Ulga na złe długi – krok po kroku. Warunki skorzystania z ulgi dot. VAT i CIT

Ulga na złe długi to sposób na odzyskanie podatku od niezapłaconych faktur przychodowych. Można z niej skorzystać, jeżeli jest się podatnikiem podatku VAT oraz podatku dochodowego PIT lub CIT. Czynny podatnik VAT może skorzystać z prawa do ulgi na złe długi w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną i gdy od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona. Ulga na złe długi w PIT i CIT ma na celu poprawę płynności finansowej przedsiębiorstw zahamowanej często przez kontrahentów, którzy nabywają usługi/towary, lecz nie regulują zobowiązań finansowych za nie.

Dla kogo ulga na złe długi w VAT?

Zgodnie z art. 89a ust. 1 i ust. 1a Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług Dz. U. z 2022 poz. 931, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub usług w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.

Korekta podatku obejmuje również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w sytuacji, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Aby skorzystać z ulgi na złe długi, wierzyciel musi spełnić warunki wymienione w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT:

• na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty w ramach ulgi na złe długi
• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona

W przypadku dostawy towaru lub świadczenia usług dokonanych na rzecz podmiotu innego niż podatnik VAT czynny, czyli na rzecz konsumenta lub podatnika zwolnionego z VAT, w myśl art. 89a ust. 2a ustawy o VAT, korekta opodatkowania może zostać dokonana, jeżeli:

1. wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub
2. wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym, lub
3. wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów

Obligatoryjna korekta u dłużnika

W przypadku niezapłacenia faktury za dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium RP w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze dłużnik ma obowiązek korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Taka korekta nie jest konieczna w sytuacji, gdy ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności tego zobowiązania.

Natomiast, gdy dłużnik ureguluje należności po dokonaniu tej korekty, ma on prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek naliczony może zostać zwiększony w odniesieniu do tej części.

Ulga na złe długi w przypadku PIT i CIT

Mechanizm działania ulgi na złe długi w przypadku PIT i CIT jest zbliżony do tego w ramach VAT. Posiada jednak niewielkie rozbieżności. Podstawę opodatkowania można zmniejszyć o wartość wynikającą z nieopłaconych przez 90 dni od upływu terminu płatności faktur i umów.

Ulga weszła w życie na mocy ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych od 1 stycznia 2020 roku i dotyczy podatników podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) i podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT).

Aby uwzględnić ulgę na złe długi w rozliczeniu PIT i CIT, muszą zostać spełnione wszystkie 3 warunki:

• dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym wierzyciel składa zeznanie podatkowe, nie może być w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub likwidacji
• nie minęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wierzyciel wystawił fakturę lub zawarł umowę. Okres ten liczony jest od ostatniej czynności, która nastąpiła.
• faktura lub umowa, na którą ma być naliczona ulga, jest zawarta przez podatników, których przychody są opodatkowane w Polsce

W przypadku niespełnienia któregokolwiek z wyżej wymienionych warunków wierzyciel nie może zastosować ulgi na złe długi.

W myśl przepisów Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Dz.U.2022.2647 (art. 26i ust. 1) oraz Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych Dz.U.2022.2587 (art. 18f ust. 1) podstawa obliczenia podatku dochodowego:

• może być zmniejszona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie
• podlega zwiększeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, które nie zostało uregulowane, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie

Ulga za złe długi w podatku dochodowym ma zastosowanie do transakcji handlowych, dla których termin zapłaty upłynął po 31 grudnia 2019 roku.

Zastosowanie ulgi na złe długi jest możliwe (po stronie sprzedawcy) lub konieczne (po stronie nabywcy) w zaliczce na podatek dochodowy wyliczanej za okres, w którym upłynął termin 90 dni, licząc od momentu płatności wskazanej na fakturze, rachunku lub umowie.