Zmiany w prawie pracy w 2022 r.

Rok 2022 niesie ze sobą wiele zmian w prawie pracy. Są to nie tylko zmiany powtarzalne, z którymi mamy do czynienia w zasadzie co roku, lecz także nowe rozwiązania prawne. Zmodyfikowane zostały przepisy dotyczące wynagrodzeń oraz ubezpieczeń społecznych, w obszarze m.in. prawa do zasiłków i ich wysokości. „Polski Ład” choć w znacznej części z początkiem 2022 r. wprowadza nowe rozwiązania podatkowe, to dotyka również obszaru ubezpieczeń zdrowotnych. Nie sposób tych drugich rozwiązań prawnych pominąć w rozważaniach o zmianach w prawie pracy. Przełożą się one bowiem na kwestie wynagrodzeń i innych świadczeń pracowniczych.

Poza tym, Polska ma obowiązek wdrożenia przepisów wynikających z unijnej dyrektywy dot. sygnalistów (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, Dz.Urz. UE L 305, s. 17, ze zm.) oraz dyrektywy work-life balance (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.06.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE, Dz.Urz. UE L 188, s. 79). Oznacza to konieczność wprowadzenia w 2022 r. w zakładach pracy nowych instytucji prawnych i procedur. W przypadku drugiej ze wskazanych dyrektyw czekają pracodawców zmiany w uprawnieniach związanych z rodzicielstwem. Zapowiadane są również nowe przepisy w obszarze pracy zdalnej i urlopu wypoczynkowego.

Zachęcamy do zakupu “Meritum Prawo Pracy 2022” pod redakcją Kazimierza Jaśkowskiego

Zacznijmy od zmian, które będą miały wpływ na wysokość wynagrodzeń i innych świadczeń pracowniczych. W tym obszarze najważniejsze zmiany, na jakie trzeba się przygotować, to m.in.:

Podniesienie minimalnego wynagrodzenia za pracę

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, nie może zarabiać mniej niż minimalne wynagrodzenie (art. 6 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, Dz. U. z 2020 r. poz. 2207) – dalej u.m.w.). W przypadku, gdy pracownik nie uzyska w danym miesiącu minimalnego wynagrodzenia, przysługuje mu wyrównanie do minimum ustawowego. Wysokość minimalnego wynagrodzenia w 2022 r. będzie wynosiła 3010 zł. Oznacza to wzrost o 210 zł w stosunku do najniższej płacy, która obowiązuje w roku 2021. Jednocześnie, minimalna stawka godzinowa w 2022 r. wyniesie 19,70 zł (rozporządzenie Rady Ministrów z 14.09.2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r., Dz.U. z 2021 r. poz. 1690). W zasadzie zmiana minimalnego wynagrodzenia następuje każdego roku, jest ona jednak bardzo istotna, ponieważ jej konsekwencją jest zmiana wysokości innych świadczeń wypłacanych pracownikowi. Będą to m.in.:

• wynagrodzenie za przestój (art. 81 § 1 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy, Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm. – dalej: k.p.),
• wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownik nie świadczy pracy, ze względu na przewidziane w rozkładzie czasu pracy dni wolne (art. 129 § 5 k.p.),
• dodatek za pracę w porze nocnej (art. 151⁸ § 1 k.p.),
• odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 18^3d k.p.),
• maksymalna wysokość odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy (art. 8 ust. 4 ustawy z 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, Dz.U. z 2018 r. poz. 1969),
• kwoty wolne od potrąceń (art. 87–91 k.p.),
• minimalna podstawa zasiłku (art. 45 ust. 1 ustawy z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz.U. z 2021 r. poz. 1133 ze zm. – dalej u.ś.p.ch.m.).

Zmiana prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej

Z punktu widzenia ustalania prawa do świadczeń pracowniczych istotne znaczenie ma zmiana w 2022 r. wysokości prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej. W projektcie ustawy budżetowej przekazanej do Sejmu przyjęto, że prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w przyszłym roku będzie wynosiło 5922 zł. Co za tym idzie:

• maksymalna wysokość rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe będzie wynosiła 177 660 zł (5922 zł x 30),
• minimalna podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych będzie wynosiła dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy – 3010 zł, a dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ‒ 2257,50 zł,
• podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą i opłacających składki od kwoty nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, a także dla osób współpracujących zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (bez względu na wymiar czasu pracy) będzie wnosiła 3553,20 zł,
• maksymalna podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe będzie wynosiła 14 805 zł (5922 zł x 250%),minimalna podstawa wymiaru składek pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, do których stosuje się przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 1949) będzie miała wartość 5922 zł.

