Prawo wekslowe w Polsce. Podstawowe informacje

Prawo wekslowe charakteryzuje się swoją odrębną specyfiką, a jego nadrzędnym celem jest chronienie obrotu wekslowego, szczególnie jego szybkości.

Prawo wekslowe precedensem w polskiej legislacji

Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. z 2016 r. poz. 160) wraz z ustawą z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo czekowe (Dz. U. z 2016 r. poz. 462) obowiązują do dziś praktycznie bez żadnych zmian, co jest sytuacją bez precedensu w polskiej legislacji prawnej. Polskie Prawo wekslowe jest spójne, precyzyjne oraz logiczne, a wszystkie procedury w nim zawarte są maksymalnie uproszczone. Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe składa się z trzech głównych tytułów:

Tytuł I – Weksel trasowany – art. 1-100
Tytuł II – Weksel własny – art. 101-104
Tytuł III – Przepisy końcowe i przejściowe – art. 105-111.

Prawo wekslowe a deklaracja wekslowa

Prawo wekslowe określa weksel jako papier wartościowy będący zobowiązaniem zapłaty przez wystawcę lub osobę przez niego wskazaną na dokumencie określonej sumy pieniężnej w oznaczonym miejscu i czasie.

Deklaracja wekslowa to, mówiąc najprościej, umowa zawierana pomiędzy wystawcą weksla a remitentem. Wystawca weksla to osoba, która wystawia weksel, przy czym albo sama zobowiązuje się do jego zapłaty, albo też zleca tą zapłatę innej osobie. Remitent natomiast to osoba, na rzecz której ma zostać wypłacone zobowiązanie w ramach weksla lub czeku. Remitentem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna, na której zlecenie lub na której rzecz weksel ma być płatny.

Podstawowym zadaniem deklaracji wekslowej jest stwierdzenie treści porozumienia pomiędzy wystawcą weksla a remitentem co do wypełnienia weksla. Prawo wekslowe nie określa jednak w jednoznaczny sposób formy, w jakiej powinna zostać zawarta taka umowa. W praktyce uznaje się za najlepszą pisemną formę umowy wekslowej. W pisemnej deklaracji wekslowej powinny być zawarte takie informacje, jak np.:

warunki, od których wypełnienia zależy prawo wystawienia weksla,
określenie kwoty, na którą weksel może zostać wystawiony,
ustalenie rodzaju terminu płatności, którym zostanie opatrzony weksel,
obowiązek informowania wystawcy weksla przez bank o zamiarze lub wypełnieniu weksla,
termin, w jakim weksel może zostać uzupełniony przez bank,
upoważnienie dla banku do zniszczenia weksla po spłacie zobowiązania.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1998 r. (sygn. akt III CKN 531/97) mówi, że art. 10 Prawa wekslowego nie wymaga szczególnej formy porozumienia wekslowego. Takie porozumienie może być również osiągnięte w sposób dorozumiany. W takiej sytuacji, z uwagi na specyfikę odpowiedzialności wekslowej, musi ono być przejawem woli i w sposób dostatecznie zrozumiały i nie budzący wątpliwości wyrażać wolę wywołania skutków prawnych objętych treścią tej czynności prawnej, zgodnie z art. 60 KC.

Funkcje weksla

funkcja płatnicza – wręczany zamiast zapłaty,
funkcja kredytowa – pozwala na odroczenie terminu płatności do daty widniejącej na wekslu,
funkcja gwarancyjna – zabezpiecza zobowiązania pieniężne istniejące w chwili jego wystawienia oraz przyszłych,
funkcja obiegowa – jest przedmiotem obrotu, a prawa z weksla mogą być przenoszone w drodze indosu na inne osoby,
funkcja refinansowa – daje możliwość przedstawienia weksla do dyskonta w banku i pozwala jego posiadaczowi uzyskać sumę wekslową, pomniejszoną o dyskonto oraz prowizję banku przed terminem płatności weksla.

Weksel jest obecnie skutecznym zabezpieczeniem spłaty wierzytelności, jednak nie tak skutecznym, jak np. hipoteka, lecz na pewno o wiele łatwiejszym i szybszym do sporządzenia. Współcześnie ocenia się, że około 99 proc. wystawianych dziś weksli to weksle in blanco. Należy jednak pamiętać, że, jak mówi prawo wekslowe, zobowiązanie wekslowe osoby, która wręczyła weksel nie powstaje w razie wypełnienia weksla in blanco przez jego odbiorcę niezgodnie z zawartym wcześniej porozumieniem wekslowym.