Wykaz skrótów | str. 19

Jeszcze nowsze wyzwania? | str. 21

Wprowadzenie: dlaczego i dla kogo powstała ta książka | str. 25

Część I
Organizacja opieki zdrowotnej i uwarunkowania jej działania

1. Organizacja i zarządzanie, Damian Makowski, Dariusz Jemielniak | str. 33

1.1. Nauki organizacji i zarządzania jako wyodrębniona dziedzina nauk społecznych | str. 33

1.2. Organizacja: pojęcie, cele. Rodzaje struktur organizacyjnych. Kultura organizacji | str. 34

1.2.1. Definicja organizacji | str. 34

1.2.2. Struktura organizacji | str. 37

1.2.3. Zasoby i procesy | str. 41

1.2.4. Kultura organizacji | str. 42

1.3. Menedżer i jego role w organizacji | str. 45

1.3.1. Funkcje zarządzania - klasyczne i współczesne | str. 50

1.3.2. Style kierowania | str. 51

1.4. Rys historyczny i podsumowanie | str. 55

2. Modele systemów opieki zdrowotnej na świecie, Roman Lewandowski | str. 58

2.1. Wprowadzenie | str. 58

2.2. Teoretyczne modele systemu ochrony zdrowia | str. 59

2.3. Podstawowe rodzaje systemów ochrony zdrowia | str. 61

2.4. Podsumowanie | str. 66

3. Dualne otoczenie organizacji opieki zdrowotnej, Jacek Klich | str. 68

3.1. Wprowadzenie | str. 68

3.2. Quasi-rynkowe otoczenie podmiotów sektora ochrony zdrowia | str. 69

3.2.1. Nierównowaga między płatnikiem i świadczeniodawcami | str. 69

3.2.2. Nierównowaga między organem założycielskim i samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej | str. 70

3.3. Rynkowe otoczenie podmiotów sektora ochrony zdrowia | str. 76

3.4. Podsumowanie | str. 78

4. Organizacje opieki zdrowotnej, Jacek Klich | str. 79

4.1. Wprowadzenie | str. 79

4.2. Świadczeniobiorcy | str. 80

4.3. Świadczeniodawcy (podmioty lecznicze) | str. 81

4.4. Płatnicy | str. 82

4.5. Ministerstwo Zdrowia | str. 83

4.6. Producenci i dostawcy | str. 84

4.7. Organizacje reprezentujące świadczeniodawców i producentów | str. 86

4.8. Organizacje i instytucje reprezentujące interesy pacjentów | str. 86

4.9. Podsumowanie | str. 87

5. Charakterystyka zarządzania zakładem opieki zdrowotnej, Marcin Kautsch | str. 88

5.1. Wprowadzenie | str. 88

5.2. Zakład opieki zdrowotnej jako organizacja | str. 89

5.3. Cechy charakterystyczne zakładów opieki zdrowotnej | str. 96

5.4. Szpitalne niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej | str. 99

5.5. Podsumowanie | str. 104

6. Źródła finansowania zakładów opieki zdrowotnej i metody zakupu świadczeń zdrowotnych, Aleksandra Kaczor, Marcin Kautsch | str. 107

6.1. Wprowadzenie | str. 107

6.2. Przychody zakładu opieki zdrowotnej | str. 109

6.3. Pozyskanie środków finansowych przez zakłady opieki zdrowotnej | str. 110

6.4. Źródła finansowania działalności ZOZ-ów | str. 112

6.5. Sposoby płacenia za usługi zdrowotne | str. 113

6.6. Podsumowanie | str. 116

Część II
Określanie położenia organizacji

1. Elementy otoczenia organizacji, Jacek Klich, Marcin Kautsch | str. 121

1.1. Otoczenie organizacji | str. 121

1.1.1. Otoczenie dalsze | str. 122

1.1.2. Otoczenie bliższe | str. 127

1.2. Zastosowanie analizy otoczenia bliższego i dalszego | str. 130

1.3. Podsumowanie | str. 131

2. Narzędzia do określania położenia organizacji względem najważniejszych interesariuszy, Jacek Klich, Marcin Kautsch | str. 132

2.1. SPACE | str. 132

2.2. Analiza PEST | str. 134

2.2.1. Etapy tworzenia analizy | str. 135

2.2.2. Odmiany analizy PEST | str. 138

2.3. Mapa interesariuszy | str. 139

2.4. Metody portfelowe | str. 140

2.4.1. Macierz BCG (Boston Consulting Group) | str. 141

2.4.2. Macierz McKinsey'a | str. 142

2.5. Benchmarking | str. 144

2.6. Analiza 5 sił Portera | str. 146

2.7. Podsumowanie | str. 151

3. Zarządzanie w praktyce. Analiza PE ST otoczenia szpitala X, Adam Wesoły | str. 153

4. Zarządzanie w praktyce. Ocena atrakcyjności sektora ochrony zdrowia na przykładzie NZ OZ-u - analiza 5 sił Portera, Małgorzata Ćwierz | str. 157

