Wykaz skrótów | str. 13

Wstęp | str. 17

Wstęp do wydania drugiego | str. 21

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. | str. 23

Rozdział I. Rzeczpospolita | str. 27

Art. 1. [Rzeczpospolita jako dobro wspólne] | str. 27

Art. 2. [Zasada demokratycznego państwa prawnego] | str. 29

Art. 3. [Państwo unitarne] | str. 35

Art. 4. [Zasada suwerenności Narodu; formy sprawowania władzy] | str. 36

Art. 5. [Zasada niepodległości państwa, ochrony praw człowieka, strzeżenia dziedzictwa narodowego i zrównoważonego rozwoju] | str. 41

Art. 6. [Zasada równego dostępu do dziedzictwa kulturalnego] | str. 44

Art. 7. [Działanie na podstawie i w granicach prawa] | str. 46

Art. 8. [Nadrzędność Konstytucji; bezpośrednie jej stosowanie] | str. 49

Art. 9. [Zasada przestrzegania prawa międzynarodowego] | str. 54

Art. 10. [Zasada podziału władzy] | str. 58

Art. 11. [Zasada pluralizmu politycznego] | str. 62

Art. 12. [Zasada społeczeństwa obywatelskiego] | str. 65

Art. 13. [Zakaz istnienia organizacji totalitarnych i autorytarnych] | str. 68

Art. 14. [Zasada wolności mediów] | str. 72

Art. 15. [Zasada decentralizacji] | str. 76

Art. 16. [Samorząd terytorialny jako podmiot władzy publicznej] | str. 78

Art. 17. [Inne rodzaje samorządów] | str. 80

Art. 18. [Zasada ochrony małżeństwa i rodziny] | str. 83

Art. 19. [Zasada szczególnej opieki nad weteranami] | str. 88

Art. 20. [Zasada społecznej gospodarki rynkowej] | str. 90

Art. 21. [Zasada ochrony własności i dziedziczenia] | str. 92

Art. 22. [Ograniczenie wolności działalności gospodarczej] | str. 96

Art. 23. [Gospodarstwo rodzinne podstawą ustroju rolnego] | str. 100

Art. 24. [Zasada ochrony pracy] | str. 101

Art. 25. [Zasada równouprawnienia, autonomii kościołów i związków wyznaniowych oraz bezstronności państwa] | str. 103

Art. 26. [Zasada służebnego charakteru i neutralności Sił Zbrojnych] | str. 109

Art. 27. [Zasada uznania języka polskiego za język urzędowy] | str. 112

Art. 28. [Symbole narodowe] | str. 113

Art. 29. [Stolica Rzeczypospolitej Polskiej] | str. 114

Rozdział II. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela | str. 115

Zasady ogólne | str. 115

Art. 30. [Zasada ochrony godności człowieka] | str. 115

Art. 31. [Zasada ochrony wolności, klauzule limitacyjne ograniczania wolności i praw konstytucyjnych] | str. 118

Art. 32. [Zasada równości] | str. 126

Art. 33. [Zasada równouprawnienia płci] | str. 130

Art. 34. [Nabycie obywatelstwa polskiego] | str. 132

Art. 35. [Prawa mniejszości narodowych] | str. 134

Art. 36. [Prawo obywatela polskiego do opieki podczas pobytu za granicą] | str. 136

Art. 37. [Korzystanie z ochrony praw konstytucyjnych] | str. 137

Wolności i prawa osobiste | str. 139

Art. 38. [Prawo do życia] | str. 139

Art. 39. [Zakaz eksperymentów naukowych na ludziach bez ich zgody] | str. 145

Art. 40. [Zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania] | str. 149

Art. 41. [Nietykalność i wolność osobista] | str. 153

Art. 42. [Odpowiedzialność karna; prawo do obrony; domniemanie niewinności] | str. 159

Art. 43. [Zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości] | str. 163

Art. 44. [Bieg przedawnienia] | str. 167

Art. 45. [Prawo do sądu] | str. 168

Art. 46. [Przepadek rzeczy] | str. 174

Art. 47. [Prawo do ochrony prywatności] | str. 178

Art. 48. [Prawa rodziców; ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich] | str. 182

