy podmiotami prywatnymi
str. 122
4.1. Judykatura wykluczająca bezpośredni skutek dyrektywy w aspekcie horyzontalnym
str. 124
4.2. Poszukiwanie wyjaśnienia dla rozstrzygnięć w sprawach, w których dokonano wykładni dyrektyw na użytek postępowań pomiędzy podmiotami prywatnymi
str. 127
4.2.1. Trybunał podejmuje problematykę bezpośredniego skutku tylko wówczas, gdy pytanie sądu krajowego dotyczy tego wprost
str. 128
4.2.2. Zastosowanie dyrektywy jako "tarczy" lub jako "miecza"
str. 133
4.2.3. Istnienie "elementu publicznoprawnego"
str. 133
4.2.4. Pozytywne i negatywne zastosowanie dyrektywy (fr. l'invocabilité de substitution i l'invocabilité d'exclusion)
str. 135
4.2.5. Relacje "triangularne"
str. 142
4.3. Wnioski
str. 146
5. Wyrok w sprawie Mangold
str. 148
5.1. Bezpośrednie stosowanie dyrektyw na podstawie ogólnych zasad prawa wspólnotowego
str. 148
5.2. Bezpośrednie stosowanie dyrektyw przed upływem terminu implementacji
str. 151
6. Podsumowanie
str. 154

Rozdział IV
Wykładnia prawa krajowego zgodnie z prawem wspólnotowym
str. 157

1. Uwagi wprowadzające
str. 157
2. Rozwój i podstawowe założenia prowspólnotowej wykładni prawa krajowego
str. 158
2.1. Wykładnia prawa krajowego w świetle treści i celów dyrektywy
str. 159
2.2. Wykładnia prawa krajowego w świetle treści i celów bezpośrednio stosowalnej normy wspólnotowej
str. 161
2.3. Wykładnia prawa krajowego w świetle treści i celów niewiążącej normy wspólnotowej
str. 162
3. Podstawa obowiązku dokonywania prowspólnotowej wykładni
str. 163
4. Prowspólnotowa wykładnia prawa krajowego a bezpośrednie zastosowanie normy wspólnotowej
str. 165
4.1. Uwagi ogólne dotyczące interpretacji norm niższego rzędu w świetle norm wyższego rzędu
str. 166
4.2. Czy prowspólnotowa wykładnia wykracza poza obowiązek uniknięcia sprzeczności pomiędzy normą krajową a normą wspólnotową?
str. 167
4.3. Wykładnia prawa wspólnotowego jako wzorzec dla organu krajowego
str. 169
4.4. Granice obowiązku prowspólnotowej wykładni
str. 170
4.4.1. Wykładnia contra legem
str. 170
4.4.2. Wykładnia prawa krajowego w świetle dyrektyw wspólnotowych na niekorzyść jednostek
str. 178
4.5. Podsumowanie
str. 182
5. Czy obowiązek dokonania prowspólnotowej wykładni wyprzedza bezpośredni skutek?
str. 185
5.1. Zakres kompetencji prawa wspólnotowego
str. 186
5.2. Rodzaj normy prawnej stanowiącej podstawę rozstrzygnięcia
str. 187
6. Moment powstania obowiązku prowspólnotowej wykładni
str. 189

Rozdział V
Wykładnia wspólnotowego prawa prywatnego w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości - wybrane problemy
str. 193

1. Wprowadzenie
str. 193
2. Wykładnia autonomiczna pojęć użytych w przepisach wspólnotowych
str. 196
2.1. Sprawa Veedfald
str. 199
2.2. Sprawa Leitner
str. 203
2.3. Sprawy dotyczące tzw. Schrottimmobilien
str. 206
3. Wykładnia klauzul generalnych zamieszczonych w dyrektywach wspólnotowych
str. 208
3.1. Uwagi wprowadzające
str. 208
3.2. Orzecznictwo dotyczące wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich
str. 208
3.2.1. Interpretacja w świetle prawa krajowego
str. 211
3.2.2. Interpretacja w świetle prawa wspólnotowego
str. 212
3.3. Konkluzje
str. 214
3.3.1. Klauzule generalne interpretowane wedle prawa krajowego
str. 215
3.3.2. Klauzule generalne interpretowane wedle prawa wspólnotowego
str. 216
3.3.2.1. Klauzule generalne zamieszczone w przepisach traktatowych oraz w rozporządzeniach
str. 216
3.3.2.2. Klauzule generalne określające zakres obowiązków państw członkowskich
str. 217
3.3.2.3. Klauzule generalne zamieszczone w przepisach dyrektyw o charakterze merytorycznym
str. 217
4. Prowspólnotowa wykładnia postanowień umownych
str. 220
5. Szczególne trudności związane z wykładnią prawa krajowego przyjętego w wyniku implementacji dyrektyw wspólnotowych
str. 224
5.1. Określenie zakresu zastosowania dyrektywy
str. 224
5.1.1. Podmiotowy zakres zastosowania
str. 224
5.1.2. Terytorialny zakres zastosowania
str. 225
5.2. Rozszerzenie zakresu zastosowania dyrektywy przez ustawodawcę krajowego
str. 231

