Finanse Komunalne – 03/2023

W NUMERZE MAJOWO-CZERWCOWYM „FINANSÓW KOMUNALNYCH” REDAKCJA POLECA:

Samorząd terytorialny w warunkach stabilnych i kryzysowych

• dr Zofia Dolewka – Katedra Gospodarki Samorządu Terytorialnego, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki

Gospodarka samorządu terytorialnego, podobnie jak krajowa i światowa, wkroczyła w ostatnich latach w fazę wstrząsaną kryzysami, co rzutuje na realizację zadań publicznych i sytuację finansowo-ekonomiczną. Celem artykułu jest przedstawienie ogólnego mechanizmu funkcjonowania samorządu w warunkach stabilnych i kryzysowych. Przyjęto założenie, że prawdopodobieństwo wejścia w dłuższy cykl trudności ekonomicznych wydaje się wysokie, o czym przekonuje kształtowanie się podstawowych wskaźników ekonomicznych na świecie. Wielość czynników zakłócających realizację zadań publicznych powoduje, że samorząd terytorialny nie jest w stanie samodzielnie niwelować skutków szoków i kryzysów gospodarczych, więc niezbędna jest pomoc państwa poprzez rozbudowę funkcji inwestycyjnej polityki publicznej oraz wsparcie finansowe samorządów.

Finanse miejskich jednostek pomocniczych

• dr Adam J. Jarosz – adiunkt, Katedra Administracji Publicznej, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie; przewodniczący Rady Okręgu nr 12 – Staromiejskie w Toruniu

Miejskie jednostki pomocnicze nie uchwalają własnych budżetów, co oznacza, że nie mają wpływu na wysokość przychodów i wydatków, a gospodarują jedynie tym, co zostanie im przydzielone w uchwale budżetowej. Dlatego też większość polskich miast przekazuje tym jednostkom środki finansowe do samodzielnego dysponowania i decyduje o wysokości tych kwot. W artykule omówiono kwestie wysokości przekazywanych środków, sposoby ich rozdzielania oraz przeznaczenie. Warto zaznaczyć, że w skali budżetów miast środki te są znikome, natomiast w przeliczeniu na dzielnicę/osiedle w niektórych miastach przyznano kwoty umożliwiające samodzielną działalność i realizację lokalnych inwestycji przez wskazane jednostki.

Uchwały w sprawie opłaty targowej w orzecznictwie regionalnych izb obrachunkowych oraz sądów administracyjnych

• Katarzyna Gawrońska – członek Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku; członek Zespołu Eksperckiego ds. Lokalnego Prawa Podatkowego

Podjęty przez Autorkę problem badawczy dotyczy prawidłowości uchwał podejmowanych przez organy stanowiące gmin w zakresie opłaty targowej, która od początku 2016 r. jest świadczeniem o charakterze fakultatywnym, lecz ponad dwie trzecie gmin decyduje się na jej pobieranie i uzyskuje dochody z tego tytułu. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2021 r. obowiązywało zawieszenie poboru opłaty targowej , a gminom przysługiwała rekompensata ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 . Od początku 2022 r., po rocznej przerwie związanej z koniecznością stosowania szczególnych rozwiązań w ramach tarczy antykryzysowej 6.0, gminy ponownie mogą uzyskiwać dochody z tytułu tej opłaty. Warunkiem efektywnej realizacji opłaty na obszarze gminy jest podjęcie stosownej uchwały w tej sprawie, a przegląd rezultatów działalności nadzorczej regionalnych izb obrachunkowych, które są organem właściwym w sprawie uchwał z zakresu podatków i opłat lokalnych, oraz orzecznictwa sądów administracyjnych pokazuje te obszary, w których dochodzi do naruszeń prawa przez organy gminne. Występują one m.in. w przypadku różnicowania stawek opłaty targowej bądź też wprowadzania preferencji w opłacie. Pokazuje jednak również, że kwalifikacja konkretnych rozwiązań przyjmowanych w uchwałach jako nieprawidłowości może budzić wątpliwości prawne i nie jest jednolita.

W NUMERZE PONADTO:

• Unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego a zmiany istotnie modyfikujące charakter zamówienia – część 2, Maria Michta
• Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego w obliczu działalności kontrolnej wybranych organów administracji publicznej, Dawid Czesyk
• Recenzja książki Moniki Banaszewskiej, Sławomiry Kańduły i Joanny Przybylskiej, Finanse samorządu terytorialnego. Ujęcie praktyczne, Warszawa 2020, ss. 150, Wojciech Sońta
• Recenzja monografii Ireneusza Rośka „Kontrola zarządcza w rachunkowości budżetowej. Planowanie i zarządzanie ryzykiem”, Warszawa 2022, ss. 256, Waldemar Witalec