W ostatnim tomie Hartmann Grisar podsumował działalność Marcina Lutra oraz opisał końcowe lata jego życia. Znajdujemy tutaj również omówienie jego działalności literackiej, w tym przekładu Biblii na język niemiecki, nowych katechizmów i hymnów kościelnych.SPIS TREŚCITom III. Koniec drogi. Spojrzenie wsteczRozdział XXIX. Skutki etyczne nowego nauczania1. Uwagi wstępne. Nowe podstawy moralności 2. Dwa bieguny: prawo i ewangelia 3. Spotkanie z antynomizmem Agricoli 4. Pewność zbawienia i jej relacja do moralności 5. Pomniejszenie prawdziwego chrześcijaństwa 6. Rola odgrywana przez sumienie i osobowość. Wojna Lutra z Kasperem Schwenckfeldem 8. Kościół oddzielony prawdziwie wierzących 9. Kult publiczny. Kwestia rytuału 10. Schwenckfeld jako krytyk skutków etycznych dzieła życiowego LutraRozdział XXX. Luter w szczycie życia i sukcesu (od 1540). Obawy i środki zaradcze1. Wielkie zwycięstwa w latach 1540-1544 2. Smutne przewidywania 3. Środki zaradcze na przyszłość 4. Konsekracja Mikołaja Amsdorfa jako "biskupa ewangelickiego" w Naumburgu (1542)5. Dalsze akty przemocy. Los dzieł sztuki kościelnejRozdział XXXI. Luter i jego ponury nastrój, przesądy i iluzje1. Stan depresji w ostatnich latach. Mania prześladowcza i chorobliwa wyobraźnia 2. Fanatyczne oczekiwanie końca świata. Rozpaczliwy pesymizm Lutra 3. Podwójne brzemię Melanchtona: osobowość Lutra i własne dzieło życia 4. Demologia i demonomania 5. Psychologia żartów i satyry LutraRozdział XXXII. Życie wypełnione walką z sumieniem1. Ogólnie o "pokusach" Lutra 2. Tematy "pokus" 3. Wyrzuty sumienia stają się pokusami diabła 4. Postęp cierpień duchowych do lat 1527-1528 5. Lata 1528-1538. Jak odzyskać pokój sumienia 6. Luter o swojej wierze, doktrynie i wątpliwościach, szczególnie w późniejszych latachRozdział XXXIII. Zwołanie Soboru Trydenckiego (1542). Polemiki Lutra1. Powzięte kroki i opublikowane traktaty przeciwko soborowi (po 1537)2. "Wider das Bapstum zu Rom vom Teuffel Gestifft". Wzmocnienie papiestwa 3. Niektóre powiedzenia Lutra o soborze i jego własnym autorytecie 4. Znaki czasu towarzyszące "wymyślaniu i uporowi do samego grobu" Lutra. KarykaturyRozdział XXXIV. Zakończenie działalności literackiej i jej ogólny obraz1. W kierunku chrześcijaństwa bez dogmatu. Opinie protestanckie 2. Luter jako popularny pisarz religijny. Katechizm 3. Biblia niemiecka 4. Hymny LutraRozdział. XXXV. Stosunek Lutra do społeczeństwa i edukacji1. Zarys historyczny oceny pracy społecznej Lutra 2. Państwo i kościół państwowy 3. Szkoły elementarne i nauczanie wyższe 4. Dobroczynność i wsparcie biednych 5. Stosunek Lutra do powołania świeckiegoRozdział XXXVI. Ciemna strona życia wewnętrznego Lutra. Choroby1. Wczesne dolegliwości cielesne i duchowe 2. Psychiczne problemy rozwoju religijnego Lutra 3. Zjawy, złudzenia, pojawienia się diabła 4. Objawienia i iluzja. Chorobliwy sposób myślenia 5. Psychologia Lutra według lekarzy i historykówRozdział XXXVII. Upiększanie przez Lutra wczesnego życia1. Późniejszy obraz klasztoru i apostazji Lutra 2. Rzeczywistość. Fałszowanie historii przez Lutra 3. Ukończenie i wykorzystanie legendyRozdział XXXVIII. Koniec wolności religijnej. Kościół niewidoczny i widoczny przymus kościelny1. Od samowoli religijnej do przymusu religijnego 2. Luter jako sędzia 3. Kościół niewidoczny. Jego pochodzenie i wczesna historia 4. Kościół staje się widzialny. Jego organizacja 5. Taktyka Lutra w sprawie KościołaRozdział XXXIX. Koniec życia Lutra Rozdział XL. W grobie Dodatki Komentarz