Zmiany w ZUS od 2022 roku. Jakie duże zmiany są planowane przez rząd?

Z początkiem nowego roku wszedł w życie pakiet legislacyjny „Polski Ład”. W tym roku czekają nas poważne zmiany w naliczaniu i rozliczaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne. Przepisy wprowadzają też kolejną grupę osób objętych zwolnieniem z opłacania składek oraz nowy tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego. W tym tekście dowiesz się, co warto wiedzieć.

Nowe zasady ustalania składki zdrowotnej w 2022 r.

Zmianie uległy dotychczas obowiązujące zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność.

W ramach rewolucyjnego „Polskiego Ładu” składka na ubezpieczenie zdrowotne wyniesie od nowego roku 4,9% lub 9%, w zależności od formy opodatkowania działalności gospodarczej. Dla niektórych firm będzie ona określona jako roczny przychód, dla innych natomiast jako roczny dochód. Wysokość składki zdrowotnej nie ma już wpływu na wysokość zaliczki oraz na podatek dochodowy od osób fizycznych naliczany od dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. Obecnie ulega ona obniżeniu do wysokości odpowiadającej zaliczce na podatek dochodowy obliczonej według zasad obowiązujących w dniu 31 grudnia 2021 r., a nie jak dotychczas do wysokości faktycznej zaliczki za dany miesiąc.

Dokładne kryteria określające podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w zależności od formy opodatkowania zawiera tabela: „Zmiany od 1 stycznia 2022 r. w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych”, którą można pobrać tutaj: https://www.zus.pl/documents/10182/3996913/26.11.+Zmiany+ustawowe_Polski_%C5%81ad_za%C5%82+do+artyku%C5%82u_tabela.docx/a1423f4e-1cfe-21f1-8825-76f6209c8803 Podstawa prawna: ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105).

Nowy tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego

Od nowego roku obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlega każdy, kto zajmuje stanowisko na mocy aktu powołania i z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie. Płatnikiem składki jest podmiot wypłacający wynagrodzenie. Natomiast podstawą do obliczenia wymiaru składki jest kwota odpowiadająca wynagrodzeniu pobieranemu na podstawie powołania. Oznacza to, że organ wypłacający wynagrodzenie musi zgłosić daną osobę jako ubezpieczoną zdrowotnie oraz rozliczyć i opłacić składki na to ubezpieczenie. Obowiązek ubezpieczenia powstaje w dniu powołania i kończy się odwołania.

Za nielegalne zatrudnianie odpowie w całości pracodawca

W przypadku stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia lub wynagrodzenia niezgłoszonego właściwym organom państwowym pracodawca jest również zobowiązany do zapłacenia pełnej kwoty zaległych składek za pracownika.  Zarówno ubezpieczenie zdrowotne, jak i społeczne nie będą już obciążały pracownika.

Kiedy zwolnienie ze składki zdrowotnej?

W ramach „Nowego Ładu” składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności nie muszą być opłacane przez osobę, która:

• jednocześnie pozostaje w stosunku pracy, a jej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne nie przekracza minimalnego wynagrodzenia,
• uzyskuje dodatkowe przychody z działalności pozarolniczej w wysokości nie wyższej niż 50% minimalnego wynagrodzenia
• płaci od tego przychodu podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Sprawdź w ofercie księgarni “Polski ład – nowe zasady naliczania składki zdrowotnej od 2022 roku. Przykłady i arkusze kalkulacyjne“

Ponadto od stycznia bieżącego roku wykonywanie wolnego zawodu nie jest już traktowane jako samodzielna działalność. Termin ten odnosi się natomiast do działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki cywilnej, jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a także spółki jawnej, komandytowej i partnerskiej. Jeśli kilka z tych rodzajów działalności jest wykonywanych w tym samym czasie, należy za nie opłacać składki zdrowotne. Obowiązek ten dotyczy podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej, do których nie mają zastosowania zasady ustalania podstawy wymiaru składek od dochodu opodatkowanego na zasadach ogólnych lub przychodu opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Zmiany w dokumentach rozliczeniowych

Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność zmieniły się też wzory dokumentów rozliczeniowych ZUS DRA i ZUS RCA. W dokumentach tych przedsiębiorcy mają podać dodatkowe informacje, np. o formie opodatkowania za dany miesiąc oraz o wysokości dochodu lub przychodu. Ponadto całkowicie zniesiony został druk ZUS RZA. Rozliczenie składek na ubezpieczenie zdrowotne za osoby podlegające wyłącznie temu ubezpieczeniu odbywa się w sprawozdaniu ZUS RCA. Dotyczy to również korekty za okres 1999-2021.

“Wydawanie decyzji interpretacyjnych przedsiębiorcom przez ZUS” autorstwa Tomasza Brzezickiego, Moniki Noga oraz Jacka Wantoch-Rekowskiego

Termin przekazywania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenia społeczne pozostaje bez zmian dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych. Tak jak dotychczas, wygasa on 5 dnia następnego miesiąca. Zmieni się to jednak w przypadku innych płatników i zależeć będzie od tego, czy mają osobowość prawną, czy też nie.

Terminy składania dokumentów rozliczeniowych i opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenia społeczne:

• do 15. dnia następnego miesiąca spółki kapitałowe (akcyjne i z o.o.), a także spółdzielnie, stowarzyszenia i fundacje,
• do 20. dnia następnego miesiąca spółki osobowe (jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne), a także płatnicy opłacający składki wyłącznie na własne ubezpieczenia.

Zwolnienie z obowiązku składania dokumentów dotyczy osób podlegających dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu, osób rejestrujących opiekunki do dzieci oraz duchownych.