4.1. Wprowadzenie | str. 157

4.2. 5 sił Portera dla centrum medycznego | str. 157

4.2.1. Groźba wejścia nowych konkurentów na rynek | str. 158

4.2.2. Siła przetargowa nabywców | str. 158

4.2.3. Siła przetargowa dostawców | str. 159

4.2.4. Intensywność rywalizacji wewnątrz sektora | str. 160

4.2.5. Zagrożenia ze strony substytutów | str. 161

4.3. Podsumowanie | str. 162

5. Zarządzanie w praktyce. Wykorzystanie macierzy BCG w analizie strategicznej szpitala, Adriana Duda, Ilona Szczecina, Kamila Trąbka, Alicja Wacnik | str. 163

5.1. Analiza portfela produktów SP ZOZ-u w Proszowicach | str. 163

5.2. Interpretacja matrycy BCG | str. 166

5.3. Podsumowanie | str. 167

Część III
Realizacja wizji organizacji

1. Wizja organizacji, Jacek Klich | str. 173

1.1. Definicja wizji | str. 173

1.2. Budowanie wizji | str. 176

1.3. Realizacja wizji | str. 178

1.4. Wizja a strategia organizacji | str. 178

1.5. Podsumowanie | str. 179

2. Tworzenie i wdrażanie strategii organizacji, Jacek Klich, Marcin Kautsch | str. 180

2.1. Definicja i składowe strategii | str. 180

2.2. Rodzaje strategii | str. 181

2.2.1. Podział strategii w oparciu o model 5 sił Portera | str. 181

2.2.2. Podział strategii w oparciu o model SPACE | str. 183

2.2.3. Inne rodzaje strategii | str. 186

2.3. Analiza strategiczna | str. 186

2.4. Budowanie strategii | str. 187

2.5. Implementacja strategii, rola lidera | str. 190

2.6. Podsumowanie | str. 192

3. Zarządzanie w praktyce. Rozwój firmy medycznej, Dariusz Zowczak, Michał Meller | str. 193

4. Zarządzanie w praktyce. Analiza rynku i konkurencji Szpitala Powiatowego w R awiczu, Krystyna Ewa Szwedler | str. 197

4.1. Lecznictwo szpitalne | str. 197

4.2. Ratownictwo medyczne | str. 198

4.3. Świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze | str. 199

4.4. Ambulatoryjna opieka specjalistyczna | str. 199

4.5. Podstawowa Opieka Zdrowotna | str. 201

4.6. Podsumowanie | str. 201

5. Zarządzanie w praktyce. Problemy z opracowaniem strategii szpitala publicznego, Roksana Dela, Małgorzata Ściubisz | str. 205

5.1. Otoczenie dalsze szpitala | str. 205

5.2. Otoczenie bliższe szpitala | str. 206

5.3. Analiza struktur wewnętrznych organizacji i jej zasobów | str. 207

5.4. Podsumowanie | str. 212

6. Biznesplan, Marcin Kautsch | str. 214

6.1. Wprowadzenie | str. 214

6.2. Elementy i sposób opracowania biznesplanu | str. 215

6.3. Elementy biznesplanu - omówienie | str. 219

6.4. Podsumowanie | str. 221

7. Zarządzanie w praktyce. Otwarcie oddziału szpitalnego jako przykład biznesplanu, Urszula Chosianna, Dorota Borzestowska | str. 222

