WYKAZ SKRÓTÓW | str. 17

WSTĘP | str. 21

ROZDZIAŁ 1
DEFINICJA PODATNIKA. JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JAKO PODATNICY VAT | str. 23
1. Kryteria uznawania jednostek samorządu terytorialnego za podatników VAT | str. 23
2. Wymóg prowadzenia działalności w sposób samodzielny | str. 24
2.1. Pojęcie samodzielności prowadzenia działalności | str. 24
2.2. Samodzielność prowadzenia działalności w przypadku jednostek budżetowych | str. 27
2.3. Obowiązek badania kryterium samodzielności w stosunku do organów władzy publicznej | str. 29
2.4. Samodzielność prowadzenia działalności w przypadku samorządowych zakładów budżetowych | str. 33
2.5. Powiatowe jednostki organizacyjne | str. 37
2.6. Powiatowe służby, inspekcje i straże | str. 37
2.7. Powiat jako podatnik w zakresie gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa | str. 40
2.8. Wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne | str. 42
2.9. Samorządowe instytucje kultury | str. 43
2.10. Związki jednostek samorządu terytorialnego | str. 45
2.11. Stowarzyszenia samorządowe | str. 47
2.12. Porozumienia komunalne | str. 47
3. Wymóg prowadzenia działalności uznawanej za działalność gospodarczą | str. 49
3.1. Pojęcie działalności gospodarczej na gruncie podatku VAT | str. 49
3.2. Świadczenia nieodpłatne | str. 51
3.3. Świadczenia odpłatne | str. 52
3.3.1. Opłaty za udzielenie zezwoleń i koncesji | str. 52
3.3.2. Usługi pomocy prawnej świadczone za częściową odpłatnością | str. 54
3.3.3. Dowóz dzieci do szkoły za częściową odpłatnością | str. 55
3.3.4. Sprzedaż mienia komunalnego nabytego z mocy prawa lub pod tytułem darmym | str. 59
3.3.5. Odpłatne przekazanie do demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji | str. 65
4. Wyłączenie dla organów władzy publicznej | str. 67
4.1. Pojęcie organu władzy publicznej | str. 68
4.2. Działanie w charakterze organu władzy publicznej | str. 71
4.3. Zadania wykonywane przez związki komunalne | str. 73
4.4. Zadania wykonywane przez spółki komunalne | str. 75
4.5. Umowy cywilnoprawne | str. 88
4.6. Znaczące zakłócenie konkurencji | str. 89
5. Status podatnika wynikający z nabycia towarów i usług | str. 97