Rozdział VI
Dochodzenie roszczeń opartych na prawie wspólnotowym przed organami krajowymi
str. 234

1. Wprowadzenie
str. 234
2. Zasada efektywności a zasada efektywnej (skutecznej) ochrony sądowej
str. 236
3. Charakter roszczenia odszkodowawczego przeciwko państwu członkowskiemu
str. 241
4. Zasada autonomii proceduralnej a wspólnotowy charakter roszczeń
str. 246
5. Zakres kompetencji prawa wspólnotowego i prawa krajowego w zakresie roszczeń dochodzonych przed organami państw członkowskich
str. 248
5.1. Propozycja rzecznika Van Gervena i jej krytyka
str. 249
5.2. Ubi ius ibi remedium czy Ubi remedium ibi ius?
str. 253
5.3. Ochrona praw wynikających z dyrektyw i rozporządzeń wspólnotowych
str. 255
5.4. Wnioski
str. 261
6. Prawa wspólnotowe wynikające z nałożenia obowiązków na inne podmioty
str. 261
6.1. Treść prawa
str. 261
6.2. Podmioty prawa
str. 265
6.3. Teoria normy ochronnej (Schutznormtheorie)
str. 268
6.3.1. Uwagi wprowadzające
str. 268
6.3.2. Wykorzystanie teorii normy ochronnej w celu identyfikacji podmiotów nabywających prawa na podstawie normy wspólnotowej
str. 270
6.3.2.1. Wyrok w sprawie Zuchtverband für Ponys
str. 271
6.3.2.2. Wyrok w sprawie Dahms
str. 272
6.3.2.3. Wyrok w sprawie Peter Paul
str. 273
6.3.3. Wnioski
str. 274
7. Nadużycie prawa w prawie wspólnotowym
str. 277
7.1. Uwagi wprowadzające
str. 277
7.2. Nadużycie prawa w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości
str. 277
7.2.1. Orzecznictwo dotyczące podstawowych swobód rynku wewnętrznego
str. 278
7.2.2. Orzecznictwo dotyczące spraw podatkowych
str. 280
7.2.3. Orzecznictwo dotyczące stosowania krajowych regulacji o nadużyciu prawa
str. 280
7.3. Zakres zastosowania prawa wspólnotowego i prawa krajowego w odniesieniu do mechanizmu nadużycia prawa
str. 282
7.4. Wnioski
str. 284
8. Podsumowanie
str. 287

Rozdział VII
Roszczenia odszkodowawcze
str. 290

1. Odpowiedzialność odszkodowawcza a prawo wspólnotowe
str. 290
2. Wspólnotowe prawo do wynagrodzenia szkody wynikłej z naruszenia prawa wspólnotowego przez podmiot prywatny
str. 293
2.1. Zasadnicze konsekwencje wyroków w sprawach Courage i Manfredi
str. 293
2.2. Odpowiedzialność odszkodowawcza podmiotów prywatnych a art. 10 TWE
str. 295
3. Odpowiedzialność deliktowa w systemach prawnych państw członkowskich
str. 298
3.1. Prawo francuskie
str. 298
3.2. Prawo polskie
str. 299
3.3. Prawo niemieckie
str. 300
3.4. Prawo angielskie
str. 300
3.5. Wnioski
str. 301
4. Problematyka winy
str. 303
4.1. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa a kwestia zawinienia
str. 303
4.2. Wina jako przesłanka odpowiedzialności podmiotów prywatnych
str. 305
4.3. Kwalifikowane naruszenie prawa jako przesłanka odpowiedzialności podmiotów prywatnych
str. 308
4.4. Czy sam fakt naruszenia prawa wspólnotowego powinien przesądzać o odpowiedzialności odszkodowawczej podmiotu prywatnego?
str. 311
4.4.1. Nakładanie grzywien w trybie administracyjnym a roszczenia odszkodowawcze
str. 313
4.4.2. Naruszenie wspólnotowego prawa konkurencji na skutek zachowania niezawinionego
str. 316
4.4.3. Naruszenie prawa wspólnotowego wynikające z konieczności dostosowania się do regulacji wewnętrznej państwa członkowskiego
str. 318
4.5. Wnioski
str. 323
5. Pozostałe wątpliwości na tle wyroków w sprawach Courage i Manfredi
str. 324
5.1. Charakter obowiązków wynikających z art. 81 TWE
str. 325
5.2. Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych pomiędzy stronami umowy
str. 326
5.3. Private enforcement of competition law
str. 328
5.3.1. Uwagi ogólne
str. 328
5.3.2. Potrzeba przyjęcia instrumentu wspólnotowego dotyczącego roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia reguł konkurencji
str. 330
5.3.3. Zakres przyszłego instrumentu wspólnotowego dotyczącego roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia reguł konkurencji
str. 332

Rozdział VIII
Roszczenia o charakterze niekompensacyjnym
str. 336

1. Uwagi wprowadzające
str. 336
2. Charakter prawny roszczenia
str. 338
3. Sposób konstruowania wspólnotowych praw podmiotowych
str. 341

Uwagi podsumowujące
str. 343

Bibliografia
str. 347