7.1. Wprowadzenie | str. 222

7.2. Diagnoza problemu | str. 222

7.3. Opracowanie projektu | str. 223

7.4. Problemy z wdrożeniem projektu | str. 223

7.5. Podsumowanie | str. 224

8. Zarządzanie w praktyce. Biznesplan - ujęcie finansowe, Aleksandra Kaczor, Marcin Kautsch | str. 225

9. P odstawy marketingu usług zdrowotnych, Iga Rudawska | str. 231

9.1. Wprowadzenie | str. 231

9.2. Orientacja marketingowa w usługach medycznych - koncepcja i bariery wdrażania | str. 231

9.3. Specyfika marketingu w zakładach opieki zdrowotnej | str. 234

9.4. Kształtowanie usługi medycznej jako produktu | str. 238

9.5. Pozycjonowanie zakładu opieki zdrowotnej na rynku usług medycznych | str. 241

9.6. Ograniczenia stosowania ceny i promocji usług medycznych jako narzędzi marketingu | str. 244

9.7. Podsumowanie | str. 246

10. Zarządzanie w praktyce. Wprowadzenie nowego produktu na rynek, Barbara Prokurat | str. 247

10.1. Optymalizacja procedury badawczej | str. 247

10.2. Określenie grupy docelowej | str. 248

10.3. Sporządzenie oferty współpracy dla partnerów oraz określenie ceny

detalicznej usługi | str. 248

10.4. Ustalenie kanałów dystrybucji usługi | str. 248

10.5. Określenie sposobów promocji usługi | str. 248

11. Zarządzanie w praktyce. Strategia zwiększenia liczby skierowań do Wojewódzkiego Szpitala Rehabilitacyjnego dla Dzieci w A meryce, Kinga Augustin-Gutkowska, Anna Radomska-Wilczewska | str. 250

Część IV
Zasob y organizacji

1. P odstawy zarządzania finansami, Aleksandra Kaczor | str. 257

1.1. Wprowadzenie | str. 257

1.2. Budżetowanie | str. 257

1.3. Rachunkowość | str. 264

1.4. Rachunek kosztów i rachunek wyników | str. 266

1.5. Podsumowanie | str. 274

2. Zarządzanie w praktyce. Budżetowanie szpitala powiatowego, Janusz Baczewski, Marek Haber | str. 276

2.1. Diagnoza problemu i początki procesu | str. 276

2.2. Realizacja | str. 277

2.3. Zalety i wady systemu budżetowania | str. 278

3. Zarządzanie w praktyce. Budżetowanie ogólnopolskiej firmy diagnostycznej, Wacław Dziurzyński | str. 281

3.1. Wprowadzenie | str. 281

3.2. Podstawowe założenia procesu budżetowania przyjęte przez spółkę | str. 281

3.3. Elementy systemu budżetowania | str. 282

3.4. Problemy wdrożeniowe i ich rozwiązanie | str. 283

3.5. Podsumowanie - efekty wdrożenia systemu | str. 283

4. Zarządzanie zasobami ludzkimi, Violetta Kijowska | str. 285

4.1. Wprowadzenie | str. 285

4.2. Zasoby ludzkie w placówkach leczniczych | str. 287

4.2.1. Planowanie potrzeb kadrowych | str. 287

4.2.2. Dobór personelu | str. 289

4.2.3. Podsumowanie | str. 302

4.3. System okresowych ocen pracowników | str. 302

4.3.1. Elementy składowe systemu ocen pracowniczych | str. 303

4.3.2. System ocen pracowniczych w placówkach leczniczych w Polsce w świetle badań | str. 308

4.3.3. Podsumowanie | str. 309

4.4. Systemy wynagradzania pracowników | str. 310

4.4.1. Wynagrodzenie za wykonaną pracę - zasady, funkcje i trendy w ochronie zdrowia | str. 310

4.4.2. Kształtowanie wynagrodzeń | str. 311

4.4.3. Nowa płaca - system wynagrodzeń a strategia organizacji | str. 312

4.4.4. Motywacyjna rola wynagrodzenia | str. 313 13

4.4.5. Cechy systemów wynagradzania | str. 315

4.4.6. Podsumowanie | str. 316

4.5. Negocjacje | str. 317

4.5.1. Negocjacje a konflikty | str. 317

4.5.2. Style negocjacji | str. 318

4.5.3. Strategie negocjacji | str. 319

4.5.4. Taktyki i techniki negocjacyjne | str. 320

4.5.5. Warunki skutecznych negocjacji, błędy w procesie negocjowania | str. 323

4.5.6. Podsumowanie | str. 325

4.6. Zakończenie | str. 326

5. Zarządzanie w praktyce. Standaryzacja i motywacja jako narzędzia poprawy jakości i efektywności pracy, Urszula Przybył, Magdalena Papazjan | str. 328

6. Zarządzanie w praktyce. Łamiąc zdroworozsądkowe reguły zarządzania. Czy w tym szaleństwie jest metoda?, Agaton Jankowski | str. 331