ROZDZIAŁ 2
CZYNNOŚCI WYKONYWANE PRZEZ JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO | str. 99
1. Opłaty pobierane przez jednostki samorządu terytorialnego | str. 99
1.1. Opłaty za czynności podejmowane przez jednostki samorządu terytorialnego | str. 100
1.1.1. Opłata za udostępnienie informacji publicznej | str. 100
1.1.2. Opłata za udostępnienie zasobu geodezyjnego i kartograficznego | str. 101
1.1.3. Opłata za wydanie licencji, zezwolenia lub koncesji | str. 103
1.1.4. Zwrot kosztów sporządzenia operatu szacunkowego | str. 104
1.1.5. Zwrot kosztów sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego | str. 104
1.2. Opłaty za korzystanie z infrastruktury | str. 105
1.2.1. Opłata za parkowanie w strefie płatnego parkowania | str. 105
1.2.2. Kara za pozostawienie pojazdu na parkingu po upływie doby parkingowej | str. 107
1.2.3. Opłata za usunięcie pojazdu z drogi i jego przechowywanie na parkingu strzeżonym | str. 108
1.2.4. Opłata za zajęcie pasa drogowego | str. 109
1.2.5. Opłata za udostępnienie dróg wewnętrznych | str. 110
1.2.6. Opłata za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców | str. 111
2. Gospodarka komunalna | str. 113
2.1. Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi | str. 113
2.2. Opłata za odbiór zwiększonej ilości odpadów | str. 114
2.3. Opłata za odbiór odpadów budowlanych | str. 115
2.4. Partycypacja mieszkańców w kosztach budowy przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych | str. 117
2.5. Przydomowe oczyszczalnie ścieków, instalacje solarne i zestawy fotowoltaiczne | str. 118
2.6. Opłata za bezumowny pobór wody i odprowadzanie ścieków | str. 119
3. Oświata i wychowanie | str. 122
3.1. Opłata za pobyt i wyżywienie dzieci w przedszkolach i żłobkach | str. 122
3.2. Usługi stołówkowe w szkołach | str. 126
3.3. Opłata za zakwaterowanie uczniów w bursie szkolnej | str. 131
3.4. Opłata za wydanie duplikatów legitymacji i świadectw | str. 132
3.5. Kolonie, półkolonie, obozy i wycieczki | str. 134
4. Pomoc społeczna | str. 137
4.1. Opłata za pobyt i wyżywienie w domach pomocy społecznej | str. 137
4.2. Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze | str. 141
4.3. Udostępnianie mieszkań chronionych | str. 144
4.4. Opłata za pobyt dziecka w pieczy zastępczej | str. 147
5. Sprzedaż składników majątku | str. 148
5.1. Dostawa towarów wykorzystywanych na cele działalności zwolnionej z VAT | str. 148
5.2. Dostawa towarów wykorzystywanych w charakterze organu władzy publicznej | str. 151

ROZDZIAŁ 3
OBRÓT NIERUCHOMOŚCIAMI W JEDNOSTKACH SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO | str. 153
1. Dostawa terenów niezabudowanych | str. 153
1.1. Tereny budowlane oraz tereny inne niż budowlane | str. 153
1.2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego | str. 154
1.2.1. Przeznaczenie podstawowe i dopuszczalne uzupełniające | str. 154
1.2.2. Grunt objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego jedynie w części | str. 157
1.3. Decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu | str. 158
1.4. Działki gruntu objęte jedną księgą wieczystą | str. 161
2. Teren zabudowany czy niezabudowany? | str. 161
2.1. Grunt z budynkiem wzniesionym przez nabywcę | str. 161
2.2. Grunt z budynkiem przeznaczonym do rozbiórki | str. 164
2.3. Grunt zabudowany chodnikiem, ogrodzeniem i innymi urządzeniami budowlanymi | str. 169
2.4. Grunt, na którym znajduje się część budynku usytuowanego na działce sąsiedniej | str. 171
3. Dostawa nieruchomości zabudowanych | str. 173
3.1. Zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT | str. 173
3.1.1. Kryteria stosowania | str. 173
3.1.2. Definicja pierwszego zasiedlenia | str. 174
3.1.3. Wybór opcji opodatkowania | str. 180
3.2. Zwolnienie na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT | str. 182
4. Użytkowanie wieczyste gruntów | str. 183
4.1. Ustanowienie prawa użytkowania wieczystego | str. 183
4.2. Zbycie prawa użytkowania wieczystego | str. 186
4.3. Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności | str. 187
5. Służebności gruntowe | str. 191
5.1. Służebność przesyłu | str. 192
5.2. Służebność drogi koniecznej | str. 193
5.3. Ustanowienie nieodpłatnej służebności gruntowej | str. 194
6. Najem i dzierżawa | str. 197
6.1. Dzierżawa gruntów przeznaczonych na cele rolnicze | str. 197
6.2. Refakturowanie kosztów mediów i innych opłat na najemcę | str. 202
6.3. Odszkodowanie za przedwczesne rozwiązanie umowy | str. 213
7. Bezumowne korzystanie | str. 214
7.1. Bezumowne korzystanie za wiedzą i zgodą właściciela | str. 214
7.2. Bezumowne korzystanie w okresie przed jego ujawnieniem | str. 215
7.3. Bezumowne korzystanie w okolicznościach sporu pomiędzy stronami umowy | str. 218
8. Darowizna nieruchomości | str. 222
9. Zamiana nieruchomości | str. 223
10. Wywłaszczenia | str. 225
10.1. Wywłaszczenie gminy na rzecz województwa | str. 225
10.2. Wywłaszczenie bez ustalenia odszkodowania | str. 226
10.3. Wywłaszczenia miast na prawach powiatu | str. 227
10.4. Zwrotne przekazanie własności nieruchomości | str. 235