Sprawdź ofertę księgarni z zakresu PRAWA PRACY

Zmiana współczynnika do obliczenia ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy

Jak stanowi art. 171 k.p. pracownikowi, który nie wykorzystał urlopu wypoczynkowego z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy przysługuje ekwiwalent pieniężny. Ustalając wysokość ekwiwalentu za jeden dzień urlopu urlop, pracodawca musi do obliczeń zastosować tzw. współczynnik urlopowy. Sposób ustalania współczynnika urlopowego wynika z § 19 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. Nr 2, poz. 14 z późn. zm.). Zgodnie ze wskazanym przepisem aby obliczyć współczynnik urlopowy na dany rok kalendarzowy należy od liczby dni w danym roku kalendarzowym odjąć łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel i świąt oraz dodatkowych dni wolnych od pracy, a następnie wynik podzielić przez 12. Należy pamiętać, że współczynnik ten ustala się odrębnie w każdym roku kalendarzowym i stosuje wyłącznie do obliczania ekwiwalentu, do którego pracownik nabył prawo w tym roku. W 2022 r. współczynnik ten wyniesie 20,92.

Zmiany w ustalaniu składki zdrowotnej

Rok 2022 nie przynosi zmian w naliczaniu składki zdrowotnej w przypadku pracowników – będzie ona naliczana tak, jak miało to miejsce do tej pory. Zmiana, która została wprowadzona polega na tym, że zaliczka na podatek dochodowy nie będzie już pomniejszana o 7,75% tej składki. W celu zrekompensowania, choćby części pracownikom, likwidacji opcji pomniejszania zaliczki podatkowej o składkę na ubezpieczenie zdrowotne, od 2022 r. zostanie wprowadzona ulga dla tzw. klasy średniej. W związku z powyższym, w przypadku umowy o pracę, ustalając zaliczkę na podatek dochodowy należy dokonać kolejno następujących działań: :

1. odjąć od podlegającego opodatkowaniu przychodu składki na ubezpieczenie społeczne sfinansowane przez pracownika,
2. pomniejszyć przychód o koszty uzyskania przychodów (250 zł lub 300 zł, ewentualnie 50% przy należnościach związanych z przeniesieniem praw autorskich) oraz o kwotę ulgi dla tzw. klasy średniej, jeśli miesięczne podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych przychody z umowy o pracę mieszczą się w przedziale od 5701 zł do 11.141 zł,
3. zaokrąglić otrzymaną podstawę opodatkowania do pełnych złotych,
4. pomnożyć zaokrągloną podstawę przez odpowiednią stawkę procentową podatku (17% lub 32%),
5. pomniejszyć obliczoną zaliczkę na podatek o kwotę 425 zł (pod warunkiem złożenia przez pracownika PIT-2),
6. zaokrąglić otrzymaną kwotę do pełnych złotych.

Obniżanie składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek

Obliczając składkę na ubezpieczenie zdrowotne od przychodów pracowniczych przed wprowadzeniem „Polskiego Ładu” trzeba było pamiętać, że na mocy art. 83 ust. 1 i 85 ust. 1-13 ustawy z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1398 ze zm.), w przypadku nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy od pracownika, od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł. Natomiast w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika (9% podstawy wymiaru) jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w danym miesiącu składkę obniża się do wysokości tej zaliczki. Od 1.01.2022 r. nadal w przypadku, gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, będzie wyższa od kwoty zaliczki na podatek dochodowy, składkę obliczoną za poszczególne miesiące będzie obniżało się do wysokości zaliczki na podatek .  Zmiana polega na tym, że kwotę tej zaliczki dla celów obniżenia składki zdrowotnej będzie należało obliczyć zgodnie z przepisami ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym na dzień 31.12.2021 r. Zatem zaliczkę na podatek, do której będzie przyrównywana składka zdrowotna, należy będzie obliczać z zastosowaniem kwoty zmniejszającej podatek w 2021 r., tj. 43,76 zł, a nie nowej 425 zł. 

