Czym jest intercyza małżeńska? Koszt intercyzy po ślubie i skutki: długi, dziedziczenie
W momencie zawarcia związku małżeńskiego, z mocy prawa dochodzi do powstania tzw. majątkowej wspólności ustawowej. Ten rodzaj małżeńskiego ustroju majątkowego, oznacza m. in., że gromadzone w czasie małżeństwa przedmioty czy osiągane dochody – automatycznie stają się częścią wspólnego majątku. Zmianę takiego stanu rzeczy umożliwia intercyza małżeńska, czyli umowa notarialna regulująca relacje majątkowe między żoną a mężem. Pomimo, iż w rzeczywistości zakres i zastosowanie intercyzy są bardzo szerokie, to powszechnie kojarzona jest ona z ustanowieniem rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. Ile kosztuje intercyza po ślubie oraz w jaki dokładnie sposób wpływa ona na dziedziczenie i długi?
Intercyza małżeńska – podstawowe informacje
Jak można się domyślać, intercyza małżeńska dotyczy zmian w obrębie relacji majątkowych w trakcie trwania związku małżeńskiego – w przeciwieństwie do intercyzy przedmałżeńskiej, którą sporządza się przed ślubem. Wbrew powszechnemu przekonaniu, intercyza małżeńska nie zawsze związana jest z ustanowieniem rozdzielności majątkowej, ponieważ może też dotyczyć np. ograniczenia bądź rozszerzenia wspólności ustawowej. W tym drugim przypadku, intercyza może bowiem posłużyć do poszerzenia wspólności majątkowej o odrębne majątki każdego z małżonków, np. przedmioty nabyte przed nastaniem wspólności majątkowej, odziedziczone czy otrzymane w drodze darowizny. W niniejszym artykule skupimy się jednak wyłącznie na specyfice i skutkach prawnych towarzyszących intercyzie, ukierunkowanej na wprowadzenie rozdzielności majątkowej w małżeństwie.
Sprawdź publikacje Wolters Kluwer na temat intercyzy małżeńskiej
Podpisanie intercyzy małżeńskiej związanej z rozdzielnością majątkową – jest jednoznaczne z tym, że przestaje powstawać majątek wspólny dorobkowy, a każdy z małżonków zyskuje prawo do samodzielnego dysponowania składnikami swojego majątku. Małżonkowie nie tylko samodzielnie pomnażają posiadany kapitał, ale także niezależnie ponoszą odpowiedzialność z tytułu podejmowanych przez siebie zobowiązań. Oznacza to, iż z chwilą zawarcia intercyzy, mąż i żona mogą swobodnie zarządzać własnymi majątkami, nie będzie również wymagana zgoda współmałżonka np. na zaciągnięcie kredytu/pożyczki.
Warto jednak pamiętać o „żelaznej” zasadzie, w myśl której prawo nie działa wstecz, dlatego ustanawiając rozdzielność po ślubie, każdemu z małżonków przypada udział (z reguły po 50 proc.) w zakresie wspólnie zgromadzonego do tej pory majątku.
Ile kosztuje intercyza oraz z jakich powodów najczęściej ustanawia się rozdzielność majątkową?
Mimo, że faktyczną intencją podpisania intercyzy jest przede wszystkim chęć zabezpieczenia małżonka i rodziny, to wielu uważa ją za przejaw braku zaufania wobec życiowego partnera. W rzeczywistości, zawarcie intercyzy często jest dowodem dojrzałości i odpowiedzialności. W zamyśle, ma ona chronić współmałżonka przed niepożądanymi skutkami ryzykownych inwestycji czy trudnych do przewidzenia efektów działalności gospodarczej męża/żony. Skłonność do ryzyka u młodych osób oraz trudne warunki do prowadzenia biznesu w naszym kraju – to najczęstsze przyczyny powstania kłopotów finansowych. Umowa małżeńska majątkowa (intercyza) pozwala zabezpieczyć współmałżonka przed negatywnymi konsekwencjami decyzji, które zwykle są wynikiem braku odpowiedniego doświadczenia albo całkowicie losowych zdarzeń.
Jeśli chodzi o koszt intercyzy, to nie jest on wysoki, bowiem zwykle zamyka się wydatkiem rzędu 600 złotych brutto, na który składa się taksa notarialna (maks. 400 zł), opłata za wypisy oraz podatek VAT.
Czy intercyza małżeńska ma wpływ na dziedziczenie?
Istotna kwestią jest fakt, że intercyza małżeńska nie ma wpływu na dziedziczenie ustawowe, ponieważ jej celem jest wyłącznie ukształtowanie relacji majątkowych małżonków za życia. W związku z tym, żadne zapisy intercyzy nie wpłyną na odziedziczenie przez współmałżonka majątku po zmarłym mężu lub żonie, z uwzględnieniem praw dzieci do spadku. Nawet w sytuacji, kiedy podstawą dziedziczenia jest testament, intercyza nie ma wpływu na uprawnienia współmałżonka, a jeśli został pominięty w „ostatniej woli” zmarłej żony/męża, to ma prawo dochodzić zachowku.
Jeżeli wspólną wolą małżeństwa jest brak wzajemnego dziedziczenia w razie śmierci jednego ze współmałżonków, to konieczne jest wcześniejsze zawarcie stosownej umowy notarialnej, na mocy której zrzekną się takiego prawa. Tego rodzaju decyzje najczęściej zapadają z chwilą zawarcia drugiego małżeństwa, dzięki czemu każda ze stron ma tym sposobem np. możliwość zabezpieczenia dzieci z poprzedniego związku.
Intercyza a długi
Intercyza często utożsamiana jest ze skutecznym sposobem na uchronienie żony/męża przed przykrymi konsekwencjami ryzykownych inwestycji, nieodpowiedzialnych decyzji bądź niefrasobliwych poczynań współmałżonka. Co do zasady, temu właśnie służy intercyza, jednak należy pamiętać, że nie działa ona wstecz – nie uchroni współmałżonka przed skutkami zobowiązań zaciągniętych przed datą spisania umowy majątkowej małżeńskiej. Stare długi mogą być więc egzekwowane z aktywów każdego małżonka, jeśli powstały w czasie obowiązywania wspólności majątkowej (np. kredyt na mieszkanie po ślubie).
Od momentu sygnowania intercyzy małżeńskiej, każdy ze współmałżonków samodzielnie odpowiada wobec wierzycieli za podejmowane zobowiązania, oprócz tych zaciągniętych na zaspokojenie zwykłych potrzeb rodziny. Skuteczny rozdział odpowiedzialności współmałżonków za długi powstałe w trakcie małżeństwa, jest możliwy wyłącznie z chwilą udowodnienia, że wierzyciel miał wiedzę w zakresie zawartej pomiędzy małżonkami intercyzie. Wówczas ewentualne działania windykacyjne ograniczać się będą tylko do majątku faktycznego dłużnika, czyli małżonka, który zaciągnął konkretne zobowiązanie.