ROZDZIAŁ 4
PODATEK VAT NALEŻNY W JEDNOSTKACH SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO | str. 239
1. Obowiązek podatkowy | str. 239
1.1. Uwagi ogólne | str. 239
1.2. Oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste | str. 244
1.3. Wadium | str. 246
1.4. Dostawa gruntów, budynków i lokali | str. 247
1.5. Refakturowanie usług | str. 249
2. Podstawa opodatkowania | str. 250
2.1. Uwagi ogólne | str. 250
2.2. Dotacje, subwencje i dopłaty | str. 252
2.3. Korekta podstawy opodatkowania (faktury korygujące) | str. 260
2.3.1. Korekty zmniejszające podstawę opodatkowania | str. 260
2.3.2. Korekty zwiększające podstawę opodatkowania | str. 264
2.4. Korekta podatku należnego w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności | str. 265

ROZDZIAŁ 5
MECHANIZM ODWROTNEGO OBCIĄŻENIA | str. 269
1. Uwagi ogólne | str. 269
2. Wyroby stalowe, odpady i surowce wtórne | str. 271
3. Wyroby elektroniczne | str. 276
4. Usługi budowlane | str. 279

ROZDZIAŁ 6
PODATEK. VAT NALICZONY W JEDNOSTKACH SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO | str. 285
1. Prawo do odliczenia podatku naliczonego | str. 285
1.1. Uwagi ogólne | str. 285
1.2. Status podatnika VAT a prawo do odliczenia | str. 286
1.2.1. Odliczenie VAT od zakupów służących przyszłej działalności opodatkowanej | str. 286
1.2.2. Formalności rejestracyjne a prawo do odliczenia | str. 287
1.2.3. Odliczenie VAT naliczonego w przypadku zaprzestania działalności | str. 289
1.3. Odliczenie VAT w przypadku zaniechanych inwestycji | str. 290
1.4. Odliczenie VAT z tytułu zakupu towarów subwencjonowanych | str. 293
1.5. Związek podatku naliczonego ze sprzedażą opodatkowaną | str. 294
1.5.1. Związek bezpośredni | str. 294
1.5.2. Związek pośredni | str. 295
1.5.3. Związek uboczny | str. 296
1.6. Zadania własne jednostek samorządu terytorialnego a związek podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi | str. 299
2. Źródła i terminy odliczenia podatku naliczonego | str. 300
2.1. Źródła podatku naliczonego | str. 300
2.2. Terminy odliczenia podatku naliczonego | str. 301
2.2.1. Zasada ogólna | str. 301
2.2.2. Odliczenie podatku naliczonego z tytułu importu usług, WNT i odwrotnego obciążenia | str. 303
2.2.3. Odliczenie w dwóch następnych okresach rozliczeniowych | str. 305
2.2.4. Odliczenie podatku naliczonego po upływie terminów | str. 306
2.2.5. Korekta podatku naliczonego w związku z otrzymaniem faktur korygujących | str. 308
2.2.6. Korekta podatku naliczonego w związku z brakiem zapłaty należności | str. 308
3. Faktura a prawo do odliczenia | str. 310
3.1. Obowiązek posiadania faktury | str. 310
3.2. Wadliwe faktury a prawo do odliczenia VAT naliczonego | str. 310
3.3. Utrata faktury po dokonaniu odliczenia | str. 313
3.4. Faktury nieuprawniające do odliczenia | str. 314
4. Ograniczenia w prawie do odliczenia | str. 317
4.1. Usługi noclegowe i gastronomiczne | str. 317
4.2. Wydatki związane z nabyciem i użytkowaniem pojazdów samochodowych | str. 318
4.2.1. Uwagi wstępne | str. 318
4.2.2. Pojazdy samochodowe objęte i nieobjęte zakresem ograniczenia | str. 319
4.2.3. Wydatki objęte ograniczeniem odliczenia | str. 323
4.2.4. Pojazdy wykorzystywane do działalności tzw. mieszanej | str. 324