Przykładowo ustalając wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, otrzymującego stałe miesięczne wynagrodzenie w kwocie 1200 zł brutto, uprawnionego do uzyskania przychodu w kwocie 250 zł i kwoty zmniejszającej miesięczną zaliczkę na podatek oraz nie mającego uprawnień do tzw. ulgi dla klasy średniej, należy dokonać następujących kalkulacji:

1. Składki na ubezpieczenia społeczne od pracownika -164,52 zł [(117,12 zł (emerytalna) + 18 zł (składka rentowa) +29,4 zł (składka chorobowa)].
2. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne – 1035,48 zł (1200 zł  – 164,52 zł).
3. Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu –  785 zł (1200 – 164,52 zł – 250 zł – 0 zł)
4. Zaliczka na podatek przed zaokrągleniem (zasady od 1 stycznia 2022 r.) – 0 zł (785 zł x 17% – 425).
5. Składka zdrowotna obniżona do kwoty podatku obliczonego zgodnie z przepisami obowiązującymi w dniu 31.12.2021 r. – 89,69 zł (1200 – 250 zł – 164,52 = 785 zł x 17% – 43,76 zł.).
6. Kwota netto – 945,79 (1200 zł – 164,52 zł – 89,69 zł – 0 zł)

Ważne!

W 2022 r. w przypadku osób zwolnionych z podatku w ramach ulgi dla młodych, tzw. „zerowy PIT”, tak jak dotychczas dokonuje się obniżenia składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek dochodowy. Z tym że zgodnie z nowymi rozwiązaniami, w stosunku do tej grupy, będzie obowiązywała zasada, że płaci się składkę zdrowotną obniżoną do poziomu hipotetycznej zaliczki na PIT, która byłaby należna, gdyby nie zwolnienie z podatku. W  myśl art. 83 ust. 1-2b u.ś.o.z.f.  gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od przychodu zwolnionego z podatku w ramach ulgi dla młodych będzie wyższa od kwoty zaliczki podatkowej, którą płatnik obliczyłby zgodnie z regułami obowiązującymi 31.12.2021 r., gdyby przychód zatrudnionego nie był wyłączony z opodatkowania, składkę należy obniżyć do wysokości tej zaliczki.

Zatem, gdy hipotetyczna zaliczka na podatek skalkulowana na mocy przepisów podatkowych obowiązujących w dniu 31.12.2021 r. będzie niższa niż składka zdrowotna, wówczas należy tę składkę obniżyć do kwoty tej hipotetycznej zaliczki.

Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika

Omawiając zmiany w prawie pracy odnoszące się do wynagrodzenia, jego wypłaty i zasad dokonywania potrąceń, warto również wspomnieć o zmianie wysokości sankcji, jakie mogą być nałożone na pracodawców za nieprzestrzeganie przepisów. Od 1.12.2021 r. sankcja w postaci kary grzywny od 1500 zł do 45 000 zł będzie mogła zostać nałożona na pracodawcę lub osobę działającą w jego imieniu, który:

1. nie potwierdza na piśmie zawartej umowy o pracę przed dopuszczeniem do pracy pracownika ujawnionego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych:
   • wobec którego toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów,
   • który zalega ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące (art. 281 § 2 k.p.);
2. w sposób nieuczciwy wypłaca wynagrodzenie wyższe niż wynikające z zawartej umowy o pracę, bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracownikowi ujawnionemu w Krajowym Rejestrze Zadłużonych:
   • wobec którego toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów,
   • który zalega ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące (art. 282 § 3 k.p.).

Dostęp do Krajowego Rejestru Zadłużonych

W konsekwencji powyższych zmian pracodawcy otrzymali dodatkowe uprawnienie. Od 1.12.2021 r. mają możliwość sprawdzić w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, czy kandydat do pracy lub pracownik jest dłużnikiem alimentacyjnym. Przeglądanie Krajowego Rejestru Zadłużonych będzie możliwe za pośrednictwem internetu. W Biuletynie Informacji Publicznej zostanie podany adres, pod którym w sieci internet dostępny będzie Rejestr.