Art. 49. [Tajemnica komunikowania się] | str. 184

Art. 50. [Nienaruszalność mieszkania] | str. 187

Art. 51. [Prawo do ochrony danych osobowych] | str. 190

Art. 52. [Wolność przemieszczania się] | str. 193

Art. 53. [Wolność sumienia i wyznania] | str. 194

Art. 54. [Wolność słowa] | str. 199

Art. 55. [Zakaz ekstradycji] | str. 203

Art. 56. [Prawo azylu i status uchodźcy] | str. 207

Wolności i prawa polityczne | str. 210

Art. 57. [Wolność zgromadzeń] | str. 210

Art. 58. [Wolność zrzeszania się] | str. 216

Art. 59. [Zrzeszenia i ich prawa; prawo do strajku] | str. 218

Art. 60. [Prawo dostępu do służby publicznej] | str. 222

Art. 61. [Prawo dostępu do informacji publicznej] | str. 224

Art. 62. [Czynne prawo wyborcze] | str. 230

Art. 63. [Prawo do petycji] | str. 232

Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne | str. 234

Art. 64. [Prawo do własności, innych praw majątkowych, prawo dziedziczenia] | str. 234

Art. 65. [Wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz miejsca pracy] | str. 237

Art. 66. [Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy; prawo do urlopu] | str. 241

Art. 67. [Prawo do zabezpieczenia społecznego] | str. 245

Art. 68. [Ochrona zdrowia] | str. 249

Art. 69. [Pomoc osobom niepełnosprawnym] | str. 253

Art. 70. [Prawo do nauki] | str. 255

Art. 71. [Prawo rodziny do pomocy ze strony państwa] | str. 258

Art. 72. [Ochrona praw dziecka] | str. 261

Art. 73. [Wolność twórczości artystycznej, badań naukowych, nauczania i korzystania z dóbr kultury] | str. 265

Art. 74. [Bezpieczeństwo ekologiczne i ochrona środowiska] | str. 267

Art. 75. [Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych] | str. 269

Art. 76. [Ochrona konsumentów] | str. 272

Środki ochrony wolności i praw | str. 274

Art. 77. [Prawo do wynagrodzenia szkody] | str. 274

Art. 78. [Zasada dwuinstancyjności postępowania] | str. 280

Art. 79. [Skarga konstytucyjna] | str. 283

Art. 80. [Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich] | str. 287

Art. 81. [Ustawowe ograniczenia dochodzenia wskazanych praw] | str. 289

Obowiązki | str. 290

Art. 82. [Obowiązek wierności Rzeczypospolitej Polskiej] | str. 290

Art. 83. [Obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej] | str. 292

Art. 84. [Obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych] | str. 295

Art. 85. [Obowiązek obrony Ojczyzny] | str. 298

Art. 86. [Obowiązek dbałości o stan środowiska] | str. 302

Rozdział III. Źródła prawa | str. 305

Art. 87. [Źródła prawa powszechnie obowiązującego] | str. 305

Art. 88. [Wejście w życie aktów normatywnych] | str. 310

Art. 89. [Ratyfikacja umów międzynarodowych] | str. 312

Art. 90. [Podstawy prawne przekazania organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów państwowych] | str. 317

Art. 91. [Umowa międzynarodowa w krajowym porządku prawnym] | str. 322

Art. 92. [Upoważnienie do wydawania rozporządzeń] | str. 324

Art. 93. [Źródła prawa wewnętrznie obowiązującego] | str. 327

Art. 94. [Akty prawa miejscowego] | str. 329

Rozdział IV. Sejm i Senat | str. 332

Art. 95. [Władza ustawodawcza; kontrolna funkcja Sejmu] | str. 332

Wybory i kadencja | str. 334

Art. 96. [Skład Sejmu; przymiotniki wyborcze] | str. 334

Art. 97. [Skład Senatu; przymiotniki wyborcze] | str. 336

Art. 98. [Kadencja parlamentu, wybory, możliwość skrócenia kadencji] | str. 337

Art. 99. [Bierne prawo wyborcze do Sejmu i Senatu] | str. 340

Art. 100. [Zasady kandydowania na posła i senatora] | str. 342

Art. 101. [Stwierdzenie ważności wyborów do Sejmu i Senatu] | str. 343

Posłowie i senatorowie | str. 344

Art. 102. [Zakaz łączenia mandatu posła i senatora] | str. 344

Art. 103. [Zakaz łączenia mandatu posła z innymi funkcjami lub stanowiskami publicznymi (incompatibilitas)] | str. 345

