Państwo i Prawo – 03/2023

W MARCOWYM NUMERZE  „PAŃSTWA I PRAWA” M.IN.

O (rzekomych) dorozumianych zaprzeczeniach znamion modyfikujących w opisach typów podstawowych czynu zabronionego

• Prof. dr hab. Jarosław Majewski, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Celem artykułu jest krytyczna analiza twierdzenia W. Woltera, że wskutek wprowadzenia typu zmodyfikowanego czynu zabronionego dochodzi automatycznie, siłą logicznej konieczności, do dorozumianego rozszerzenia ustawowego opisu czynu zabronionego w typie podstawowym o zaprzeczenie znamienia modyfikującego. Autor dowodzi, że twierdzenie to nie ma żadnego logicznego uzasadnienia, a opisanej w nim operacji „uzupełniania” rodzajowych opisów czynów zabronionych w typach podstawowych nie uzasadniają także żadne względy pozalogiczne. Jeżeli ustawodawca chce zróżnicować odpowiedzialność karną w obrębie pewnej kategorii czynów karalnych już na płaszczyźnie ustawowej, tj. z pewną podkategorią tych czynów związać łagodniejszą albo surowszą odpowiedzialność niż z ich resztą, to oprócz odmiany podstawowej danego czynu zabronionego (np. zabójstwo) wprowadza także jego odmianę zmodyfikowaną, odpowiadającą tej podkategorii (np. zabójstwo eutanatyczne). Ustawowy opis czynu zabronionego w typie zmodyfikowanym jest bogatszy od ustawowego opisu czynu zabronionego w typie podstawowym o cechę, która odróżnia daną podkategorię czynów od reszty czynów rozpatrywanej kategorii (tzw. znamię modyfikujące).

Od aktywizmu do „polityki przyzwolenia”.  Komisja Europejska wobec nieregularnej migracji w latach 2015–2021 ze szczególnym uwzględnieniem kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej

• Mgr Maciej Grześkowiak, Uniwersytet Warszawski

Artykuł analizuje reakcję Komisji Europejskiej na kryzys humanitarny trwający od sierpnia 2021 r. na granicy polsko-białoruskiej, a także porównanie tej reakcji z aktywnością Komisji w obszarze nieregularnej migracji od 2015 roku. Autor przekonuje, że prawne i faktyczne środki podjęte przez władze polskie w odpowiedzi na wzmożoną presję migracyjną ze strony Białorusi były nie do pogodzenia z wymogami prawa Unii Europejskiej, a jednak Komisja Europejska nie zdecydowała się na zdecydowaną reakcję celem wymuszenia przestrzegania zobowiązań Polski wynikających z tego prawa. Zamiast tego, Komisja zdecydowała się na prowadzenie swoistej „polityki przyzwolenia” na jawne łamanie prawa unijnego przez Polskę. Ponadto, w artykule wykazano, że opisane działanie Komisji wpisuje się w szerszy trend bierności Komisji względem niedopuszczalnych w świetle Wspólnego Europejskiego Systemu Azylowego działań państw członkowskich. W tym kontekście, opisaną reakcję Komisji na sytuację na granicy polsko-białoruskiej należy potraktować raczej jako egzemplifikację reguły, nie zaś odstępstwo od niej. Postawiono przy tym tezę, że wskazany trend zaznaczył się wyraźnie po dokonaniu się rozłamu w Unii na tle kryzysu migracyjnego 2015 roku i lat późniejszych, kiedy to Komisja była skłonna do zdecydowanego egzekwowania norm wspólnego prawa azylowego.

O potrzebie reformy konstytucyjnej raz jeszcze. Perspektywa filozoficznoprawna (polemika z W. Brzozowskim)

• Mgr Gniewomir Wycichowski-Kuchta, Uniwersytet Warszawski

Artykuł nawiązuje do debaty o reformie konstytucyjnej jako efekcie kryzysu konstytucyjnego trwający w Polsce od 2016 roku, próbując usytuować ów dyskurs w kontekście filozoficznoprawnym. W artykule wyodrębnione są dwie zasadnicze pozycje w odniesieniu do podejścia do reformy konstytucyjnej. Pierwsza z nich optuje za zachowaniem konstytucyjnego status quo, identyfikując problemy w (nie)stosowaniu Konstytucji, a nie w niej samej, podczas, gdy druga z nich wskazuje, że trwający kryzys konstytucyjny ujawnił jej strukturalne niedociągnięcia, co powoduje konieczność jej zmiany. Przedstawione są argumenty za drugą ze wskazanych pozycji, które oparte są na filozoficznej koncepcji „krytyki form życia” wypracowanej przez prof. Rahelę Jaeggi. Jako zwieńczenie artykułu proponuje się podstawowe założenia krytycznego konstytucjonalizmu, który byłby zaadaptowaniem filozoficznej metodologii proponowanej przez Jaeggi do dogmatyki konstytucyjnej.

PONADTO W NUMERZE

• Dr Dawid Daniluk, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie: Nowe rozwiązania ustrojowe Państwa Miasta Watykan
• Dr Krzysztof J. Kaleta, Uniwersytet Warszawski: Marbury v. Madison: między precedensem a artefaktem
• Dr Hanna Duszka-Jakimko, Uniwersytet Opolski: Zaufanie do prawa jako wartość i jego ochrona w porządku prawnym państwa
• Dr Ariadna H. Ochnio, Instytut Nauk Prawnych PAN: O funkcji kompensacyjnej przepadku i zabezpieczeniu wykonania środków  kompensacyjnych (rozważania w perspektywie prawa UE i prawa międzynarodowego)
• Mgr Bartosz Łukowiak, Uniwersytet Wrocławski: Skarga na wyrok sądu odwoławczego w procesie karnym (analiza ekonomiczna)
• Prof. dr hab. Aleksander Lipiński, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie: Legislacyjne problemy geologii i górnictwa
• Dr Elżbieta Gudowska-Natanek, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie: Uchybienie godności urzędu sędziego jako podstawa odpowiedzialności dyscyplinarnej (artykuł recenzyjny)
• Dr Bartosz Jagura, Europejski Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą; Mgr Anna Tomiczek, Europejski Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą: Należyte sprawdzenie przez działającego w dobrej wierze sygnalistę dokładności i wiarygodności zgłaszanych informacji. Glosa do wyroku ETPC z 16.02.2021 r., Gawlik v. Liechtenstein