7. U rządzenia i aparatura medyczna, Witold Ponikło | str. 338

7.1. Wprowadzenie | str. 338

7.2. Obowiązki użytkowników wyrobów medycznych | str. 339

7.3. Klasyfikacja aparatury medycznej | str. 341

7.4. Koszty zakupu i użytkowania aparatury medycznej | str. 343

7.4.1. Grupa I - koszt zakupu | str. 343

7.4.2. Grupa II - koszt eksploatacji | str. 344

7.5. Cykl życia i odtwarzanie zasobów aparaturowych instytucji ochrony zdrowia | str. 346

7.6. Podsumowanie | str. 350

8. Nieruchomości i infrastruktura techniczna instytucji ochrony zdrowia, Witold Ponikło | str. 352

8.1. Wprowadzenie | str. 352

8.2. Budynki | str. 353

8.3. Sieci zasilające | str. 359

8.4. Instalacje | str. 361

8.5. Podsumowanie | str. 364

9. Outsourcing jako alternatywa dla klasycznego podejścia do zarządzania zasobami organizacji, Jacek Klich | str. 366

9.1. Istota outsourcingu | str. 366

9.2. Cele outsourcingu | str. 368

9.3. Doświadczenia międzynarodowe z outsourcingiem w ochronie zdrowia | str. 369

9.4. Outsourcing w polskim systemie ochrony zdrowia i warunki jego efektywnego stosowania | str. 370

9.5. Podsumowanie | str. 372

10. Zarządzanie w praktyce. Korzyści z outsourcingu usług laboratoryjnych, Dariusz Zowczak, Michał Meller | str. 373

Część V
Wymi ary efektywności zarządzania

1. Narzędzia zarządzania i poprawy efektywności funkcjonowania organizacji ochrony zdrowia, Marcin Kautsch | str. 379

2. Zarządzanie w praktyce. Planowanie zapotrzebowania na usługi medyczne i możliwości redukcji kosztów świadczeń medycznych, Malcolm Whitfield | str. 383

3. Zarządzanie w praktyce. Kurs przywódców dla średniej kadry zarządzającej ZOZ-u Sucha Beskidzka, Marek Haber, Dariusz Poznański, Marcin Kautsch | str. 386

3.1. Wprowadzenie | str. 386

3.2. Opis projektu | str. 387

3.3. Podsumowanie - efekty podjętych działań, czynniki sukcesu | str. 387

4. Zarządzanie w praktyce. Zrównoważona Karta Wyników jako narzędzie zarządcze, Roman Lewandowski | str. 389

5. Zarządzanie w praktyce. Poprawa efektywności funkcjonowania rejestracji, Urszula Lasa | str. 392

6. Zarządzanie w praktyce. Procedura postępowania w zabiegach pielęgnacyjnych zmiany opatrunku w ambulatorium Centrum Medycznego Damiana, Anna Dudzińska | str. 395

7. Zarządzanie w praktyce. Analiza efektywności sprzedaży jako element przygotowania zamówień i oceny potencjału apteki, Katarzyna Gawlik | str. 398

8. Zarządzanie w praktyce. Ocena zmienności kosztów leczenia szpitalnego, Małgorzata Cygańska | str. 401

9. Zarządzanie w praktyce. Postępowanie diagnostyczno-lecznicze w chorobach gruczołu piersiowego jako przykład zarządzania projektem, Henryka Nagórzańska | str. 405

10. Zarządzanie w praktyce. Grupa zakupowa w jednostkach ochrony zdrowia województwa warmińsko-mazurskiego, Irena Kierzkowska, Stanisława Masłowska | str. 408

10.1. Proces tworzenia grupy zakupowej | str. 409

10.2. Wspólne postępowania | str. 410

10.3. Podsumowanie | str. 411

11. Zarządzanie w praktyce. Innowacyjne zamówienie publiczne w Z OZ-ie Sucha Beskidzka, Mateusz Lichoń | str. 413

11.1. Przygotowania do innowacyjnego zamówienia | str. 414

11.2. Identyfikowanie potrzeby ZOZ-u Sucha Beskidzka | str. 414

11.3. Komunikacja z rynkiem | str. 415

11.4. Dialog techniczny | str. 416

11.5. Dalsze działania i plany | str. 417

11.6. Podsumowanie | str. 417

12. Zarządzanie w praktyce. Zastosowanie systemu RF ID/RTLS w Szpitalu Uniwersyteckim w K rakowie do identyfikacji składników majątku, Kazimierz Cięciak | str. 419

