Numer ORCID. Czym jest, kto i jak może uzyskać kod Open Researcher and Contributor ID?

Naukowcy na całym świecie coraz częściej stają przed wyzwaniem zarządzania swoim dorobkiem w sposób, który zapewni jego właściwą identyfikację oraz dostępność w globalnym środowisku akademickim. W obliczu rosnącej liczby publikacji, międzynarodowej współpracy i coraz bardziej złożonych wymagań dotyczących raportowania osiągnięć brakowało narzędzia umożliwiającego uporządkowanie tego procesu. W odpowiedzi na potrzeby naukowców pojawił się więc numer ORCID, o którym dziś nieco więcej powiemy.

Czym jest numer ORCID?

Numer ORCID (Open Researcher and Contributor ID) to unikalny, 16-cyfrowy identyfikator cyfrowy stworzony z myślą o jednoznacznej identyfikacji autorów prac naukowych w skali globalnej. Jego głównym celem jest umożliwienie precyzyjnego przypisywania dorobku naukowego do konkretnych osób, niezależnie od różnic w zapisie imienia i nazwiska, zmian afiliacji, czy problemów związanych z powtarzającymi się nazwiskami w środowisku akademickim.

System ORCID powstał w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na jednoznaczną identyfikację autorów w coraz bardziej złożonym i międzynarodowym ekosystemie naukowym. Wykorzystywany jest przez ludzi na całym świecie, a jego numer towarzyszy badaczowi przez całą karierę, umożliwiając przypisanie wszystkich publikacji, projektów badawczych, grantów i innych osiągnięć do jednego profilu. ORCID jest niezależny od instytucji i może być używany w różnych systemach. Jego integracja z wieloma międzynarodowymi bazami danych, takimi jak Scopus czy Web of Science, pozwala na automatyczne przypisywanie publikacji do profilu autora, ułatwiając nie tylko zarządzanie własnym dorobkiem, ale także zwiększając widoczność oraz rozpoznawalność naukowca na arenie międzynarodowej.

Kto powinien założyć numer ORCID?

Numer ORCID powinien założyć każdy, kto zaangażowany w działalność naukową lub akademicką. Dotyczy to nie tylko doświadczonych naukowców z bogatym dorobkiem, ale także doktorantów, studentów, oraz osób rozpoczynających swoją karierę. ORCID jest szczególnie przydatny osobom publikującym swoje prace w różnych czasopismach, dyscyplinach naukowych lub uczestniczącym w międzynarodowych projektach badawczych.

Jak założyć numer ORCID?

Proces rejestracji w systemie ORCID jest prosty, szybki i całkowicie bezpłatny. Aby uzyskać swój unikalny identyfikator, należy wykonać poniższe kroki:

1. Rejestracja – wejdź na stronę orcid.org i kliknij opcję „Zarejestruj się”. Wypełnij formularz rejestracyjny, podając swoje imię, nazwisko, adres e-mail oraz tworząc hasło.​
2. Personalizacja profilu – po założeniu konta warto uzupełnić swój profil, dodając informacje o publikacjach, grantach oraz projektach badawczych. Można również dodać biografię, słowa kluczowe, a także linki do innych profili naukowych, takich jak ResearchGate czy Google Scholar​.
3. Automatyczne dodawanie publikacji – system ORCID umożliwia automatyczne dodawanie publikacji za pomocą funkcji „Search & Link” z takich baz danych jak Scopus czy CrossRef. Dzięki temu możesz w prosty sposób zaktualizować swój profil o nowe publikacje bez konieczności ręcznego wprowadzania danych​.
4. Integracja z innymi systemami – po założeniu numeru ORCID warto powiązać go z innymi systemami, takimi jak Polska Bibliografia Naukowa (PBN) czy Web of Science, aby zapewnić pełną integrację dorobku naukowego we wszystkich wykorzystywanych systemach​.

Dlaczego warto posiadać numer ORCID?

Posiadanie numeru ORCID to nie tylko kwestia formalności, ale przede wszystkim klucz do lepszego zarządzania swoją karierą naukową. Ten unikalny identyfikator cyfrowy pomaga naukowcom skutecznie zarządzać swoim dorobkiem, przynosząc liczne korzyści, jak choćby:

• Łatwiejszą identyfikację dorobku naukowego – ORCID pozwala na szybkie i jednoznaczne przypisanie wszystkich publikacji do właściwego autora. Jest to niezwykle ważne w środowisku akademickim, gdzie autorzy często dzielą ze sobą nazwiska, co może prowadzić do mylenia dorobku naukowego. Numer eliminuje ten problem, zapewniając, że każdy artykuł, monografia, czy inna forma publikacji jest właściwie przypisana.
• Uproszczenie procedur publikacyjnych – coraz więcej wydawnictw naukowych wymaga od autorów posiadania numeru ORCID przy zgłaszaniu prac do publikacji. Taki wymóg ułatwia proces rejestracji, automatyzując przypisywanie publikacji do odpowiednich autorów w bazach danych, takich jak Scopus czy Web of Science. Umożliwia to bardziej efektywne zarządzanie profilami autorów oraz eliminację problemów związanych z nieścisłościami w zapisie danych.
• Zwiększenie widoczności naukowca – korzystanie z ORCID pozwala naukowcom lepiej kontrolować swój dorobek i widoczność w globalnych bazach danych. System ten integruje się z innymi platformami, umożliwiając automatyczne przesyłanie danych między nimi. Skutkuje to zwiększeniem widoczności dorobku naukowego na arenie międzynarodowej, pomagając w budowaniu reputacji naukowej i nawiązywaniu współpracy.
• Wsparcie w procesach ewaluacyjnych – wiele krajów, w tym Polska, wprowadza regulacje wymagające posiadania numeru ORCID przez naukowców, szczególnie w kontekście ocen parametrycznych jednostek naukowych. Posiadanie ORCID ułatwia proces ewaluacji dorobku naukowego, a także może wpłynąć na uzyskanie środków finansowych na dalsze badania.

W Polsce o obowiązku posiadania ORCID mówi Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 6 marca 2019 r. w sprawie danych przetwarzanych w Zintegrowanym Systemie Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on.