Zmiany w prawie podatkowym w 2023 r.

Zmiany w systemie daninowym w 2023 roku dotyczą właściwie wszystkich podatków. Trzeba też pamiętać o tym, że istotne zmiany wprowadzone w trakcie 2022 r., w szczególności w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych mają zastosowanie do opodatkowania tych podatników w trakcie 2023 r. Chodzi m.in. o zmianę w skali podatkowej oraz podwyższenie kwoty wolnej od podatku. Trudno jednoznacznie i całościowo ocenić, czy zmiany regulacji podatkowych, które zaczęły obowiązywać od początku 2023 r. mają charakter korzystny albo przeciwnie – głównie zwiększają obciążenia Polek i Polaków na rzecz fiskusa.

Z pewnością, dla przykładu, osoby fizyczne docenią bardziej elastyczne zasady składania oświadczeń płatnikom podatku – skutkujące obniżeniem kwot miesięcznych zaliczek na podatek. Jednak z drugiej strony płatnicy tego podatku muszą uporać się ze skomplikowanymi rozliczeniami zaliczek na podatek, a podatnicy z oszacowaniem obciążenia rocznego (kwoty do zwrotu/dopłaty). Podatnicy uznają też za korzystne zaprzestanie kumulowania – dla celów podatkowych – renty małoletnich dzieci, w tym renty rodzinnej z dochodami rodzica. Z kolei podatników podatku dochodowego od osób prawnych niewątpliwie ucieszyło m.in. odsunięcie w czasie stosowania przepisów o podatku minimalnym do dnia 1 stycznia 2024 r. oraz uproszczenie procedury zwrotu przez organ podatkowy nieodliczonej kwoty podatku od przychodów z budynków.

„Meritum Podatki 2023” pod redakcją Aleksandra Kaźmierskiego

Jednak jest też sporo przepisów podatkowych, które zmieniono wyłącznie albo głównie w celu zwiększenia dochodów państwa. Przykładowo, zawężono opcje opodatkowania najmu prywatnego jedynie do ryczałtu – ze wszystkimi niekorzystnymi skutkami podatkowymi dla osób wynajmujących takie lokale, czy też ograniczono możliwość skorzystania przez podatników z ulgi na zabytki.

Spis treści

Podatek dochodowy od osób fizycznych:

Od początku 2023 r. podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych w szczególności powinien uwzględnić następujące zmiany w przepisach podatkowych:

uprawnienie podatnika do tego, żeby zamiast jednego wskazać kilku (maksymalnie trzech) płatników, którzy mogą zastosować kwotę zmniejszającą podatek (sumarycznie maksymalnie w kwocie 3600 zł rocznie);

WAŻNE! Miesięczna kwota zmniejszająca podatek (u każdego z płatników, który otrzyma od danego podatnika oświadczenie PIT-2, ale nie więcej niż u trzech płatników) wynosi:

w przypadku jednej umowy – 1/12 rocznej kwoty zmniejszającej podatek, czyli 300 zł;
przy dwóch umowach – 1/24 rocznej kwoty zmniejszającej podatek, czyli po 150 zł, a
w przy trzech umowach – 1/36 rocznej kwoty zmniejszającej podatek, czyli po 100 zł.

aktualnie obowiązujący wzór formularza PIT-2 obejmuje wiele dodatkowych informacji, które wcześniej były przekazywane do pracodawcy w postaci oddzielnych załączników;

WAŻNE! Dla przykładu, obecnie PIT-2 podatnika obejmuje w szczególności: oświadczenie podatnika o spełnieniu warunków do stosowania wszelkiego rodzaju zwolnień, tj. ulgi na czworo lub więcej dzieci, ulgi na powrót do Polski, ulgi dla pracujących seniorów; wniosek o niestosowanie ulgi dla młodych lub pracowniczych kosztów uzyskania przychodów; wniosek dotyczący rezygnacji ze stosowania 50% kosztów uzyskania przychodów; czy też wniosek o niepobieranie zaliczek w roku podatkowym (w sytuacji gdy podatnik przewiduje, że uzyskany przezeń dochód podlegający opodatkowaniu według skali podatkowej nie przekroczy w roku podatkowym kwoty 30 000 zł).