Art. 104. [Mandat wolny, ślubowanie] | str. 347

Art. 105. [Immunitet poselski] | str. 350

Art. 106. [Wykonywanie mandatu posła] | str. 354

Art. 107. [Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej] | str. 354

Art. 108. [Mandat senatorski] | str. 356

Organizacja i działanie | str. 357

Art. 109. [Zasada permanencji; pierwsze posiedzenie Sejmu i Senatu] | str. 357

Art. 110. [Marszałek Sejmu i wicemarszałkowie] | str. 361

Art. 111. [Komisja śledcza] | str. 364

Art. 112. [Regulamin Sejmu] | str. 367

Art. 113. [Zasada jawności prac Sejmu] | str. 369

Art. 114. [Zgromadzenie Narodowe] | str. 371

Art. 115. [Interpelacje i zapytania poselskie] | str. 372

Art. 116. [Stan wojny] | str. 374

Art. 117. [Użycie Sił Zbrojnych za granicą; zasady pobytu obcych wojsk na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej] | str. 375

Art. 118. [Inicjatywa ustawodawcza] | str. 375

Art. 119. [Proces ustawodawczy w Sejmie] | str. 378

Art. 120. [Proceduralne przesłanki ważności uchwalania ustaw] | str. 383

Art. 121. [Rola Senatu w procesie ustawodawczym] | str. 386

Art. 122. [Rola Prezydenta w procesie ustawodawczym] | str. 389

Art. 123. [Pilny projekt ustawy] | str. 395

Art. 124. [Organizacja i działanie Senatu] | str. 398

Referendum | str. 398

Art. 125. [Referendum ogólnokrajowe] | str. 398

Rozdział V. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej | str. 402

Art. 126. [Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej] | str. 402

Art. 127. [Zasady i tryb wyboru Prezydenta] | str. 408

Art. 128. [Początek kadencji Prezydenta, zarządzanie wyborów prezydenckich] | str. 413

Art. 129. [Ważność wyborów prezydenckich] | str. 416

Art. 130. [Przysięga prezydencka] | str. 422

Art. 131. [Zastępstwo Prezydenta] | str. 425

Art. 132. [Niepołączalność] | str. 431

Art. 133. [Rola Prezydenta w zakresie stosunków międzynarodowych] | str. 434

Art. 134. [Zwierzchnictwo Prezydenta nad Siłami Zbrojnymi] | str. 439

Art. 135. [Rada Bezpieczeństwa Narodowego] | str. 443

Art. 136. [Zarządzanie mobilizacji i użycia Sił Zbrojnych] | str. 445

Art. 137. [Prezydent a nadawanie i zrzeczenie się obywatelstwa] | str. 448

Art. 138. [Nadawanie orderów i odznaczeń] | str. 451

Art. 139. [Prawo łaski] | str. 452

Art. 140. [Orędzie Prezydenta] | str. 456

Art. 141. [Rada Gabinetowa] | str. 458

Art. 142. [Akty prawne Prezydenta] | str. 460

Art. 143. [Kancelaria Prezydenta] | str. 463

Art. 144. [Kontrasygnata aktów urzędowych Prezydenta] | str. 465

Art. 145. [Odpowiedzialność Prezydenta przed Trybunałem Stanu] | str. 472

Rozdział VI. Rada Ministrów i administracja rządowa | str. 476

Art. 146. [Zadania i niektóre kompetencje Rady Ministrów] | str. 476

Art. 147. [Skład Rady Ministrów] | str. 482

Art. 148. [Zadania i kompetencje Prezesa Rady Ministrów] | str. 486

Art. 149. [Zadania i kompetencje ministrów; status wchodzących w skład Rady Ministrów przewodniczących określonych w ustawach komitetów] | str. 490

Art. 150. [Zakaz działalności sprzecznej z obowiązkami publicznymi] | str. 496

Art. 151. [Przysięga członków Rady Ministrów] | str. 497

Art. 152. [Status prawny wojewody] | str. 499

Art. 153. [Służba cywilna] | str. 501

Art. 154. [Zasadnicza procedura powoływania Rady Ministrów; pierwsza procedura rezerwowa] | str. 504