ROZDZIAŁ 7
PREWSPÓŁCZYNNIK ODLICZENIA W PRZYPADKU TRANSAKCJI PODLEGAJĄCYCH I NIEPODLEGAJĄCYCH OPODATKOWANIU | str. 327
1. Stan prawny obowiązujący do 31.12.2015 r. | str. 327
1.1. Odliczenie przy zakupie towarów i usług innych niż nieruchomości | str. 327
1.2. Odliczenie przy nabyciu, wybudowaniu oraz ulepszeniu nieruchomości | str. 337
1.2.1. Uwagi wstępne | str. 337
1.2.2. Budowa i modernizacja targowisk | str. 338
1.2.3. Pozostałe nieruchomości | str. 341
1.2.4. Metody obliczania zakresu wykorzystania nieruchomości | str. 341
1.2.5. Inwestycje rozpoczęte przed 1.01.2011 r. | str. 348
1.2.6. Regulacja art. 86 ust. 7b a obowiązek stosowania proporcji sprzedaży uregulowanej przepisami art. 90 | str. 349
2. Stan prawny obowiązujący od 1.01.2016 r. | str. 350
2.1. Cel wprowadzenia prewspółczynnika | str. 350
2.2. Działalność gospodarcza oraz cele inne niż działalność gospodarcza | str. 351
2.3. Wydatki podlegające rozliczeniu według prewspółczynnika | str. 354
2.3.1. Infrastruktura wodociągowo-kanalizacyjna | str. 354
2.3.2. Pozostałe wydatki | str. 356
2.4. Sposoby określania prewspółczynnika przewidziane w ustawie o VAT | str. 357
2.4.1. Klucz osobowy | str. 359
2.4.2. Klucz czasowy | str. 360
2.4.3. Klucz powierzchniowy | str. 363
2.4.4. Klucz obrotowy | str. 364
2.4.5. Klucze mieszane oraz ustalane na podstawie innych kryteriów | str. 364
2.5. Sposoby określania prewspółczynnika przewidziane w rozporządzeniu Ministra Finansów | str. 367
2.5.1. Uwagi wstępne | str. 367
2.5.2. Urząd obsługujący jednostkę samorządu terytorialnego | str. 369
2.5.3. Samorządowe jednostki budżetowe | str. 370
2.5.4. Samorządowe zakłady budżetowe | str. 371
2.5.5. Wydatki dotyczące kilku jednostek lub wykorzystywane przez inną jednostkę | str. 372
2.6. Prawo wyboru metody ustalania prewspółczynnika | str. 375
2.7. Zasady obliczania prewspółczynnika | str. 380
2.8. Ustalanie prewspółczynnika w drodze uzgodnienia z urzędem skarbowym | str. 382
2.9. Prewspółczynnik wstępny i ostateczny (korekta roczna) | str. 382
2.10. Korekta wieloletnia | str. 384
2.11. Przepisy przejściowe | str. 386
3. Kontrowersje wokół zmiany przeznaczenia środków trwałych | str. 387

