Reforma KPC – istotne zmiany dla komorników sądowych

Ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw jest największą zmianą postępowania cywilnego w ostatnich latach. Wprowadza ona istotne zmiany także dla praktyki organów egzekucyjnych.

Jedną z kluczowych zmian wprowadzonych nową ustawą jest likwidacja tzw. “fikcji doręczeń” i wprowadzenie nowych zasad doręczenia pism procesowych, w szczególności pierwszych pism procesowych w sprawie. Nowelizacja zwiększyła rolę komorników sądowych w tej procedurze doręczania pism procesowych. Dotychczas ich rola była w tym zakresie niewielka, a doręczanie przez nich pism procesowych – wyjątkowe i sporadyczne.

Zmieniony został art. 139 kpc oraz wprowadzony nowy art. 139¹ kpc, a także zmodyfikowane zostały ustawy komornicze (ustawa z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych oraz ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych), w których szczegółowo opisano sposób oraz koszty dokonywania doręczeń przez komorników. Zgodnie z art. 139 kpc w przypadku, gdy nie ma możliwości doręczenia właściwego (osobistego określonego w art. 133 kpc) oraz doręczenia zastępczego (uregulowanego w art. 138 kpc), pismo jest składane w placówce pocztowej, a ponadto umieszczane jest zawiadomienie o tym w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej ze wskazaniem gdzie i kiedy pismo pozostawiono, oraz z pouczeniem, że należy je odebrać w terminie siedmiu dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. W przypadku bezskutecznego upływu tego terminu, czynności należy powtórzyć. Pismo może zostać odebrane także przez osobę upoważnioną w placówce pocztowej do odbioru przesyłek pocztowych w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe pełnomocnictwem pocztowym (inne pełnomocnictwa – nawet sporządzone przed notariuszem – nie są wystarczające). W dotychczasowym stanie prawnym po upływie terminu (tzw. podwójnej awizacji) pismo procesowe – także pierwsze – było uznawane za doręczone. W znowelizowanym kpc wprowadzony został art. 139¹ kpc, zgodnie z którym jeżeli pozwany pomimo powtórzenia zawiadomienia nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób opisany powyżej, to przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując go do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika. Zgodnie z art. 139¹ § 2 kpc w takim przypadku powód może skorzystać z komornika przy doręczeniu. W przypadku otrzymania przez komornika sądowego wniosku od powoda zobowiązanego przez sąd na podstawie art. 139¹ kpc powinien on osobiście doręczyć pismo bezpośrednio adresatowi za potwierdzeniem odbioru i z oznaczeniem daty, albo stwierdzić, że adresat pod podanym adresem nie zamieszkuje.

Zmiany dotyczące doręczeń wejdą w życie z dniem 7 listopada 2019 r. (czyli po upływie 3 miesięcy od opublikowania nowelizacji). 

Inną niezwykle istotną zmianą dla praktyki komorników sądowych jest wprowadzenie obowiązku badania, czy tytuł wykonawczy jest przedawniony. Zgodnie z dodanym art. 804 § 2 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego jeżeli z treści tytułu wykonawczego będzie wynikało, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, a wierzyciel nie przedłożył dokumentu, z którego treści będzie wynikało, że doszło do przerwania biegu przedawnienia, organ egzekucyjny odmówi wszczęcia egzekucji. Zmiana ta modyfikuje diametralnie dotychczasową zasadę, że komornik sądowy nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym i dodatkowo kreuje ryzyko odpowiedzialności odszkodowawczej po stronie komorników sądowych, które może się pojawić zarówno w przypadku wszczęcia postępowania, jak i odmowy wszczęcia postępowania przy złej ocenie lub interpretacji  faktu, czy dane roszczenie jest czy nie jest przedawnione. Dodatkowo w art. 825 dodano punkt, zgodnie z którym umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek nastąpi w sytuacji, gdy zażąda tego dłużnik, jeżeli przed dniem złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji roszczenie objęte tytułem wykonawczym uległo przedawnieniu, a wierzyciel nie wykaże, że nastąpiło zdarzenie, wskutek którego bieg terminu przedawnienia został przerwany.

Sprawdź ofertę dla komorników >

Przepisy dotyczące badania terminu przedawnienia przez komorników sądowych weszły już w życie (14 dni od dnia ogłoszenia ustawy nowelizującej).

Kolejną zmianą, której nie można pominąć przy omawianiu nowelizacji ustawy – Kodeks postępowania cywilnego z punktu widzenia organów egzekucyjnych jest dodany przepis art. 804² dotyczący przejścia uprawnienia po powstaniu tytułu wykonawczego. Jeżeli po   powstaniu tytułu wykonawczego uprawnienie przeszło na inną osobę, osoba ta może wszcząć egzekucję przeciwko dłużnikowi na podstawie tego tytułu, jeżeli wykaże przejście uprawnienia dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym. W przypadku niezłożenia przez uprawnionego ww. dokumentów komornik sądowy odmówi wszczęcia egzekucji bez wzywania wierzyciela do uzupełnienia braków. Takich sytuacji przejścia uprawnień po powstaniu tytułu wykonawczego jest w obrocie gospodarczym coraz więcej. Dodatkowo komornicy powinni zwrócić uwagę analizując znowelizowane przepisy ustawy – Kodeks postępowania cywilnego m.in. na nowe brzmienie przepisów nakazujących pouczanie dłużników (patrz nowe brzmienie art. 763¹ oraz 805 § 1¹ kpc), które wejdą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy nowelizującej, czyli 7 listopada 2019 r.