Art. 155. [Trzecia procedura powoływania Rady Ministrów] | str. 509

Art. 156. [Odpowiedzialność konstytucyjna i karna członków Rady Ministrów] | str. 512

Art. 157. [Odpowiedzialność członków Rady Ministrów przed Sejmem] | str. 516

Art. 158. [Wotum nieufności dla Rady Ministrów] | str. 519

Art. 159. [Wotum nieufności dla ministra] | str. 522

Art. 160. [Wotum zaufania dla Rady Ministrów] | str. 524

Art. 161. [Zmiany w składzie Rady Ministrów] | str. 526

Art. 162. [Dymisja Rady Ministrów] | str. 529

Rozdział VII. Samorząd terytorialny | str. 533

Art. 163. [Zadania samorządu terytorialnego] | str. 533

Art. 164. [Struktura samorządu terytorialnego] | str. 537

Art. 165. [Status prawny jednostek samorządu terytorialnego] | str. 541

Art. 166. [Rodzaje zadań jednostek samorządu terytorialnego, spory kompetencyjne między samorządem terytorialnym a administracją rządową] | str. 546

Art. 167. [Dochody jednostek samorządu terytorialnego] | str. 550

Art. 168. [Podatki i opłaty lokalne] | str. 556

Art. 169. [Organy jednostek samorządu terytorialnego] | str. 556

Art. 170. [Referendum lokalne] | str. 559

Art. 171. [Nadzór nad działalnością samorządu terytorialnego] | str. 562

Art. 172. [Prawo jednostek samorządu terytorialnego do zrzeszania się] | str. 564

Rozdział VIII. Sądy i trybunały | str. 566

Art. 173. [Zasada niezależności władzy sądowniczej] | str. 566

Art. 174. [Orzekanie w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej] | str. 568

Sądy | str.  570

Art. 175. [Struktura sądów w Rzeczypospolitej Polskiej] | str. 570

Art. 176. [Instancyjność postępowania sądowego] | str. 573

Art. 177. [Sądy powszechne] | str. 577

Art. 178. [Sędziowie; niezawisłość sędziowska] | str. 579

Art. 179. [Powoływanie sędziów] | str. 584

Art. 180. [Nieusuwalność sędziów] | str. 589

Art. 181. [Immunitet i przywilej nietykalności sędziowskiej] | str. 592

Art. 182. [Udział obywateli w wymierzaniu sprawiedliwości] | str. 594

Art. 183. [Nadzór Sądu Najwyższego] | str. 596

Art. 184. [Struktura i zadania sądów administracyjnych] | str. 600

Art. 185. [Powoływanie Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego] | str. 603

Art. 186. [Zadania Krajowej Rady Sądownictwa] | str. 604

Art. 187. [Skład Krajowej Rady Sądownictwa] | str. 606

Trybunał Konstytucyjny | str. 609

Art. 188. [Właściwość Trybunału Konstytucyjnego] | str. 609

Art. 189. [Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych] | str. 614

Art. 190. [Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego] | str. 616

Art. 191. [Wnioski do Trybunału Konstytucyjnego] | str. 621

Art. 192. [Inicjowanie rozstrzygnięcia sporów kompetencyjnych] | str. 624

Art. 193. [Pytania prawne do Trybunału Konstytucyjnego] | str. 625

Art. 194. [Skład i wybór sędziów Trybunału Konstytucyjnego] | str. 630

Art. 195. [Status sędziów Trybunału Konstytucyjnego] | str. 635

Art. 196. [Immunitet i przywilej nietykalności sędziów Trybunału Konstytucyjnego] | str. 637

Art. 197. [Ustawa o Trybunale Konstytucyjnym] | str. 639

Trybunał Stanu | str. 641

Art. 198. [Zakres właściwości Trybunału Stanu] | str. 641

Art. 199. [Skład Trybunału Stanu i niezawisłość członków Trybunału Stanu] | str. 643

Art. 200. [Immunitet i przywilej nietykalności członków Trybunału Stanu] | str. 646

