Aktualności2 września 20193 stycznia 2024

Prawo o adwokaturze. Nowe przepisy dotyczące stosowania RODO

Słowo „adwokat” wywodzi się od łacińskiego słowa „advocatus”, które z kolei pochodzi od pojęcia „advocare”, czyli prośby o pomoc. Wykonywanie tej prośby stanowi do dziś fundament rozważań o Adwokaturze. Ustawa Prawo o adwokaturze reguluje zasady funkcjonowania współczesnej Adwokatury oraz wskazuje podstawowe jej cele.

Ustawa Prawo o adwokaturze

Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2019 r. poz. 1513 z późn. zm.) to ustawa uchwalona jeszcze przez Sejm PRL, która reguluje wszystkie kwestie związane z wykonywaniem zawodu adwokata. Ustawa była wielokrotnie nowelizowana z uwagi m.in. na zmianę ustroju państwa, rozwój prywatnej inicjatywy gospodarczej czy też większą świadomość prawną społeczeństwa. Te czynniki wymusiły na ustawodawcy konieczność wprowadzenia zmian w pierwotnym tekście aktu prawnego. Ostatnia taka nowelizacja miała miejsce 17 września 2019 r., kiedy to weszła w życie Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze oraz ustawy o radcach prawnych (Dz. U. poz. 1673).

Prawo o adwokaturze reguluje zasady funkcjonowania Adwokatury oraz wskazuje cele, do jakich została ona powołana, w tym m.in. udzielanie pomocy prawnej, współdziałanie w ochronie praw i wolności obywatelskich czy też kształtowanie i stosowanie prawa. Ustawa Prawo o prokuraturze formułuje przede wszystkim:

zasady wykonywania zawodu adwokata,
normy związane z przetwarzaniem danych osobowych przez adwokatów,
funkcjonowanie izb adwokackich,
działalność organów adwokatury,
reguły wpisu i skreślenia z listy adwokatów,
zasady odbywania aplikacji adwokackiej,
normy związane z odpowiedzialnością dyscyplinarną adwokatów.

Rolą adwokatury jest efektywne wpływanie na stan obowiązującego prawa oraz dążenie do zapewnienia poprawy standardów jego stosowania, a także działanie w obronie demokracji, praw obywatela i samorządności poprzez współpracę w tym zakresie z samorządami zawodów prawniczych i innymi środowiskami prawniczymi oraz z organami samorządowymi i państwowymi. Prawo o adwokaturze mówi o współdziałaniu adwokatury z sądami oraz innymi organami państwowymi w zakresie ochrony porządku prawnego RP oraz o stosowaniu przez nią prawa poprzez świadczenie pomocy prawnej przez udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii, reprezentowanie przed sądami, urzędami i innymi podmiotami, aktywnym udziale w debacie publicznej, a także dyskusjach prowadzonych wewnątrz środowiska prawniczego.

Zgodnie z Ustawą Prawo o adwokaturze, adwokatura stanowi zawodową organizację samorządową, natomiast wykonywanie zawodu adwokata zostało objęte zasięgiem obligatoryjnej korporacji zawodowej. Zawód adwokata, pomimo braku ustawowego nadania, posiada status zawodu zaufania publicznego, a samorząd zawodowy adwokatury reprezentuje osoby wykonujące zawód zaufania publicznego i stoi na straży należytego wykonywania zawodu adwokata w Polsce.

Prawo o adwokaturze – nowe przepisy dotyczące stosowania RODO

Od 1982 r. Prawo o adwokaturze było wielokrotnie nowelizowane, a ostatnie zmiany w tym zakresie weszły w życie w 2019 roku. Obecnie funkcjonujący tekst aktu prawnego stanowi kompilację przepisów ogólnych dotyczących funkcjonowania zawodu adwokata oraz przepisów szczegółowych, które niekiedy mają charakter wręcz kazuistyczny.

Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz.U. 2018 poz. 2193) została znowelizowana w ramach ustawy powszechnie nazywanej ustawą zapewniającą stosowanie RODO (ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE, (Dz.U. 2018 poz. 730).

Sprawdź nasze publikacje o RODO

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE ma zasięg ogólny, wiąże w całości co do wszystkich zawartych w nim postanowień i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. W związku z tym nie ma potrzeby tworzenia ustaw krajowych w zakresie stosowania RODO, a wręcz obowiązuje zakaz przyjmowania i stosowania krajowych rozwiązań nieprzewidzianych wyraźnie przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady. W ramach możliwości uzupełnienia jego regulacji prawem krajowym państw członkowskich uchwalona została ustawa dostosowująca w tym zakresie, a ustawa Prawo o adwokaturze jest jedną ze 167 ustaw, które zostały znowelizowane ustawą dostosowującą.

Wprowadzone zmiany w zakresie ustawy Prawo o adwokaturze dotyczą przede wszystkim:

ograniczenia w zakresie realizacji praw podmiotów danych,
zachowania tajemnicy adwokackiej wobec organu nadzorczego,
uregulowania okresu przechowywania danych gromadzonych w ramach wykonywania zawodu

Ustawą dostosowującą do ustawy Prawo o adwokaturze dodano Dział Ia – Przetwarzanie danych osobowych:

Art. 16a

Przepisy art. 15 ust. 1 i 3, art. 18 i art. 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.) stosuje się w zakresie, w jakim nie naruszają obowiązku zachowania przez adwokata tajemnicy, o której mowa w art. 6.
Przepisu art. 21 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) w przypadku danych osobowych pozyskanych przez adwokata w związku z udzielaniem pomocy prawnej nie stosuje się.

Art. 16b

Obowiązek zachowania tajemnicy, o której mowa w art. 6, nie ustaje, w przypadku gdy z żądaniem ujawnienia informacji uzyskanych przez adwokata w związku z udzielaniem pomocy prawnej występuje Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

Art. 16c

Okres przechowywania danych osobowych wynosi:
1. 5 lat od końca roku, w którym zakończyło się postępowanie, w którym dane osobowe zostały zgromadzone – w przypadku danych osobowych przetwarzanych przez organy adwokatury oraz organy izb adwokackich w zakresie niezbędnym do prawidłowej realizacji zadań publicznych określonych w ustawie oraz danych osobowych przetwarzanych w ramach nadzoru nad adwokaturą;
2. 10 lat od końca roku, w którym zakończyło się postępowanie, w którym dane osobowe zostały zgromadzone – w przypadku danych osobowych przetwarzanych:
  1. w toku prowadzonych przez organy adwokatury oraz organy izb adwokackich postępowań:
    - administracyjnych,
    - w zakresie skarg i wniosków
    - innych przewidzianych przez ustawę lub wydane na podstawie ustawy akty prawne organów samorządu adwokackiego dotyczących adwokatów, aplikantów adwokackich lub osób ubiegających się o wpis na listę adwokatów lub listę aplikantów adwokackich, a także osób przystępujących do egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką i egzaminu adwokackiego,
  2. w ramach nadzoru nad postępowaniami, o których mowa w lit. a,
  3. przez adwokatów w ramach wykonywania zawodu;
3. 15 lat od końca roku, w którym zakończyło się postępowanie, w którym dane osobowe zostały zgromadzone – w przypadku danych osobowych przetwarzanych w toku prowadzonych przez organy adwokatury oraz organy izb adwokackich postępowań dyscyplinarnych wobec adwokatów i aplikantów adwokackich oraz podczas wykonywania kompetencji nadzorczych nad postępowaniami dyscyplinarnymi w sprawach adwokatów i aplikantów adwokackich.
Po upływie okresów, o których mowa w ust. 1, w przypadku danych osobowych przetwarzanych przez adwokatów w ramach wykonywania zawodu, dane osobowe ulegają usunięciu.