Przegląd Sądowy – 05/2023

W MAJOWYM NUMERZE „PRZEGLĄDU SĄDOWEGO” redakcja poleca artykuły:

Test niezawisłości i bezstronności sędziego sądu administracyjnego – aspekt procesowy

• dr Jakub Grzegorz Firlus – Katedra Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Artykuł opisuje procesowy wymiar funkcjonowania tzw. testu niezawisłości i bezstronności sędziego sądu administracyjnego, o którym mowa w art. 5a ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych. Autor analizuje podstawowe założenia ustawy z 13.01.2023 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw, skierowanej przez Prezydenta RP do prewencyjnej kontroli konstytucyjności. Bada także przesłanki dopuszczalności wniosku, takie jak: legitymacja, termin wygaśnięcia prawa oraz wymogi treściowo-formalne, a także maksymalne granice rozpoznania i orzekania sądu administracyjnego w sprawie z wniosku o przeprowadzenie testu. Wskazuje typy orzeczeń, jakie w tym trybie mogą zapaść, wraz z kwestią dopuszczalności ich zaskarżenia. W konkluzji stawia tezę, że wprowadzenie kompetencji orzeczniczej o podstawie z art. 5a § 1 p.u.s.a. jedynie pozornie służy przywracaniu praworządności w Polsce. Zarówno rozliczne bariery formalne, jak i obowiązywanie w systemie sprzecznych obowiązków sądu świadczą o tym, że instytucja ta ma jedynie fasadowy charakter.

Wystąpienie o przekazanie sprawy innemu sądowi równorzędnemu ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości – art. 37 Kodeksu postępowania karnego w nowym brzmieniu

• dr Jarosław Kasiński – Katedra Postępowania Karnego i Kryminalistyki, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Łódzki

Artykuł prezentuje zmiany w zakresie art. 37 Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.) wprowadzone na mocy ustawy z 7.07.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacją tą nadano prokuratorowi uprawnienie do występowania do Sądu Najwyższego z wnioskiem o przekazanie sprawy innemu sądowi równorzędnemu z uwagi na dobro wymiaru sprawiedliwości. Autor artykułu analizuje nowe brzmienie art. 37 k.p.k. oraz ocenia przyjęte rozwiązanie i potrzebę jego wprowadzenia, w konkluzji dochodząc do przekonania, że z uwagi na możliwość złożenia przez prokuratora wniosku w trybie art. 9 § 2 k.p.k., sygnalizującego sądowi potrzebę przekazania sprawy, wprowadzone zmiany nie były konieczne.

Wyłączenie asystenta sędziego w postępowaniu sądowym

• dr Marcin Czechowski –Instytut Prawa i Administracji, Akademia Pomorska w Słupsku

Realizacja prawa do rzetelnego procesu sądowego następuje wówczas, gdy sprawę rozpatruje sąd właściwy, bezstronny, niezależny i niezawisły. Z tymi kryteriami wiąże się instytucja wyłączenia sędziego, a wymogowi zachowania bezstronności zostały poddane także inne – poza sędziami zawodowymi – osoby zaangażowane w wymiar sprawiedliwości, do których stosuje się przepisy o wyłączeniu sędziego.

Artykuł porusza problematykę wyłączenie asystenta sędziego, gdyż jego praca, sprowadzająca się w głównej mierze do sporządzania projektów zarządzeń, orzeczeń i uchwał, rzutuje na treść rozstrzygnięć i ich merytoryczny kształt. Dlatego też funkcję asystenta sędziego powinna pełnić osoba pozbawiona uprzedzeń. Mimo tego w postępowaniu karnym i postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie ma podstawy prawnej, aby wyłączyć asystenta sędziego, natomiast na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego, gdzie zakres uprawnień asystenta sędziego jest nieco większy, nie zostało to jednoznacznie uregulowane.

W NUMERZE PONADTO:

• Konstruowanie sentencji oraz zaskarżalność postanowienia sądu odwoławczego wydanego w przedmiocie tymczasowego aresztowania, Paweł Pratkowiecki
• Zasada podwójnego ograniczenia w reżimie bezpodstawnego wzbogacenia, Emilia Michałuszko
• Ochrona dóbr osobistych zmarłego żołnierza zawodowego w związku z odmową udziału wojskowej asysty honorowej w uroczystości pogrzebowej, Marcin Makowski
• Zakres uprzedzenia o zmianie kwalifikacji prawnej czynu w postępowaniu karnym. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 27.07.2021 r., IV KK 337/21, Tomasz Kozioł