ROZDZIAŁ 8
ODLICZENIE CZĘŚCIOWE W PRZYPADKU SPRZEDAŻY OPODATKOWANEJ I ZWOLNIONEJ Z VAT | str. 399
1. Uwagi wstępne | str. 399
2. Obowiązek odrębnego określenia kwot podatku związanych ze sprzedażą opodatkowaną | str. 401
3. Zasady ustalania proporcji | str. 403
3.1. Zasady ogólne | str. 403
3.2. Zasady ustalania proporcji w przypadku jednostek samorządu terytorialnego | str. 405
3.3. Czynności uwzględniane przy ustalaniu wskaźnika proporcji | str. 405
3.4. Czynności nieuwzględniane przy ustalaniu wskaźnika proporcji | str. 409
3.4.1. Zbycie mienia komunalnego | str. 409
3.4.2. Transakcje pomocnicze | str. 412
4. Proporcja wstępna i ostateczna (korekta roczna) | str. 414
5. Korekta wieloletnia dla środków trwałych i nieruchomości | str. 416
5.1. Uwagi wstępne | str. 416
5.2. Ulepszenia i modernizacje | str. 417
5.3. Inwestycje w obcym środku trwałym | str. 419
6. Zbycie środka trwałego w okresie korekty | str. 420
7. Zmiana przeznaczenia | str. 421
7.1. Zmiana przeznaczenia po oddaniu do użytkowania | str. 421
7.2. Zmiana przeznaczenia przed oddaniem do użytkowania | str. 422
8. Likwidacja środka trwałego w okresie korekty | str. 423

ROZDZIAŁ 9
ODLICZENIE VAT OD INWESTYCJI I INNYCH WYDATKÓW JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO | str. 425
1. Wydatki na budowę dróg | str. 425
1.1. Budowa dróg publicznych | str. 425
1.2. Budowa drogi wewnętrznej | str. 426
2. Uzbrojenie gruntów przeznaczonych do sprzedaży | str. 427
3. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska | str. 432
3.1. Sieć kanalizacyjna i wodociągowa | str. 432
3.2. Inwestycje wodociągowo-kanalizacyjne przekazane spółce komunalnej | str. 434
3.3. Kanalizacja deszczowa | str. 437
3.4. Budowa, modernizacja i utrzymanie targowisk | str. 438
3.5. Odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych | str. 440
4. Turystyka | str. 443
4.1. Wydatki związane z poprawą infrastruktury turystycznej wokół jeziora | str. 443
5. Wydatki o charakterze promocyjnym. Organizacja imprez kulturalnych | str. 444
5.1. Promocja terenów inwestycyjnych. Wydatki na poprawę wizerunku | str. 444
5.2. Organizacja wydarzeń kulturalnych i festynów | str. 453

ROZDZIAŁ 10
KWALIFIKOWALNOŚĆ PODATKU VAT DLA POTRZEB DOFINANSOWANIA | str. 457
1. Perspektywa finansowa 2007-2013 | str. 457
1.1. Fundusze strukturalne i Fundusz Spójności | str. 457
1.2. Orzecznictwo sądów administracyjnych w sprawie skutków zmiany kwalifikowalności podatku VAT | str. 467
2. Perspektywa finansowa 2014-2020 | str. 476

ROZDZIAŁ 11
FAKTURY. FAKTURY I NOTY KORYGUJĄCE | str. 483
1. Faktury | str. 483
1.1. Podmioty zobowiązane do wystawiania faktur | str. 483
1.2. Czynności wymagające i niewymagające wystawienia faktury. Faktury na żądanie | str. 484
1.3. Elementy obowiązkowe faktury - katalog podstawowy | str. 487
1.4. Zawartość faktury w szczególnych przypadkach | str. 495
1.5. Faktury zaliczkowe. Faktury końcowe | str. 497
1.6. Faktury zbiorcze | str. 499
1.7. Faktury uproszczone | str. 501
1.8. Faktury do sprzedaży zaewidencjonowanej uprzednio w kasie rejestrującej | str. 502
1.9. Faktury wewnętrzne i faktury pro forma | str. 503
1.10. Terminy wystawienia faktury | str. 504
1.11. Kursy walut na fakturach | str. 506
1.12. Anulowanie faktur | str. 507
1.13. Przechowywanie faktur | str. 508
2. Faktury korygujące | str. 509
2.1. Przypadki, w których wystawia się fakturę korygującą | str. 509
2.2. Zawartość faktury korygującej | str. 510
2.3. Zbiorcze faktury korygujące | str. 511
2.4. Korekta faktury korygującej | str. 513
2.5. Kurs waluty na fakturze korygującej | str. 514
3. Noty korygujące | str. 515
3.1. Przypadki, w których wystawia się notę korygującą | str. 515
3.2. Zawartość noty korygującej | str. 517
3.3. Zbiorcze noty korygujące | str. 518
3.4. Akceptacja noty korygującej | str. 518
3.5. Odliczenie VAT naliczonego przed uzyskaniem akceptacji noty korygującej | str. 519
4. Duplikaty | str. 520

