Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2023 r. poz. 977, 1506, 1597, 1688, 1890, 2029, 2739.), wprowadza nowe ramy prawne w dziedzinie urbanistyki i architektury. Ustawa została ogłoszona 10 maja 2003 roku i weszła w życie po upływie dwóch miesięcy od daty ogłoszenia. Zastąpiła wcześniejszą ustawę z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym, która została uchylona.
Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz. Tomasz Filipowicz, Alicja Plucińska-Filipowicz, Marek Wierzbowski
Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Komentarz. Hubert Izdebski, Igor Zachariasz
Plan ogólny miasta, gminy. Poradnik. Marcin Świetlik
Problematyka ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym określa zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej. Jej głównym celem jest zapewnienie ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju. Ustawa zobowiązuje do uwzględnienia w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym:
- Wymagań ładu przestrzennego, w tym urbanistyki i architektury.
- Potrzeby zrównoważonego rozwoju.
- Walorów architektonicznych i krajobrazowych.
- Wymagań ochrony środowiska, w tym gospodarowania wodami i ochrony gruntów rolnych oraz leśnych.
- Ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków.
- Wymagań ochrony zdrowia i bezpieczeństwa.
- Walorów ekonomicznych przestrzeni.
- Prawa własności.
- Potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa.
- Rozwój infrastruktury technicznej, w tym sieci szerokopasmowych.
- Udziału społeczeństwa w sporządzaniu aktów planistycznych.
- Zachowania jawności i przejrzystości procedur planistycznych.
- Zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody.
- Zapobiegania poważnym awariom i ograniczania ich skutków.
- Kształtowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Ostatnia nowelizacja ustawy mająca miejsce 7 lipca 2023 r. wprowadziła istotne zmiany mające na celu zwiększenie efektywności i przejrzystości procesów urbanistycznych, skupiają się na kilku kluczowych aspektach. Najważniejszą z nich było wprowadzenie planu ogólnego, który zastąpił dotychczasowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Plan ogólny, będący aktem prawa miejscowego, stał się podstawą do uchwalania planów miejscowych oraz wydawania decyzji o warunkach zabudowy. Gminy, mające czas do końca 2025 roku na sporządzenie tych planów, stają przed wyzwaniem szybkiego dostosowania się do nowych regulacji, mając jednocześnie zagwarantować, że dokumenty te spełniają potrzeby mieszkańców.
Kolejną istotną nowością są zintegrowane plany inwestycyjne umożliwiające realizację dużych projektów inwestycyjnych poprzez lepszą koordynację działań związanych z infrastrukturą. Te plany, opracowywane na wniosek inwestora i uchwalane przez radę gminy, mogą nawet uchylić odpowiednią część planu miejscowego, co otwiera drogę do szybszej realizacji inwestycji. Ważnym elementem jest umowa urbanistyczna, definiująca zobowiązania inwestora wobec gminy, co zwiększa transparentność i sprawiedliwość procesu.
Zmiany dotyczą również warunków zabudowy, które obecnie ustalane są bezterminowo. Wszystkie decyzje, które uzyskały moc prawną przed 31 grudnia 2025 roku, zachowują swoją ważność. Z kolei decyzje uprawomocnione po tej dacie będą obowiązywać przez 5 lat. To ma na celu dynamizację i lepsze zarządzanie przestrzenią, zwłaszcza w kontekście szybko zmieniających się potrzeb oraz warunków.