Przy tym, co do zasady, oświadczenia i wnioski objęte treścią druku PIT-2 dotyczą również kolejnych lat podatkowych, a płatnik nie ponosi odpowiedzialności za pobranie zaliczki na podatek dochodowy w nieodpowiedniej wysokości, jeśli będzie to miało miejsce w konsekwencji złożenia przez podatnika PIT-2 lub innego oświadczenia/wniosku niezgodnego ze stanem faktycznym.

począwszy od 2023 r. PIT-2 mogą składać nie tylko pracownicy, lecz również inni podatnicy, tj. przede wszystkim zleceniobiorcy, wykonawcy dzieł, osoby na kontraktach menadżerskich oraz osoby odbywające praktykę absolwencką lub staż uczniowski;

renty małoletnich dzieci, w tym renty rodzinne nie są kumulowane z dochodami rodzica. Oznacza to, że świadczenia te korzystają z odrębnej kwoty wolnej od podatku, wynoszącej rocznie 30 000 zł;

ograniczenie zakresu stosowania i wprowadzenie dodatkowych warunków korzystania z ulgi na zabytki;

WAŻNE! W 2023 r. nie jest już możliwe odliczenie od podstawy opodatkowania wydatków na odpłatne nabycie zabytkowej nieruchomości. Ponadto wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku nieruchomym mogą być odliczone od podstawy opodatkowania dopiero po zakończeniu tych prac, a nie jak wcześniej – już w momencie poniesienia tych wydatków (roku podatkowym ich poniesienia), przy czym obecnie do takiego odliczenia konieczne jest również uzyskanie odpowiedniego zaświadczenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.

ryczałt (w wysokości 8,5% albo 12,5% – w zależności od wysokości przychodów z najmu, które zostaną uzyskane w 2023 r.) stał się jedyną dostępną metodą opodatkowania przychodu uzyskiwanego z najmu prywatnego, tj. najmu, który nie jest rozliczany podatkowo w ramach prowadzonej działalności gospodarczej;

WAŻNE! Podatnik uzyskujący przychody z najmu prywatnego nie może odliczać żadnych kosztów podatkowych (w tym odpisów amortyzacyjnych), ani nie może korzystać z kwoty wolnej od podatku.

zwiększono limit maksymalnego odpisu na rzecz organizacji pożytku publicznego do 1,5% należnego za rok podatkowy podatku dochodowego od osób fizycznych.

WAŻNE! Podatnicy będą mogli zastosować tę nową, wyższą kwotę limitu już przy sporządzeniu zeznania rocznego za 2022 rok.

Ostatnio resort finansów urealnił wysokość koszów pracowniczych związanych z podróżami służbowymi pracowników w kraju i za granicą, a mianowicie:

zwiększono kwotę diety krajowej do 45 zł (poczynając od dnia 1 stycznia 2023 r.),

podwyższono kwoty diet i limitu na nocleg w czasie podróży zagranicznej w odniesieniu do kilkudziesięciu państw ( z mocą od dnia 29 listopada 2022 r.).

Niektóre z tych kwot wzrosły w istotnym stopniu. Przykładowo, kwota limitu za nocleg przy wyjeździe do Niemiec wzrosła ze 150 do 170 euro, w przypadku Austrii i Niderlandów ze 130 do 150 euro, a dla Belgii wzrost tego limitu wyniósł aż 40 euro (ze 160 do 200 euro). Natomiast kwota diety w Wielkiej Brytanii wynosi obecnie 45 GBP (przed ostatnią zmianą było to jedynie 35 GBP).

Ponadto od dnia 17 stycznia 2023 r. zaczęła obowiązywać – zapowiadana od kilku miesięcy przez Ministerstwo Finansów – zmiana wysokości stawek za 1 km przebiegu pojazdu używanego do celów służbowych. Po kilkunastu latach stawki te znacząco wzrosły.