---

---

Od 1.01.2022 r zmieniają się również obowiązki pracodawcy i w konsekwencji uprawnienia pracownicze wynikające z przepisów o ubezpieczeniach społecznych. W tym obszarze należy zwrócić uwagę na:

Skrócenie okresu pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia

Pracownik czy zleceniobiorca, który był zgłoszony do ubezpieczenia chorobowego, po ustaniu zatrudnienia, w przypadku choroby, kwarantanny czy izolacji, ma prawo do zasiłku chorobowego. Przy czym, od 1.01.2022 r. zgodnie z art. 8 ust. 2 u.ś.p.ch.m. zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu do ubezpieczenia będzie przysługiwał przez okres 91 dni. Skrócenie okresu pobierania zasiłku chorobowego do 91 dni nie będzie dotyczyć niezdolności do pracy, która:

• powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,
• przypada w okresie ciąży,
• spowodowana jest gruźlicą.

W powyższych sytuacjach okres pobierania zasiłku będzie ustalony na 270 dni.

Do okresu pobierania zasiłku po ustaniu ubezpieczenia będą wliczały się również okresy niezdolności do pracy, które wystąpiły w czasie trwania stosunku pracy, bez względu na rodzaj choroby. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy przekraczała 60 dni lub jeżeli kolejna choroba będzie przypadała na okres ciąży.

Ważne!

Omówiona zmiana dotyczy długości okresu zasiłkowego po ustaniu zatrudnienia. Nie zmienia się natomiast długość okresu pobierania zasiłku w trakcie trwania zatrudnienia. Nadal wynosi on co do zasady 182 dni (270 dni w przypadku niezdolności zaistniałej w okresie ciąży i w przypadku gruźlicy).

Zaliczenie okresów niezdolności do pracy do jednego okresu zasiłkowego

Z omówionym powyżej problemem bardzo ścisły związek ma kolejna zmiana, dotycząca zliczania okresów niezdolności do pracy do okresu zasiłkowego. Od początku 2022 r. do okresu zasiłkowego wliczane będą okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni (art. 9 u.ś.p.ch.m.). Wyjątek stanowi choroba powstała w okresie ciąży. W tym przypadku do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży. Na podstawie powyższego przepisu nie będzie mieć znaczenia rodzaj choroby. W okresie zasiłkowym mają być:

• uwzględniane okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni ‒ nie ma znaczenia rodzaj choroby,
• nieuwzględniane okresy niezdolności do pracy przypadające przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży. 

Zmiana terminów wypłat świadczeń z ubezpieczeń społecznych

Zasiłki z ubezpieczeń społecznych, w zależności od statusu pracodawcy, są wypłacane przez pracodawcę albo przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zmiany, które wejdą w życie 1.01.2022 r., w obrębie terminów wypłaty zasiłków nie zmienią obowiązków pracodawców, którzy są płatnikami zasiłków. Przypomnijmy, płatnikiem zasiłków jest ten pracodawca, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego 21 i więcej ubezpieczonych na dzień 30 listopada poprzedniego roku. Taki pracodawca ustala prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz świadczenia te wypłaca przez cały rok kalendarzowy. Tak jak dotychczas, pracodawcy będący płatnikami zasiłków będą zobowiązani do wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń. Natomiast ZUS będzie wypłacał zasiłki nie później niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do zasiłku (art. 64 ust. 3 u.ś.p.ch.m.). Oznacza to, że wypłata zasiłku dla pracowników zatrudnionych u pracodawcy niebędącego płatnikiem zasiłków może zostać wydłużona. Będzie bowiem następować dopiero po wyjaśnieniu wszystkich ewentualnych wątpliwości, np. wynikających z przekazanych przez pracodawcę dokumentów niezbędnych do naliczenia świadczeń. Przypomnijmy, że przed zmianami ZUS był zobowiązany do wypłaty zasiłków nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków. Nie miało znaczenia, czy dokumenty były wypełnione poprawnie.

Podwyższenie wysokości zasiłku chorobowego za pobyt w szpitalu

Dla pracodawców będących płatnikami zasiłków, dla poprawnego realizowania ciążących na nich obowiązków, istotna jest również zmiana dotycząca wysokości zasiłku za czas pobytu pracownika w szpitalu. Od 1.01.2022 r. zasiłek chorobowy za dni pobytu w szpitalu będzie wynosił 80% podstawy wymiaru zasiłku. Zatem po wprowadzeniu zmian niezależnie od tego, czy niezdolność do pracy będzie przypadała na okres pobytu w szpitalu, czy też nie będzie wiązała się z pobytem w szpitalu, zasiłek chorobowy za okres niezdolności do pracy będzie wynosił 80% podstawy wymiaru zasiłku.

