Letnie upały a prawo pracy. Jak chroni pracownika Kodeks pracy w przypadku pracy w upalne dni?

Lato najczęściej kojarzy się bardzo pozytywnie – z długimi, ciepłymi i słonecznymi dniami. Wysokie temperatury niejednokrotnie dają się jednak we znaki. W czasie urlopu można sobie z nimi jakoś poradzić, ale praca w takich warunkach jest trudna i wpływa negatywnie na produktywność. Czy pracodawca ma jakiekolwiek obowiązki w takiej sytuacji? Jak chroni pracownika Kodeks pracy w przypadku pracy w upalne dni?

Jaka powinna być optymalna temperatura w miejscu pracy?

Praca podczas upałów niesie ryzyko dla życia i zdrowia pracowników – niezależnie od tego, czy odbywa się w pomieszczeniu, czy na otwartej przestrzeni. Wysokie temperatury mogą prowadzić do udarów, powodować problemy ze strony m.in. układu krwionośnego, oddechowego, pokarmowego. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi wśród pracowników biurowych praca podczas upałów może powodować spadek produktywności na poziomie 20%, w czasie tych samych badań zanotowano również poważne zaburzenia koncentracji. Wysokie temperatury powodują także rozdrażnienie i znacząco osłabiają zdolności interpersonalne.

W kontekście pracy w czasie, gdy słupki rtęci niebezpiecznie wędrują w górę, pojawia się również zagadnienie stresu cieplnego, oznaczającego stan, w którym ciało nie ma możliwości oddania ciepła, przez co nie może sprawnie regulować temperatury własnej. Niestety zarówno Kodeks pracy, jak i przepisy BHP nie ustalają maksymalnej dopuszczalnej temperatury, której przekroczenie stanowiłoby podstawę do ubiegania się o dzień wolny, zwolnienie lub dodatkowe przerwy regeneracyjne. §30 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 roku ws. Ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy określa jedynie minimalną temperaturę, jaką należy zapewnić w miejscu pracy:

• w przypadku lekkiej pracy fizycznej i biurowej jest to temperatura nie niższa, niż 18°C,
• w pozostałych przypadkach 14°C, chyba że charakter pracy wymaga szczególnych warunków termicznych (jak np. praca w chłodni).

Co ważne, mimo braku przepisów dotyczących górnej granicy temperatury w miejscu pracy w przypadku osób dorosłych, ustawodawca ustalił taki limit w stosunku do pracowników tzw. młodocianych (tzn. w wieku 15-18 lat) i wskazał, że nie mogą oni wykonywać obowiązków, jeśli temperatura w pomieszczeniu jest wyższa niż 30°C, a wilgotność przekracza 65%. Szczególną ochronę powinno się również zapewnić w takich sytuacjach kobietom w ciąży i karmiącym.

Letnie upały, a prawo pracy. Jak chroni pracownika Kodeks pracy w przypadku pracy w upalne dni?

Jeśli fala upałów uderza akurat, gdy musisz pracować warto wiedzieć, jakie obowiązki względem podwładnych ma pracodawca, a co zależy wyłącznie od jego dobrej woli. Ubieganie się pracownika o skrócenie czasu pracy może – jak już wspomniano – nie przynieść żadnych efektów, nawet mimo apeli Głównego Inspektora Pracy, który rokrocznie w skrajnych przypadkach nawołuje pracodawców do wprowadzenia tego rodzaju praktyk. Warto wiedzieć, że pracodawca, który z własnej woli zadecyduje o skróceniu czasy pracy, nie ma prawa do obniżenia wynagrodzenia z tego tytułu.

Choć wiele zależy od decyzji pracodawcy, nie oznacza to, że nie ma on żadnych obowiązków – należy pamiętać, że jest on odpowiedzialny za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków, które zagwarantują ochronę zdrowia i życia podwładnych. Jak chroni pracownika Kodeks pracy w przypadku pracy w upalne dni? Sytuację tę reguluje art. 232 Kodeksu Pracy, dotyczący osób zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych, który stanowi, co następuje: Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów doprecyzowuje, w jakich sytuacjach pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom napojów, dotyczy to osób zatrudnionych:

• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25° C,
• w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCl) powyżej 1000,
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10° C lub powyżej 25°C,
• przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.

Co ważne – ustawodawca nie określa ilości przysługujących napojów, powinny one zaspokajać potrzeby pracowników i mieć odpowiednią temperaturę (w zależności od warunków wykonywania pracy) oraz być dostępne przez cały czas trwania zmiany. W przypadku pracy w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25° C napoje powinny być wzbogacone o sole mineralne i witaminy. Za niewypełnienie tego obowiązku pracodawcy grozi kara grzywny w wysokości od 1 tys. do 30 tys.zł.

Kodeks pracy w Profinfo.pl

najnowsze publikacje i nie tylko

Praca w czasie upałów – jak pracodawca może zwiększyć komfort pracowników?

Warto wiedzieć, że pracodawca może skorzystać z wielu rozwiązań, które przyczynią się do zwiększenia komfortu pracy w czasie, gdy temperatura na zewnątrz niebezpiecznie wzrasta. Mimo że ciężko przewidzieć, kiedy i czy w ogóle nadejdą w danym roku letnie upały, a prawo pracy nie nakłada takiego obowiązku – warto wcześniej zaopatrzyć miejsce pracy w wentylatory, wiatraki lub wyposażyć w klimatyzację (urządzenia te nie powinny jednak nadmiernie wychładzać pomieszczenia, a strumień powietrza nie może być kierowany bezpośrednio na żadne stanowisko pracy). Dobrym pomysłem jest również odpowiednie zabezpieczenie budynku – np. zadbanie o odpowiednią warstwę termoizolacyjną, która zapobiegnie przedostawaniu się ciepła do wnętrza budynku. Dodatkowo pracodawca może wyposażyć okna w zasłony, żaluzje lub rolety, a w przypadku osób pracujących na zewnątrz zapewnić specjalne parasole lub parawany.