Podatek dochodowy od osób prawnych:

W 2023 roku w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych należy wyróżnić zwłaszcza:

zmiany regulacji dotyczących minimalnego podatku dochodowego (przede wszystkim zawieszono stosowanie przepisów dotyczących tego podatku do dnia 1 stycznia 2024 r., podwyższono wskaźnik rentowności z 1% na 2% i zmodyfikowano sposób jego kalkulacji, a co więcej rozszerzono katalog podmiotów w ogóle niepodlegających minimalnemu podatkowi dochodowemu);

nowe i zmienione przepisy dotyczące podatku u źródła (WHT) i oświadczeń płatników (WH-OSC);

WAŻNE! W praktyce najważniejszą zmianą w 2023 roku jest wydłużenie okresu obowiązywania oświadczenia płatnika WH-OSC o spełnieniu warunków do niepobrania podatku, zastosowania zwolnienia lub stawki podatku (odpowiednio oświadczenia WH-OSP – dla płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych) z obowiązujących wcześniej 2 miesięcy – do końca roku podatkowego, w którym zostało ono złożone.

nowe i zmienione regulacje dotyczące ryczałtu od dochodów kapitałowych (estońskiego CIT);

WAŻNE! Ustawodawca z mocą od dnia 26 października 2022 r. zmienił termin zapłaty ryczałtu od dochodu z tytułu podzielonego zysku i dochodu z tytułu zysku na pokrycie strat oraz ryczałtu od rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto. Obecnie termin zapłaty podatku upływa z końcem trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po roku podatkowym, w którym dokonano podziału lub pokrycia wyniku finansowego netto, dokonano w całości lub w części wypłaty dochodu z tytułu zysku netto lub rozdysponowano nim w jakiejkolwiek formie. Do dnia 25 października 2022 r. termin zapłaty tego podatku upływał z dniem 20. dnia siódmego miesiąca danego roku podatkowego.

istotne modyfikacje dotyczące przepisów regulujących obowiązki dokumentacyjne w zakresie transakcji z podmiotami z rajów podatkowych, tj. podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub – co stanowi novum – zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową lub zagranicznym zakładem położonym na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową;

WAŻNE! Progi dokumentacyjne zostały znacznie podniesione, a przy tym znowelizowane przepisy obu ustaw o podatku dochodowym mają zastosowanie do transakcji:

rozpoczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2021 r. oraz
zawartych po dniu 31 grudnia 2020 r.

A zatem w praktyce podniesione progi istotności obowiązują już w odniesieniu do roku podatkowego 2021.

Co więcej w niektórych przypadkach w ogóle zniesiono obowiązek dokumentacyjny.

ograniczenie zakresu stosowania ulgi na robotyzację;

WAŻNE! Wyłączono z ulgi na robotyzację przedsięwzięcia, które wiążą się ze znaczną emisją gazów cieplarnianych.

uproszczenie procedury zwrotu podatku od przychodów z budynków;

WAŻNE! Zwrot nieodliczonej kwoty tego podatku obecnie następuje na wniosek podatnika bez wydawania decyzji o zwrocie podatku, jeżeli taki wniosek nie budzi wątpliwości.

VAT:

Ważniejsze zmiany w tym podatku w szczególności obejmują:

rozszerzenie kręgu podatników VAT o grupę VAT, której założenie daje wiele korzyści podatkowych, w szczególności w ramach grupy VAT obowiązują uproszczone rozliczenia VAT, unika się opodatkowania VAT czynności wykonywanych pomiędzy podmiotami wchodzącymi w skład grupy oraz łatwiej zminimalizować ryzyko podatkowe (zakres kontroli podatkowych jest znacznie ograniczony);

WAŻNE! Grupę VAT mogą utworzyć wyłącznie podmioty posiadające siedzibę na terytorium Polski, a z podmiotów nieposiadających siedziby w Polsce – jedynie te, które prowadzą w kraju działalność gospodarczą za pośrednictwem oddziału oraz w zakresie działalności tego oddziału.

wprowadzenie możliwości wystawiania tzw. faktur ustrukturyzowanych za pośrednictwem Krajowego Systemu e-Faktur (na zasadzie dobrowolności), a od dnia 1 stycznia 2024 r. ustanowienie takiego obowiązku dla wszystkich podatników VAT, czyli wprowadzenie powszechnego systemu rozliczania za pomocą e-faktur;

zmiany przewidziane w pakiecie SLIM VAT 3.