Część VI
Jakość w oc hronie zdrowi a

1. J akość i zarządzanie jakością, Rafał Staszewski, Marcin Kautsch | str. 427

1.1. Wprowadzenie | str. 427

1.2. Kształtowanie się pojęcia jakości w usługach medycznych | str. 427

1.3. W kierunku TQM | str. 430

1.4. Kultura organizacji - kultura jakości | str. 434

1.5. Bezpieczeństwo pacjenta - kluczowy wymiar jakości usług medycznych | str. 435

1.6. Ocena i pomiar jakości w opiece zdrowotnej | str. 440

1.7. Przywództwo na rzecz jakości | str. 447

1.8. Podsumowanie | str. 449

2. Narzędzia poprawy jakości, Rafał Staszewski, Marcin Kautsch | str. 452

2.1. Wprowadzenie | str. 452

2.2. Narzędzia oparte na danych nieliczbowych | str. 452

2.2.1. Burza mózgów | str. 452

2.2.2. Schemat blokowy | str. 453

2.2.3. Diagram Ishikawy (przyczynowo-skutkowy) | str. 454

2.3. Narzędzia oparte na danych liczbowych | str. 457

2.3.1. Lista kontrolna | str. 457

2.3.2. Analiza Pareto | str. 457

2.3.3. FMEA | str. 460

2.3.4. Histogram | str. 465

2.4. Podsumowanie | str. 465

3. Zarządzanie w praktyce. Przewodnik po szpitalu jako przykład działań na rzecz jakości postrzeganej, Rafał Staszewski, Marcin Kautch | str. 467

4. Zarządzanie w praktyce. Karta opisu zabiegu jako kliniczny element wdrażanego systemu zarządzania jakością ISO 9001, Anna Potasińska-Sobkowska | str. 470

5. Jakość certyfikowana, Roman Lewandowski | str. 474

5.1. Wprowadzenie | str. 474

5.2. Historia standaryzacji jakości w ochronie zdrowia | str. 475

5.3. Systemy zarządzania jakością - rodzina norm ISO 9000 | str. 477

5.4. Zarys wymagań, jakie musi spełniać system zarządzania jakością, aby był zgodny z normą ISO 9001:2009 | str. 481

5.5. Etapy wdrożenia i certyfikacji systemu zarządzania jakością zgodnego z normami serii ISO 9000 | str. 486

5.6. Program Akredytacji Szpitali Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia | str. 487

5.7. Procedura przyznawania akredytacji | str. 489

5.8. Inne systemy zewnętrznej oceny i certyfikacji stosowane w organizacjach ochrony zdrowia | str. 491

5.9. Porównanie systemu zarządzania jakością opartego o rodzinę norm ISO 9000 i Program Akredytacji Szpitali CMJ | str. 492

5.10. Podsumowanie | str. 494

6. Zarządzanie w praktyce. Certyfikaty Wojewódzkiego Szpitala Rehabilitacyjnego dla Dzieci w A meryce, Roman Lewandowski | str. 496

7. Zarządzanie w praktyce. Procesowy model zarządzania jakością oraz monitorowanie procesów w Samodzielnym Publicznym Ośrodku Terapii i Rehabilitacji dla Dzieci w Kwidzynie, Barbara Gregorczyk, Magdalena Grycman | str. 500

Część VII
Perspektywy

1. Zmiany na rynku świadczeniodawców i świadczeń zdrowotnych w P olsce, Marcin Kautsch | str. 509

1.1. Wprowadzenie | str. 509

1.2. Lecznictwo stacjonarne | str. 511

1.3. Lecznictwo ambulatoryjne | str. 520

1.4. Inne sektory, wzrost wielkości zakładów opieki zdrowotnej | str. 522

1.5. Budżet publicznego płatnika | str. 526

1.6. Podsumowanie | str. 532

2. Zarządzanie w praktyce. Przekształcenie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej w spółkę - Szpital Powiatowy w Rawiczu, Janusz Atłachowicz | str. 533

3. Restrukturyzacja zakładów opieki zdrowotnej, Marcin Kautsch | str. 536

3.1. Tło przekształceń restrukturyzacyjnych | str. 536

3.2. Definiowanie restrukturyzacji | str. 538

3.3. Restrukturyzacja w ochronie zdrowia w Polsce | str. 539

3.4. Proces restrukturyzacji | str. 540

3.5. Wybrane techniki wsparcia/narzędzia procesu restrukturyzacji | str. 542

3.6. Podsumowanie | str. 546

4. Zarządzanie w praktyce. Restrukturyzacja szpitala, Marcin Kautsch, Witold Ponikło, Marek Haber | str. 548

5. Wyzwania i przyszłe zmiany: co czeka system ochrony zdrowia, Marcin Kautsch | str. 551

5.1. Wprowadzenie | str. 551

5.2. Wyzwania stałe i bieżące | str. 552

5.3. Wyzwania systemowe (ochrona zdrowia) | str. 554

5.4. Wybrane wyzwania technologiczne | str. 563

5.5. Polski system opieki zdrowotnej w dobie globalizacji | str. 567

5.6. Podsumowanie | str. 571

Bibliografia | str. 573

Akty prawne | str. 585