Przeliczenie podstawy wymiaru zasiłku

Przepisy zobowiązują pracodawcę do przeliczania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego, jeśli między okresami pobierania zasiłków występują przerwy. Nowe przepisy nie likwidują tego obowiązku. Zmieniają się jednak zasady przeliczania. Zgodnie z art. 43 u.ś.p.ch.m. w brzmieniu obowiązującym od 1.01.2022 r. do ponownego ustalenia podstawy wymiaru świadczeń będzie zobowiązywała przerwa dłuższa niż miesiąc kalendarzowy. Zatem podstawa wymiaru zasiłku nie będzie ustalana na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków, zarówno tego samego, jak i innego rodzaju, nie będzie przerwy albo przerwa będzie krótsza niż miesiąc kalendarzowy.

Ograniczenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego dla niektórych grup pracowników

Pracownicy, którzy po wykorzystaniu pełnego okresu zasiłkowego są nadal niezdolni do pracy, ale dalsze leczenie lub rehabilitacja mogą spowodować odzyskanie zdolności do pracy, nabywają prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Świadczenie to może zostać przyznane decyzją lekarza orzecznika ZUS na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Nie każdy jednak, pomimo trwania niezdolności do pracy, nabywa prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Wyjątkiem wśród grona zasiłkobiorców są osoby, które posiadają prawo do emerytury przyznanej na podstawie przepisów ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 291 ze zm.). Tym pracownikom świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje zarówno w trakcie trwania zatrudnienia, jak i po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego. Z dniem 1.01.2022 r., po wprowadzeniu zmian, zwiększy się grono osób, którym świadczenie rehabilitacyjne również nie będzie przysługiwało. Będą to osoby, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie ustawy z 10.12.1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2020 r. poz. 586 ze zm.) lub ustawy z 18.02.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. z 2020 r. poz. 723 ze zm.) – art. 18 ust. 8 u.ś.p.ch.m.

Nowelizacja omawianego przepisu wpływa na uprawnienia wskazanej grupy pracowników do ochrony stosunku pracy. Od 1.01.2022 r., jeżeli pracownik po 182 dniach choroby nie nabędzie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego i jeżeli nie odzyska zdolności do pracy (nadal będzie przebywał na zwolnieniu bez prawa do zasiłku), to pracodawca będzie mógł rozwiązać z nim umowę o pracę w trybie art. 53 § 1 k.p.

Kolejny duży blok zmian, jakie nastąpią w 2022 r. jest związany z implementacją zapisów dyrektyw Parlamentu Europejskiego w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz w sprawie sygnalistów

Dyrektywa w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii

Wraz z początkiem 2022 r. część pracodawców będzie musiała zmierzyć się z koniecznością wdrożenia rozwiązań prawnych wynikających z implementacji dyrektywy dot. sygnalistów. Implementacja tej dyrektywy będzie wiązała się z wprowadzeniem do polskiego porządku prawnego ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (sygnalistów). Projekt ustawy przewiduje, że wejdzie ona w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 250 pracowników, jak również podmioty z niektórych branż bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników (chodzi tutaj m.in. o te, które są narażone na „pranie pieniędzy” czy finansowanie terroryzmu, np. banki) będą mieli stosunkowo mało czasu na wdrożenie przewidzianych prawem rozwiązań organizacyjnych (wewnętrznych procedur). Mniejsi pracodawcy, zatrudniający od 50 do 249 pracowników, będą mieli nieco więcej czasu, ponieważ w ich przypadku termin to 17.12.2023 r. Pracodawca będzie zobowiązany ustanowić regulamin zgłoszeń wewnętrznych naruszeń po konsultacjach z zakładową organizacją związkową bądź z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy (jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa). W takim regulaminie pracodawca obowiązkowo powinien wskazać m.in. podmiot wewnętrzny upoważniony do przyjmowania zgłoszeń, sposób przekazywania zgłoszeń oraz informację o tym, czy procedura przewiduje przyjmowanie zgłoszeń anonimowych, podmiot uprawniony do podejmowania działań następczych, w tym weryfikację zgłoszenia i komunikację ze zgłaszającym, obowiązek potwierdzenia zgłoszenia w terminie 7 dni i obowiązek podjęcia działań następczych, maksymalny termin na przekazanie informacji zwrotnej (projekt ustawy wskazuje te terminy), a także informację na temat trybu dokonywania zgłoszeń zewnętrznych.