ROZDZIAŁ 12
DEKLARACJE I EWIDENCJE. TERMINY PŁATNOŚCI I ZWROTU PODATKU. SANKCJE | str. 521
1. Deklaracje i informacje podsumowujące | str. 521
1.1. Podmioty zobowiązane do składania deklaracji i czynności podlegające wykazaniu | str. 521
1.2. Deklaracje miesięczne VAT-7 | str. 522
1.3. Deklaracje kwartalne VAT-7K lub VAT-7D | str. 528
1.4. Podpisywanie i składanie deklaracji | str. 531
1.5. Deklaracje "zerowe" | str. 533
1.6. Korygowanie deklaracji | str. 534
1.7. Informacje podsumowujące | str. 534
1.7.1. Informacje podsumowujące w obrocie międzynarodowym | str. 534
1.7.2. Informacje podsumowujące w obrocie krajowym | str. 535
2. Ewidencje | str. 536
2.1. Ewidencje prowadzone przez podatników VAT czynnych | str. 536
2.2. Ewidencje prowadzone przez podatników zwolnionych | str. 538
3. Terminy i warunki zwrotu podatku | str. 539
3.1. Termin 60 dni | str. 540
3.2. Termin 25 dni | str. 541
3.3. Termin 180 dni | str. 543
3.4. Przedłużenie terminu zwrotu przez urząd skarbowy | str. 544
4. Sankcje | str. 545

ROZDZIAŁ 13
KASY REJESTRUJĄCE | str. 549
1. Czynności wykonywane przez jednostki samorządu terytorialnego a kasy rejestrujące | str. 549
2. Zwolnienie ze względu na rodzaj czynności | str. 550
3. Zwolnienie ze względu na wartość sprzedaży | str. 554
4. Zwolnienie ze względu na udział procentowy obrotu z tytułu czynności zwolnionych z obowiązku ewidencjonowania | str. 556
5. Zwolnienie dla jednostek samorządu terytorialnego dotychczas korzystających ze zwolnienia | str. 556
6. Czynności podlegające bezwzględnemu ewidencjonowaniu | str. 558
7. Terminy wprowadzenia kas rejestrujących | str. 560
8. Liczba i miejsce instalacji kas. Kasa rezerwowa | str. 561
9. Warunki stosowania kas rejestrujących | str. 561
10. Ewidencjonowanie w kasie rejestrującej czynności zwolnionych z VAT i wykonywanych przez podatnika korzystającego ze zwolnienia podmiotowego | str. 563
11. Korekta obrotu zaewidencjonowanego w kasie rejestrującej. Zwroty i reklamacje | str. 563
12. Ulgi z tytułu zakupu kasy rejestrującej | str. 564
13. Sankcje za naruszenie obowiązku ewidencjonowania obrotu w kasie rejestrującej | str. 567
14. Kasy rejestrujące w domach i ośrodkach pomocy społecznej | str. 568
15. Kasy rejestrujące w stołówkach szkolnych | str. 570

AKTY PRAWNE | str. 571

ORZECZNICTWO | str. 575

INTERPRETACJE ORGANÓW PODATKOWYCH | str. 585

BIBLIOGRAFIA | str. 593