Kim jest komornik sądowy? Jak działa i jakie ma uprawnienia?
Nieuregulowane długi, których spłaty nie da się wyegzekwować polubownie, prowadzą bardzo często do wszczęcia egzekucji sądowej, w oparciu o tytuł egzekucyjny, któremu nadano klauzulę wykonalności. W sytuacji wydania przez sąd tytułu egzekucyjnego z klauzulą wykonalności wszczyna się postępowanie komornicze. Jakie działania może podjąć komornik, jakie dokładnie ma uprawnienia i na czym polega egzekucja komornicza? Sprawdź!
Na skróty
Kim jest komornik?
Komornik sądowy to termin, który zna zdecydowana większość osób, zazwyczaj budzi jednak negatywne skojarzenia. Najczęściej zła sława jest zupełnie niezasłużona, warto bowiem pamiętać, że komornik jest gwarantem wykonania wyroku – to dzięki niemu decyzja sądu może być wcielona w życie, a wierzyciel może odzyskać należność. Zgodnie z Ustawą z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych komornik jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym. Podstawę działania komornika stanowi dowiedzione przez sąd w trakcie postępowania, niezaspokojone wcześniej roszczenie wobec dłużnika. W związku z tym nie jest on organem, który może podważyć kwestie związane z roszczeniem i podawać w wątpliwość jego zasadność, a jedynie doprowadzić do jego zaspokojenia. W tym celu może:
- zająć i sprzedać własność dłużnika, którą mogą stanowić ruchomości i nieruchomości,
- zająć wynagrodzenie – dochody związane z wykonywaną pracą, otrzymywaną rentą, emeryturą oraz dochody z innych tytułów,
- zająć rachunek lub rachunki bankowe, wierzytelności, prawa majątkowe osoby będącej dłużnikiem.
Należy zaznaczyć, że komornik sądowy musi działać w granicach przepisów i w ramach nałożonych przez orzeczenie sądu. W związku z tym, że ma on za zadanie wykonanie obowiązku, którego źródłem jest na przykład wyrok sądowy – oprócz przesłanek jasno wskazanych w art. 10 Ustawy o komornikach sądowych, nie ma on w tym zakresie możliwości odmowy przyjęcia sprawy, z którą zgłosił się do niego wierzyciel.
Zadłużenia i egzekucja komornicza – co warto wiedzieć?
Zadłużenia i egzekucja komornicza to bardzo złożony temat. Egzekucja komornicza ma skutkować odzyskaniem długu w jak najkrótszym czasie, nie może jednak doprowadzić do sytuacji, w której dłużnik pozostaje bez środków do życia. Egzekucję sądową regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Podstawę do egzekucji stanowi zazwyczaj orzeczenie sądu, którego – jak już wcześniej wspomniano – komornik nie może kwestionować. Orzeczenie sądowe stanowi najczęściej tytuł egzekucyjny, jednak warto wiedzieć, że może to być również inny dokument urzędowy. Tytuł stwierdza istnienie roszczenia i jego zakres, określa też jednoznacznie, kto jest wierzycielem, a kto dłużnikiem. Rodzaje tytułów egzekucyjnych zawarte są w art. 777 Kodeksu postępowania cywilnego, wskazuje on, że tytuły egzekucyjne stanowią:
- orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem,
- orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu,
- inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej,
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie,
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności,
- akt notarialny, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.
Warto wiedzieć, że złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wymaga więcej niż samego tytułu egzekucyjnego. W tym celu konieczny jest tytuł wykonawczy, czyli zgodnie z brzmieniem art. 776 Kodeksu postępowania cywilnego tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności. O klauzulę można wnioskować dopiero, gdy upłynie termin na wniesienie środka odwoławczego. Z kolei zgodnie z §1 art. 7821 sąd może odmówić nadania klauzuli wykonalności, gdy w świetle okoliczności sprawy jest oczywiste, że wniosek jest sprzeczny z prawem albo zmierza do obejścia prawa
lub z okoliczności sprawy i treści tytułu egzekucyjnego wynika, że objęte tytułem wykonawczym roszczenie uległo przedawnieniu, chyba że wierzyciel przedstawi dokument, z którego wynika, że doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia
Egzekucji komorniczej nie podlegają m.in.: niezbędne urządzenia domowe (jak np. pralka, czy lodówka) – chyba że ich wartość jest duża wyższa niż przeciętna wartość tego rodzaju przedmiotów, bielizna, elementy odzieży (również służbowej), żywność, leki i opał, przedmioty potrzebne do nauki lub niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika, albo osób współtworzących z nim gospodarstwo domowe.
Obowiązki i uprawnienia komornika
Komornik to funkcjonariusz publiczny, którego postępowanie powinno być zgodne z prawem. W ramach wszelkich podejmowanych czynności komornik ma obowiązek kierowania się zasadami etyki zawodowej, ponadto jest również zobowiązany do nieujawniania informacji związanych ze sprawami, którymi w danym momencie się zajmuje. Jeżeli chodzi o uprawnienia, które przysługują komornikowi, może on legitymować osoby w celu potwierdzenia tożsamości. W ramach realizacji egzekucji komornik może zająć m.in. część wynagrodzenia za pracę, część dochodów z tytułu renty, emerytury lub innych tytułów.
Więcej książek i czasopism dedykowanych zawodowi komornika
W przypadku wynagrodzenia za pracę zajmowana kwota jest uzależniona od rodzaju umowy, dodatkowo w przypadku umowy o pracę procent zajmowanego wynagrodzenia jest różny w zależności od charakteru długu (czy jest to dług alimentacyjny, czy nie). Warto przy tym nadmienić, że egzekucje z wynagrodzenia za pracę następują po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz ewentualnych wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, a z tytułu rent i emerytur po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Dłużnik, który zarabia minimalne wynagrodzenie, musi otrzymać je w całości. Komornik ma prawo do zajęcia całego dochodu z tytułu umowy zlecenia i umowy o dzieło, chyba że dłużnik udowodni, iż jest to jedyne źródło utrzymania – wówczas komornik kieruje się zasadami odpowiednimi dla umów o pracę. Do uprawnień komorniczych należy również możliwość zajmowania kont firmowych (z wyłączeniem spółek), a także kont osobistych. Ponadto, jak wskazano wcześniej, w celu zaspokojenia roszczeń wierzyciela może na określonych zasadach zajmować nieruchomości, ruchomości, wierzytelności oraz inne prawa majątkowe. Kolejność zaspokojenia z egzekucji również jest ściśle uregulowana przez Kodeks postępowania cywilnego – zgodnie z §1 art. 1025 KPC z kwoty egzekucji jako pierwsze zaspokajane są koszty egzekucyjne z wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego przyznanych przez komornika w postępowaniu egzekucyjnym, następnie należności alimentacyjne, paragraf wskazuje również inne kategorie zaspokajane w dalszej kolejności.