Poza zgłoszeniami wewnętrznymi pracownik będzie mógł dokonać zgłoszeń zewnętrznych (poza organizacją), bez uprzedniego obowiązku dokonania zgłoszenia wewnętrznego. Owym organem centralnym będzie Rzecznik Praw Obywatelskich, natomiast organami publicznymi będą również inne organy przyjmujące zgłoszenia zewnętrzne, dotyczące naruszeń w dziedzinach należących do zakresu działania tych organów, np. w zakresie zasad konkurencji i ochrony konsumentów właściwym organem publicznym będzie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Projekt ustawy przewiduje również sankcje. Nieustanowienie wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowanie działań następczych albo ustanowienie procedury naruszającej przepisy ustawy będzie zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Ponadto sankcjonowane będzie: a) utrudnianie dokonania zgłoszenia; b) podejmowanie działań odwetowych wobec osoby, która dokonała zgłoszenia lub ujawnienia publicznego; c) naruszenie obowiązku zachowania poufności tożsamości osoby, która dokonała zgłoszenia.

Dyrektywa work-life balance

Kolejnych dużych zmian w przepisach prawa pracy można się spodziewać od 2.08.2022 r. Będą one związane z implementacją zapisów dyrektywy work-life balance. Dyrektywa ta normuje zagadnienia związane z godzeniem pracy zawodowej z opieką nad członkami rodziny. Przy czym większość zapisów dyrektywy odnosi się do urlopów związanych z rodzicielstwem. Dyrektywa work-life balance, w art. 4, przyznaje ojcom prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 10 dni roboczych. Prawo do tego urlopu jest ściśle związane z faktem narodzenia dziecka, stąd urlop powinien zostać wykorzystany w okresie okołoporodowym (przed lub bezpośrednio po narodzinach). Należy zauważyć, że polskie przepisy realizują częściowo założenia dyrektywy dotyczące urlopu ojcowskiego. Zgodnie z art. 182³ k.p. ojcu przysługuje dwutygodniowy urlop, który może zostać przez niego wykorzystany do ukończenia przez dziecko 2. roku życia w maksymalnie dwóch częściach. Można zatem spodziewać się, że dotychczasowe przepisy pozostaną w brzmieniu obowiązującym. Kolejnym rodzajem urlopu przewidzianym w dyrektywie jest urlop rodzicielski, także unormowany w polskich przepisach. Jednakże zapisy dyrektywy dotyczące omawianego urlopu ukształtowane są nieco odmiennie w odniesieniu do ojców. Ojcowie będą mogli skorzystać z 4 miesięcy tego urlopu, z czego 2 miesiące będą przysługiwać wyłącznie im i nie będą podlegać przeniesieniu na drugiego rodzica (art. 5 dyrektywy work-life balance). Kolejnym istotnym rozwiązaniem jest wynikająca z art. 9 dyrektywy work-life balance elastyczna organizacja pracy. Dyrektywa work-life balance przyznaje taką możliwość pracującym rodzicom, a także opiekunom dzieci w wieku do lat 8. Elastyczność może wyrażać się w pracy zdalnej, hybrydowej, elastycznych rozkładach czasu pracy, zmianie wymiaru czasu pracy i co do zasady powinna być wykorzystana w okresie sprawowania opieki nad dziećmi.

Inne zmiany

Oprócz powyżej omówionych – jak się wydaje najistotniejszych zmian – w roku 2022 oczekiwane są także modyfikacje związane pośrednio z omawianymi przepisami, a dotyczące:

• zrównania wymiaru okresów urlopowych do 26 dni dla wszystkich zatrudnionych (bez konieczności posiadania 10-letniego stażu pracy),
• przepisów zapewniających wyrównanie wynagrodzeń kobiet i mężczyzn na równorzędnych stanowiskach,
• regulacji dotyczących pracy zdalnej.

Rok 2022 już od samego początku będzie niezwykle intensywny w zakresie zmian dotyczących prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Część tych zmian to zupełnie nowe rozwiązania prawne, co oznacza nowe obowiązki i wiele wyzwań.

Więcej informacji o zmianach w zakresie prawa pracy w publikacji „Meritum. Prawo pracy 2022”

---