WAŻNE! Dla przykładu, zgodnie z przepisami zawartymi w tym pakiecie od dnia 1 kwietnia 2023 r.: zostaje podwyższona do równowartości 2 000 000 euro (wliczając w to należny VAT) maksymalna wartość sprzedaży (obrotu) w poprzednim roku podatkowym warunkująca uznanie za małego podatnika w VAT; odchodzi się od formalnego wymogu posiadania faktury dotyczącej WNT przy odliczaniu podatku naliczonego z tego tytułu; ma miejsce konsolidacja systemu wydawania wiążących informacji stawkowych, wiążących informacji akcyzowych oraz celnych (będzie możliwe uzyskanie informacji w jednym miejscu – u Dyrektora KIS).

Podatek od nieruchomości:

Znacznie podniesiono górne granice stawek kwotowych podatku od nieruchomości na 2023 rok (wzrost o 11,8% w stosunku do 2022 r.).

WAŻNE! W praktyce w 2023 r. podatnicy mogą być obciążeni jeszcze wyższymi stawkami tego podatku, a może to mieć miejsce wówczas, gdy samorządy lokalne na obszarze lokalizacji ich nieruchomości w 2022 roku uchwaliły stawki kwotowe podatku niższe od stawek maksymalnych. W takiej bowiem sytuacji (przy założeniu, że w roku bieżącym organ samorządu skorzysta z wdrożenia maksymalnych stawek) relatywny przyrost kwoty podatku w 2023 r. może wynieść nawet około 20%.

Podatek od spadków i darowizn:

W 2023 r. obowiązują podwyższone kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn oraz wartości skal podatkowych, które stosuje się w celu obliczenia tego podatku.

WAŻNE! Podwyższono kwoty wolne od przedmiotowego podatku, co dotyczy wszystkich grup podatkowych. Po zmianach kwota wolna wzrosła: dla grupy I – do 10 434 zł; dla grupy II – do 7878 zł; dla grupy III – do 5308 zł.

W poniższej tabeli przedstawiona jest wysokość najistotniejszych limitów podatkowych obowiązujących w 2023 r. Prawie wszystkie z nich przeliczane są z euro na złote z zastosowaniem średniego kursu euro w NBP na dzień 3 października 2022 r., który to kurs wynosił w tym dniu 4,8272 zł. Wyjątek (co jest zaznaczone poniżej – w pierwszej tabeli) stanowi jedynie limit bieżących dochodów dla zastosowania stawki podatku dochodowego od osób prawnych w wysokości 9%, bowiem równowartość w złotych limitu w wysokości 2 000 000 euro ustalana jest w oparciu o średni kurs euro w NBP na dzień 2 stycznia 2023 r.

Wysokość limitów ważnych dla podatników podatków dochodowych (2023 rok):

Rodzaj limitu	w euro	w złotych
Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych przez podatników rozliczających się według skali podatkowej z art. 27 ust. 1 u.p.d.o.f. lub w oparciu o podatek liniowy 19% (dla podatników PIT), którzy uzyskali w 2022 r. przychody w wysokości przynajmniej w równowartości 2 000 000 euro	2 000 000	9 654 400
Wielkość przychodów za 2022 r. uprawniająca do opodatkowania w 2023 r. ryczałtem ewidencjonowanym	2 000 000	9 654 400
Wielkość przychodów za 2022 r. uprawniająca w 2023 r. do kwartalnego rozliczania ryczałtu ewidencjonowanego	200 000	965 440
Maksymalna wartość środka trwałego, od którego można dokonać jednorazowej amortyzacji (dla podatników mających status małego podatnika lub rozpoczynających w 2023 r. działalność gospodarczą)	50 000	241 000 (w zaokrągleniu do 1000 zł)
Wartość sprzedaży (obrotu) wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług w poprzednim roku podatkowym – uprawniająca do statusu małego podatnika — w PIT i w CIT WAŻNE! Podatnik podatku dochodowego od osób prawnych – w celu skorzystania ze stawki podatku 9% musi spełnić również drugi warunek, a mianowicie jego przychody bieżące w 2023 r. nie mogą przekroczyć równowartości 2 000 000 euro przeliczanych na złote według średniego kursu euro w NBP na pierwszy dzień roboczy w 2023 r., czyli na dzień 2 stycznia 2023 r.	2 000 000	9 654 000 (w zaokrągleniu do 1000 zł)
Limit bieżących dochodów netto (czyli bez VAT) dla zastosowania stawki podatku dochodowego od osób prawnych w wysokości 9% WAŻNE! Podatnicy korzystający z preferencyjnej stawki 9% muszą również spełnić drugi warunek, tj. posiadać w 2023 roku status małego podatnika CIT (patrz: poprzedni wiersz tej tabeli)	2 000 000	9 357 000 (w zaokrągleniu do 1000 zł)*
Maksymalna wpłata na IKZE w 2023 r. Maksymalna wpłata na IKZE dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w 2023 r.		8322 12 483

