Porady28 czerwca 201924 października 2019

Od ustawy Wilczka do Prawa przedsiębiorców, czyli swoboda działalności gospodarczej w kolejnych odsłonach

ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Swobodę prowadzenia działalności gospodarczej Polacy odzyskali dopiero w roku 1989 dzięki wejściu w życie niezwykle liberalnej ustawy Wilczka. W kolejnych odsłonach swoboda ta regulowana była przez Prawo działalności gospodarczej i Ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. W zeszłym roku w życie weszło Prawo przedsiębiorców, stanowiące element tzw. Planu Morawieckiego. W jaki sposób nowe przepisy podchodzą do działalności gospodarczej?

Nowe otwarcie z ustawą Wilczka

Wszystko zaczęło się 1 stycznie 1989 roku, kiedy to w życie wszedł pierwszy akt prawny wprowadzający gospodarkę wolnorynkową w Polsce lat powojennych. Tym aktem prawnym była tzw. ustawa Wilczka, czyli ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. z 1988 r. nr 41, poz. 324) opracowana według projektu ówczesnego ministra przemysłu, Mieczysława Wilczka. Ustawa legalizowała prywatną działalność gospodarczą w sposób niezwykle liberalny nie tylko jak na owe czasy – do dziś jest ona uznawana za niezwykle liberalny akt prawny, dla wielu ekonomistów stanowiąc jednocześnie niedościgniony wzór przepisów regulujących działalność gospodarczą. A liberalizm ten polegał między innymi na oparciu ustawy o słynną już zasadę: „co nie jest zakazane, jest dozwolone”.

Ustawa Wilczka stała się główną przyczyną masowej aktywizacji drobnych przedsiębiorców i gwałtownego rozwoju sektora prywatnego. Dzięki niej każdy obywatel mógł na równych prawach tworzyć i rozwijać swój własny biznes, dzięki czemu możliwe było szybkie przestawienie się kraju na tory gospodarki wolnorynkowej.

Prawo działalności gospodarczej

Obowiązywaniu ustawy Wilczka położyło kres wejście w życie ustawy Prawo działalności gospodarczej z 19 listopada 1999 roku (Dz.U. 1999 nr 101 poz. 1178). Nowa ustawa zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2001 roku i tak jak jej poprzedniczka zajmowała się regulacją zasad prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski. Prawo działalności gospodarczej zawierało przepisy wyznaczające sposób podejmowania, wykonywania oraz zakończenia działalności gospodarczej, w tym również prawa i obowiązki, jakim podlegali przedsiębiorcy. Ustawa ta określała również zadania, jakie poszczególne organy władzy publicznej miały obowiązek podejmować wobec przedsiębiorców.

Sprawdź “Prawo przedsiębiorców. Komentarz” wydawnictwa Wolters Kluwer

Celem ustawy Prawo działalności gospodarczej było dostosowanie przepisów do obowiązującej już wówczas od kilku lat Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z roku 1997. Prawo to miało pomóc przedsiębiorcom odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zapewnić spójność z przepisami wynikającymi z międzynarodowych zobowiązań państwa polskiego.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Ustawa Prawo działalności gospodarczej obowiązywała stosunkowo krótko, bowiem jedynie do 21 sierpnia 2004 roku. To właśnie w tym dniu weszła w życie Ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807). Zadaniem nowej ustawy było – identycznie jak w przypadku poprzedniego aktu prawnego – regulowanie zasad podejmowania, wykonywania oraz zakończenia działalności gospodarczej podejmowanej na terenie Rzeczpospolitej Polskiej i określenie zadań, jakie poszczególne organy państwowe miały obowiązek wykonywać wobec przedsiębiorców.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, w ciągu 14 lat jej obowiązywania, była wielokrotnie nowelizowana. Ostatnia z nowelizacji weszła w życie w roku 2018, na niedługo przed zmianą prawa i wejściem w życie ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U. 2018 poz. 646), które zastąpiło dotychczasową ustawę.

Prawo przedsiębiorców częścią Planu Morawieckiego

Prawo przedsiębiorców, czyli nowa odsłona ustawy o działalności gospodarczej, weszła w życie z dniem 30 kwietnia 2018 roku. Ten akt prawy stanowi jeden z elementów tzw. Konstytucji dla biznesu oraz Planu Morawieckiego, czyli Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR). Prawo przedsiębiorców wsparte zostało na trzech filarach, mających wzmocnić polskich przedsiębiorców i ułatwić im prowadzenie działalności gospodarczej. Filarami tymi są:

zasady ogólne Prawa przedsiębiorców,
klauzula pewności prawa,
zasady tworzenia prawa gospodarczego.

Jednymi z ważniejszych zmian wprowadzanych przez Prawo przedsiębiorców są zmiany mające na celu wzmocnienie pozycji przedsiębiorcy w stosunku do administracji państwowej. Właśnie temu służyć ma zasada domniemanej uczciwości przedsiębiorcy oraz zasada rozstrzygania wątpliwości zawsze na korzyść przedsiębiorcy.