Art. 201. [Określenie w ustawie organizacji i trybu postępowania przed Trybunałem Stanu] | str. 648

Rozdział IX. Organy kontroli państwowej i ochrony prawa | str. 650

Najwyższa Izba Kontroli | str. 650

Art. 202. [Pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli; kolegialność działania] | str. 650

Art. 203. [Zakresy i kryteria kontroli Najwyższej Izby Kontroli] | str. 652

Art. 204. [Kompetencje Najwyższej Izby Kontroli wobec Sejmu] | str. 655

Art. 205. [Powołanie i kadencja Prezesa Najwyższej Izby Kontroli] | str. 657

Art. 206. [Immunitet i przywilej nietykalności Prezesa Najwyższej Izby Kontroli] | str. 659

Art. 207. [Określenie w ustawie organizacji i trybu działania Najwyższej Izby Kontroli] | str. 661

Rzecznik Praw Obywatelskich | str. 663

Art. 208. [Kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich] | str. 663

Art. 209. [Powoływanie, niepołączalność stanowisk i apolityczność Rzecznika Praw Obywatelskich] | str. 665

Art. 210. [Niezawisłość i niezależność Rzecznika Praw Obywatelskich] | str. 667

Art. 211. [Immunitet i przywilej nietykalności Rzecznika Praw Obywatelskich] | str. 669

Art. 212. [Obowiązek informacyjny Rzecznika Praw Obywatelskich] | str. 671

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji | str. 672

Art. 213. [Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji – zadania i kompetencje] | str. 672

Art. 214. [Powoływanie członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji; zakazy dotyczące członków Rady] | str. 677

Art. 215. [Zasady i tryb działania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji] | str. 680

Rozdział X. Finanse publiczne | str. 681

Art. 216. [Gospodarka finansowa] | str. 681

Art. 217. [Podatki i inne daniny publiczne] | str. 684

Art. 218. [Organizacja Skarbu Państwa] | str. 687

Art. 219. [Budżet państwa] | str. 688

Art. 220. [Równowaga budżetowa] | str. 692

Art. 221. [Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej] | str. 693

Art. 222. [Termin przedstawienia Sejmowi ustawy budżetowej] | str. 694

Art. 223. [Poprawki Senatu do ustawy budżetowej] | str. 695

Art. 224. [Uprawnienia Prezydenta Rzeczypospolitej w zakresie ustawy budżetowej] | str. 695

Art. 225. [Skrócenie kadencji Sejmu] | str. 696

Art. 226. [Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania ustawy budżetowej] | str. 697

Art. 227. [Narodowy Bank Polski] | str. 700

Rozdział XI. Stany nadzwyczajne | str. 703

Art. 228. [Rodzaje stanów nadzwyczajnych] | str. 703

Art. 229. [Stan wojenny] | str. 712

Art. 230. [Stan wyjątkowy] | str. 713

Art. 231. [Wprowadzenie stanu wojennego lub wyjątkowego] | str. 714

Art. 232. [Stan klęski żywiołowej] | str. 716

Art. 233. [Ograniczenia wolności i praw jednostki w czasie stanów nadzwyczajnych] | str. 718

Art. 234. [Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z mocą ustawy] | str. 721

Rozdział XII. Zmiana Konstytucji | str. 724

Art. 235. [Tryb ustawodawczy przy zmianie Konstytucji] | str. 724

Rozdział XIII. Przepisy przejściowe i końcowe | str. 730

Art. 236. [Ustawy konieczne do stosowania Konstytucji] | str. 730

Art. 237. [Likwidacja kolegiów do spraw wykroczeń] | str. 731

Art. 238. [Kadencyjność konstytucyjnych organów w okresie
przejściowym] | str. 732

Art. 239. [Zasady dotyczące postępowań toczących się przed Trybunałem Konstytucyjnym] | str. 733

Art. 240. [Pokrywanie deficytu budżetowego w okresie przejściowym] | str. 734

Art. 241. [Przepisy przejściowe i dostosowujące] | str. 734

Art. 242. [Uchylenie dotychczas obowiązujących przepisów rangi konstytucyjnej] | str. 736

Art. 243. [Wejście w życie Konstytucji] | str. 737

Literatura | str. 739

Orzecznictwo | str. 743

O autorach | str. 773