* Przeliczenie limitu bieżących dochodów netto podatnika stosującego preferencyjną stawkę CIT w wysokości 9% dokonane jest z zastosowaniem średniego kursu euro w NBP na dzień 2 stycznia 2023 r., który wynosił w tym dniu 4,6784 zł.

Natomiast wysokość limitów istotna dla podatników VAT przedstawia się jak poniżej:

Rodzaj limitu	w euro	w złotych
Wartość sprzedaży netto (w poprzednim roku podatkowym)uprawniająca do korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT		200 000
Wartość WNT (wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów) uprawniająca do wyłączenia od VAT		50 000
Wartość sprzedaży (obrotu) wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług w poprzednim roku podatkowym – uprawniająca do statusu małego podatnika (dla celów VAT) WAŻNE! Powyższa maksymalna wartość sprzedaży (obrotu) – zgodnie z tzw. pakietem SLIM VAT 3 – od dnia 1 kwietnia 2023 r. ma być podwyższona do równowartości 2 000 000 euro	1 200 000 2 000 000	5 793 000 (w zaokrągleniu do 1000 zł) 9 654 000 (w zaokrągleniu do 1000 zł) – po wejściu w życie przepisów pakietu SLIM VAT 3
Maksymalna wartość prowizji lub innych postaci wynagrodzenia – w poprzednim roku podatkowym – u podatnika ze statusem „małego podatnika”, prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze (z wyjątkiem komisu)	45 000	217 000 (w zaokrągleniu do 1000 zł)
Maksymalna wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą VAT) w 2022 r., która umożliwia kwartalne rozliczenie VAT dla spółek rozliczających się w oparciu o ryczałt od dochodów spółek (tj. estoński CIT)	4 000 000	19 309 000 (w zaokrągleniu do 1000 zł)

Na zakończenie warto odnotować korzystne dla podatników odroczenie w czasie obowiązywania niektórych restrykcyjnych regulacji podatkowych, a mianowicie m.in.:

utrzymano w 2023 roku limit w wysokości 15 000 zł (lub równowartości tej kwoty) dla jednorazowej wartości transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, która może być regulowana za pomocą gotówki (obniżenie tego limitu do kwoty 8000 zł zacznie bowiem obowiązywać dopiero od dnia 1 stycznia 2024 r.);

obowiązek prowadzenia p odatkowej księgi przychodów i rozchodów, księgi rachunkowej lub ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przy użyciu programów komputerowych oraz przesyłania do urzędu skarbowego takich ksiąg i ewidencji odłożono w czasie aż do dnia 1 stycznia 2025 r.

Aleksander Kaźmierski – prawnik, doradca podatkowy; pracował w międzynarodowych firmach doradztwa podatkowego oraz w kancelariach podatkowych w Polsce i w Kanadzie, w tym w firmie PWC; wieloletni redaktor naczelny Przeglądu Podatkowego; współautor komentarzy do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a także współautor i redaktor merytoryczny regularnie aktualizowanego poradnika Meritum Podatki.